«Агент Жанна». Валанцёрка расказала, як пагадзілася супрацоўнічаць з сілавікамі, каб выйсці на свабоду

Як трапіла ў Беларусь і ў валанцёры

«Мы з мужам расіяне, жылі ў Маскве. Муж айцішнік, у 2015 годзе яму прапанавалі працу ў Беларусі. Я раней была ў Мінску, мне вельмі падабаўся горад і краіна. Уражанні былі толькі станоўчыя. Таму мы пераехалі. Улетку 2020 года я была ў працэсе змены працы. Хацела пайсці ў школу — я прафесійна займалася спортам, лёгкай атлетыкай, думала, што магу штосьці даць дзецям. Але на жаль, тая школа на выбарах не вывесіла праўдзівы пратакол, на ўчастку было шмат парушэнняў. Я зразумела, што там працаваць не змагу. 

 Мяне ці мужа не затрымлівалі ні разу. Я разумела, што калі мяне затрымаюць, то проста дэпартуюць, таму трэба быць вельмі асцярожнай. Але ў канцы жніўня зніклі мае сябры. Я ўпершыню з такім сутыкнулася, доўга іх шукала, выпадкова трапіла на нейкага нармальнага чалавека на Акрэсціна, які адказаў пра іх лёс. У выніку я зразумела, які гэта жах — вось так шукаць блізкіх. Гэта ж проста катаванне! Вырашыла, што хачу дапамагаць тым, хто шукае сваіх. Так і трапіла ў валанцёры: хадзіла па судах, калі магла пасля паведамляла сваякам людзей, што з іх блізкімі. Займалася гэтым амаль год». 

Пра затрыманне і «размовы»

«Мяне сустрэлі ў пад’ездзе каля кватэры 14 ліпеня. Чацвёра ў цывільным: «Вітаем, у нас пастанова на ператрус!» Паказалі дакументы, пастанову, сказалі, што з ДФР. Я хацела пазваніць адвакату, але адзін з іх вырваў тэлефон са словамі: «Не трэба нікому званіць». Цяпер я разумею, што трэба было ціснуць і патрбаваць адваката, але я была на стрэсе, і ў галаве круцілася адна думка: «Гэта нейкая памылка!» 

Муж спаў дома. Яны ўвайшлі і фактычна мужа разбудзілі: «Добрай раніцы, у вас ператрус!» Не пагражалі, але часам ціснулі. Ужывалі фразачкі тыпу: Вы што, адмаўляецеся супрацоўнічаць? Мне так і запісваць? Фізічнага гвалту не было. 

Ператрус правялі далікатна. Вялі свецкія размовы: колькі каштуе кватэру здымаць, у якія гульні муж гуляецца на «Плэйстэйшн». Я пыталася пра свой статус, мне казалі: нічога не ведаем, нам проста сказалі да вас прыйсці.

Забралі маю тэхніку: камп’ютар, мабільны, а таксама блакноты. Незразумела, навошта забралі дакументы на кацячы гатэль, куды мы адпраўлялі коцікаў, калі нядаўня з’язджалі. 

Яны не ведалі, што мы з мужам расіяне. Вельмі здзівілся гэтаму. Спачатку думалі, ці забіраць камп’ютар мужа, калі ўбачылі яго расійскі пашпарт, вырашылі яго тэхніку не чапаць. Пасля сказалі мне адзець зручную вопратку, паесці: «Бо гэта ўсё надоўга». Ну, думаю, пагаворым і выпусцяць.Муж спытаў, куды мяне павязуць, яму адказалі: у Следчы камітэт, на вуліцу Фрунзе. Але гэта была хлусня, бо мяне адвезлі ў будынак ДФР. Там адбылася дзіўная размова з двума супрацоўнікамі.

Я сказала, што патрэбен адвакат, адказ быў: дык проста пагаворым, гэта не допыт.

Спачатку гаварылі ні пра што, паціху яны пачалі пытацца пра валанцёрства: ці бачыла я грошы? Я тлумачыла, што гэта бясплатна. Гэтая размова нідзе і ніяк не фіксавалася. І пасля на падставе гэтай размовы мяне вырашылі затрымаць.

Дарэчы, падчас «размовы» я чула, як ім званіў мой муж — пазнала яго голас. Яму адказвалі штосьці няўцямнае, пасля проста кідалі слухаўку. Пасля ўсё ж адзін супрацоўнік адказаў яму, што я ў іх.

Мяне вывелі, забралі завушніцы, заручальны пярсцёнак. Я даведалася, што я ўжо падазраваная. Склалі паперы і мяне павезлі ў Следчы камітэт. Завялі ў кабінет, дзе чакаў следчы. Спачатку пачаў ціснуць. Я патрабавала свайго адваката, ён казаў: толькі дзяжурнага. У выніку, усё ж мой адвакат прыехаў, мы пагаварылі з ім, я вырашыла даваць паказанні, бо хаваць мне няма чаго. І пасля допыту мяне павезлі на Акрэсціна. Толькі тады я зразумела — усё, затрымліваюць. Хацелася заплакаць, але я трымалася. Адзін з аператыўнікаў ДФР нават купіў мне снікерс і даў ваду». 

Умовы на Акрэсціна

«На Акрэсціна правялі дагляд. Паставілі мяне ў «стакан», гэта быў жах. Памяшканне паўметра на паўметра, цалкам закрытыя дзверы і бетонныя сцены. І ў гэты момант ты адчуваеш сябе бездапаможным і задаешся пытаннем: чаму такія ўмовы? Гэта бесчалавечна і гэта недапушчальна.

