Hetaja iluzija zmušaje vas dumać, što vy ŭvachodzicie ŭ tunel — spraŭdzicie sami!
A navukoŭcy patłumačyli, jak heta pracuje, i ŭsio vielmi prosta, piša «Papularnaja miechanika».
Čas ad času aptyčnaja iluzija padmanvaje vas tak, što prymušaje vašy vočy rabić toje, pra što vy nie padazrajacie.
Pahladzicie na malunak u vierchniaj častcy hetaha artykuła — vy ŭbačycie čornuju dzirku, akružanuju čornymi kropkami. Vam taksama zdajecca, što čarnata pašyrajecca?
A ciapier davajcie źmienim kanał. Jak nakont jarka-žoŭtaha malunka nižej? Jon vam ničoha nie nahadvaje?
Kali b vy paprasili niekaha padnieści lusterka bližej da vašych vačej, kali vy prahladajecie kožny z hetych malunkaŭ, vy mahli b zaŭvažyć, što žoŭta-bieły malunak prymušaje vašyja zrenki zvužacca, a čorna-bieły — pašyracca.
Heta tamu, što žoŭty malunak, jaki zaviecca iluzijaj Asachi, nahadvaje bliki soniečnaha śviatła ŭ atačeńni listoty. Navat kali centr nie jarčejšy, čym inšyja biełyja častki vašaha ekrana, vaš rozum nieśviadoma ličyć, što jon jarki, jak sonca, i vašy zrenki adpaviedna zvužajucca.
Anałahičnaja psichałahičnaja reakcyja ŭźnikaje, kali vy bačycie čornuju dzirku. Efiekt hradyjentu ŭzmacniaje iluziju ŭvachodu ŭ tunel bieź śviatła.
Psichołahi z Univiersiteta Osła ŭ Narviehii zrabili testy iluzii čornaj dzirki na piacidziesiaci ludziach z narmalnym zrokam. Z dapamohaj infračyrvonaha trekiera vačej aŭtary daśledavańnia vyjavili, što ŭ ludziej, u jakich było bolš mocnaje adčuvańnie imklivaha ruchu ŭ tunel, zrenki pašyralisia bolš. Jany apublikavali svaju pracu ŭ časopisie Frontiers in Human Neuroscience. Hetaje daśledavańnie adpaviadaje pracy 2012 hoda toj ža daśledčaj hrupy, jakaja vyvučała reakcyju na iluziju Asachi.
«Možna vykazać zdahadku, što iluzija stvaraje ŭražańnie ruchu da absalutna ciomnaj prastory, naprykład, uvachodu ŭ tunel abo ciomny pakoj. Dla reakcyi zrenak heta maje vyrašalnaje značeńnie, bo ruch u ciemru patencyjna niebiaśpiečny, čałaviek nie moža tam bačyć», — raspaviadaje Bruna Łajenh, prafiesar psichałohii ŭva Univiersitecie Osła i aŭtar daśledavańnia.
U daśledavańni taksama razhladalisia reakcyi ludziej, kali iluzija čornaj dzirki mieła kalarovy fon, jaki akazaŭsia navat bolš efiektyŭnym, čym bieły.
Daśledavańnie pakazała, što iluzija čornaj dzirki lepš za ŭsio pracuje na purpurnym fonie.
Pry ruchu ŭ ciomny tunel mozh čakaje źmieny aśviatleńnia, tamu zrenki pašyrajucca.
U paŭsiadzionnym žyćci vašy zrenki pašyrajucca i zvužajucca biez vašaha viedama, reahujučy na roznyja ŭzroŭni aśvietlenaści. U ciemry jany pašyrajucca, kab prapuskać bolš śviatła i dazvalać vam lepš bačyć. Pry jarkim aśviatleńni jany ściskajucca, kab nie paškodzić vočy (tady vy ŭbačycie tolki śviatło, a nie abjekty).
Pa sutnaści, pavodle daśledavańnia, vaš mozh pastajanna sprabuje pradbačyć, što budzie dalej, vykarystoŭvajučy vizualnyja sihnały, takija, jak koler i intensiŭnaść śviatła.
Naprykład, pierasoŭvańnie ŭ kalarovuju prastoru mienš prablematyčnaje, čym uvachod u ciomnuju prastoru, bo koler usio jašče pakazvaje na ŭzrovień śviatła, pry jakim možna bačyć, tłumačyć Łajenh. Ale, pavodle daśledavańnia, na naša ŭsprymańnie moža ŭpłyvać mnostva faktaraŭ, uklučajučy minuły dośvied.
«Mahčyma, hałoŭnaje zaklučajecca ŭ tym, što naša vokaruchalnaja sistema, jakaja kiruje vačyma, prystasoŭvajecca da taho, što my dumajem, što bačym, a nie da taho, što jość na samoj spravie. Inšymi słovami, jana nie pracuje jak fotakamiera, jakaja naładžvajecca ŭ adpaviednaści z ekspanomietram, vymierajučy śviatło», — tłumačyć Łajenh.
Nie chvalujciesia, kali vy nie adčujecie ruchu, kali budziecie hladzieć na hetyja iluzii. Daśledavańnie pakazała, što hetyja chitryki padmanvajuć nie ŭsie rozumy.
U dvaccaci adsotkaŭ udzielnikaŭ daśledavańnia, jakija hladzieli na malunak čornaj dzirki, nie było adčuvańnia, što čarnata pašyrajecca, i ŭ ich nie było reakcyi zrenak.
Aŭtary daśledavańnia miarkujuć, što minuły dośvied moža paŭpłyvać na toje, što hetyja hledačy bačać malunak tolki ŭ dvuch vymiareńniach. Ale na samoj spravie ŭ ich pakul niama kankretnaha adkazu na pytańnie, čamu isnujuć hetyja adroźnieńni.
Kamientary