Немец Тобіяс Вайман: Пра беларускую трасянку ў Германіі ўжо дысертацыі пішуць

Інтэлігентны праграміст у акулярах, што цяпер жыве паміж Берлінам і Вільняй, палюбіў Беларусь і яе мову, калі прыехаў у Мінск, як і многія замежнікі, вывучаць расійскую. Але ён сустрэў «добрых беларускамоўных сяброў». І пачалося…

Асаблівасць Тобіяса ў тым, што ён здолеў канвертаваць веданне беларускай у прафесійны бонус, які дэманструе ягоную вялікую зацікаўленасць лёсам краіны. Хаця гэта не перашкаджае яму лічыць беларускую «самай рамантычнай» мовай. І даваць рэцэпты перамогі беларускай.

Настаўніца глядзела на мяне з вялікай павагаю

Першапачаткова я прыехаў у Беларусь, каб вывучыць расійскую мову, але падчас навучання з’явіліся добрыя беларускамоўныя сябры. З’явіліся і рускамоўныя сябры, якія мне расказалі, што беларуская мова ім вельмі падабаецца, толькі яны не ведаюць, з кім бы паразмаўляць. Тады я вырашыў вывучыць гэтую мову на знак падтрымкі і сяброўства.

Мне падавалася, што ў гэтай мовы нейкая пазітыўная аўра: мая настаўніца рускай мовы, жанчына ва ўзросце маёй мамы, глядзела на мяне з вялікай павагаю, калі даведалася пра мой намер. А іншы настаўнік параіў мне не наведваць курсы мовы ў дзяржаўных універсітэтах, бо «беларускую мову трэба вывучыць у паэтаў». Такія рэакцыі мяне дадаткова зацікавілі.

Звярнуўся я і да мастака Артура Клінава, чыя «Маленькая падарожная кніга па горадзе сонца» ў гэты час выйшла ў прэстыжным нямецкім выдавецтве. Ён хутка адказаў і знайшоў мне калегу, якая аказалася выдатным рэпетытарам. Кнігарні «Ў» тады яшчэ не было, затое быў славуты «гіпермаркет» на Машэрава, 8, дзе я набыў сабе поўны камплект сувеніраў з паралельнай рэчаіснасці: сцягі, гербы, слоўнікі, аўдыёкнігі ды «Нашу Ніву». З інтэрнэта напампаваў электронных слоўнікаў, якія ўсталяваў на камп’ютар і мабільнік. Зразумела, чытаў усе базавыя курсы на ангельскай мове, якія знайшоў у сеціве.

Пра трасянку ў Германіі ўжо дысертацыі пішуць

Адна з галоўных складанасцяў вывучэння беларускай палягае ў тым, што моўныя практыкі адрозніваюцца мацней, чым у больш распаўсюджаных мовах. Хтосьці табе кажа, што «пакуль» на развітанне — калька з расійскай, хтосьці — што гэта цалкам звычайны выраз. Хтосьці ў першы раз чуе слова «аўтаспын», іншыя пішуць «італійскі», калі слоўнік табе кажа «італьянскі». Каму верыць? Да гэтага яшчэ тузін нормаў правапісу. Моўны свет Беларусі багаты і разнастайны. Гэтым можна ганарыцца!

Відаць, усіх ужо дасталі спрэчкі пра тое, дзе ставіць мяккі знак. Але я за кансэнсус. Мне падаецца, важней глядзець на агульнае, чым ствараць бар’еры. І Ліпковічы — частка беларускай культуры, і трасянка. Я ўпэўнены, што беларуская мова пераможа, калі ў яе надалей будзе рэпутацыя медыума для сучаснага, свабоднага мыслення. І гэта ўключае павагу да разнастайнасці, а не толькі вузканацыянальную перспектыву. Інакш альбо не пераможа, альбо ў вас будзе як Ірландыя пасля вызвалення ад ангельскай акупацыі.

Адначасова, здаецца, расце і павага да трасянкі, і гэта таксама файна, бо ў нейкім сэнсе яна яшчэ больш аўтэнтычная за літаратурную мову. Нават у Германіі ўжо пішуць дысертацыі пра яе.

Застаецца толькі пажадаць, каб і моўная адукацыя для школьнікаў-беларусаў стала больш жывой і шырокай, каб яна цікавіла моладзь і магла натхніць яе да ўсяго спектру беларускай культуры. Не трэба ледзь-ледзь чытаць нейкія кнігі, трэба, каб студэнты рабілі праекты, інтэрв’ю з носьбітамі мовы, дыскусіі з паэтамі, перакладалі творы сусветнага мастацтва з іншых моваў. Добрым прыкладам з’яўляецца часопіс «ПрайдзіСвет» ды розныя праекты пад дахам Галерэі «Ў».

Многія словы, пазычаныя з нямецкай у беларускую, мне падаюцца даволі смешнымі. Але больш за ўсё мне падабаецца прыклад слова «цымус», якое прыйшло з ідыша. «Цымус» значыць «самае смачнае», «самае цікавае», «эсенцыя чагосьці». Уяўляю сабе страчаную Беларусь, яўрэйскі «штэтл», падчас габрэйскага Новага года. Сям’я сядзе за святочны стол, абмяркуе жыццё-быццё, а ў дзяцей толькі адна думка: калі ўжо будзе самае цікавае, самае смачнае, самая эсенцыя гэтага свята — салодкі маркоўны дэсерт, «цымес».

Беларуская — самая рамантычная мова

Ці падобная мова да іншых — пытанне ўласнага светапогляду. Беларуская падобная да ўкраінскай, польскія рысы таксама мае. Граматыка падобная да астатніх індаеўрапейскіх моваў. А для марсіян усе нашыя мовы аднолькавыя.

Яна мілагучная.

Праўда, не адзіная мілагучная, але самая рамантычная. Чаму? Бо ад таго, што ты на ёй размаўляеш, няма ніякай матэрыяльнай карысці.

Я даволі часта карыстаюся беларускай. У Германіі я заснаваў нямецка-беларускія сустрэчы пад назвай «Беларускі стол заўсёднікаў». Нядаўна пераехаў у Вільню, дзе я супрацоўнічаю з беларускімі ініцыятывамі. Беларуская мова мне вельмі дапамагае, бо ўсім партнёрам адразу зразумела, што мая цікавасць да лёсу краіны не часовая, і я магу быць паўнавартасным удзельнікам беларускай каманды без моўных альбо культурных перашкодаў.

• 0
• 0
• 0
• 0
• 0
• 0
• 0
• 0