Праз паўгадзіны мяне і жанчыну з суседняга «стакана» адвялі ў камеру. Камера вялікая на 6 чалавек, нас аказалася там пяцёра. Смярдзела прыбіральняй, але ў камеры былі матрасы, коўдры, падушкі, былі кнігі, газеты.

Але толькі я лягла на матрас, мяне вывелі і адправілі ў іншую камеру. Там не было ўжо матрасаў, не было нічога. Я паспела з першай камеры ўзяць газеты — выкарыстоўвала іх замест падушкі. Новая камера была на 4 месцы, але большасць часу мы былі там удваіх. Часам яшчэ кагосьці прыводзілі, пасля забіралі. Але перанаселенасці не было. Уначы гарэла святло. 

Туалетную паперу і мыла давалі. У адной жанчыны пачаліся месячныя, ёй было сорамна, і мы прасілі за яе: дайце пракладкі! Адказ быў, што пракладкі нельга і жанчыне далі звычайную вату (па нормах жанчынам абавязаныя даваць гігіенічныя пракладкі з разлікам 2 штукі на адзін дзень — НН). 

Мы цікавіліся, чаму няма матрасаў. Нам казалі: такі ў вас рэжым, што не паложана (гэта таксама з’яўляецца грубым парушэнне закона і ўнутраных правілаў ІЧУ — НН). 

Мяне забралі ў сераду, на наступны дзень муж перадаў мне перадачу, якую ў яго ўзялі, але мне ніхто не аддаў. Я даведалася ад адваката, што мусіць быць перадача, спытала ў супрацоўніка Акрэсціна: дзе яна? Адказ быў: «Няма настрою яе аддаваць і невядома, калі настрой з’явіцца». Я спытала: што зрабіць, каб настрой быў? Адказ: а нічога.

Перадачу я забрала толькі на выхадзе — прычым, туды муж паклаў медыкаменты, іх узялі, але ў выніку яны некуды зніклі».

«Агент Жанна» 

«У пятніцу да мяне прыйшлі супрацоўнікі ДФР, прадставіліся, адвялі ў такі пакойчык: там стаіць маленькая клетка, у ёй табурэт. Мяне туды пасадзілі. Вакол трое з ДФР. 

Я кажу: давайце адваката. Мяне пачынаюць адгаворваць: маўляў, ай, адвакату ж патрэбныя толькі грошы, ён прыедзе і за кожны рух будзе патрабаваць грошы. 

— Не, патрабую адваката.

— Дык ён тады пачне па законе, па КПК…

— А мы што, не па законе зараз вамі? 

— Ну разумееце, тут у нас іншая сітуацыя..

І я разумею, што ім патрэбная нейкая інфармацыя. У мяне нічога для іх не было, але я пайшла ва-банк і сама кажу ім: «Так, рабяты, я ведаю, што трэба вам, вы ведаеце, што трэба мне».

Яны кажуць: хочаце заўтра выйсці на волю ў статусе сведкі? Кажу: хачу.

— Нам патрэбная інфармацыя, зараз пагаворым, заўтра адпусцім.

Я ўпёрлася — а якія гарантыі? Адзін з іх кажа: Магу даць слова афіцэра! Нас трое, тры словы афіцэра!

Гляджу на яго і думаю — сур’ёзна? Адказваю: «Не, так не пойдзе, давайце падпісваць паперы».

Я думаю, што яны гэтага самі і хацелі, проста я першая прапанавала. Бо першую — для ДФР — паперу аб супрацоўніцтве я пісала сама ад рукі, сваімі словамі. А другая — для ГУБАЗа — была раздрукаваная загадзя.

Псеўданім я выбрала «Жанна», бо мяне так хацеў назваць бацька. Падпісала ўсё. Адзін з іх напісаў свой нумар мне, сказаў: выйдзеце заўтра і з нейкай бяспечнай прылады мне напішыце. Пра гэтую размову ведаць нельга нікому, ані мужу, ані адвакату. Тады я ўжо зразумела, што выпусцяць.

Але раніцай я вельмі хвалявалася — а калі не адпусцяць? Аднак мяне ўсё ж выпусцілі, калі скончыліся роўна 72 гадзіны. Мяне сустрэў нейкі супрацоўнік, сказаў: «Вырашылі, што вы не прадстаўляеце небяспекі», аддаў мае пашпарты. Я забрала перадачу, але рэчы, якія ў мяне забралі ў ДФР, прапалі, заручальны пярсцёнак у тым ліку. 

Мяне сустрэў муж і сябры, адвакат. Мы з мужам пагаварылі, паехалі дадому, хутка сабралі рэчы ў машыну і паехалі з Беларусі. 

Павялічыць

Пасля ўсіх падзей стаўленне да краіны ў мяне не змянілася. Ёсць людзі, а ёсць супрацоўнікі рэпрэсіўных ворганаў. Людзі мяне падтрымлівалі, я ім удзячная. І маё стаўленне да іх не змянілася. Не змянілася і стаўленне да сілавікоў — як было не вельмі станоўчае, так і засталося. Цяпер я ў бяспецы і не ў Беларусі».

• 0
• 0
• 0
• 0
• 0
• 0
• 0
• 0