Днямі Уладзімір Пуцін распарадзіўся падпісаць дамову аб аб'яднаным энергарынку Беларусі і Расіі. Спыталі ў эканаміста, што стаіць за гэтымі пагадненнямі.
Вяртанне да старых дамоў
Эксперт BEROC Зміцер Крук адразу звяртае ўвагу на тое, што гаворка ідзе не пра факт падпісання дакумента, а толькі пра гатоўнасць яго падпісаць. Іншы нюанс — у дакуменце гаворыцца пра адзіны рынак толькі электраэнергіі, а не пра цалкам агульны энергарынак (які ўключае таксама нафту з газам).
Эканаміст нагадвае, што яшчэ ў дамове аб ЕАЭС быў зацверджаны тэрмін стварэння адзінага аб’яднанага рынку электраэнергіі ва ўсім ЕАЭС — да 1 ліпеня 2019 года.
«Потым тэрміны ссунуліся, а затым забыліся. Пазней гэтыя пытанні перайшлі ў шэрагі двухбаковых адносін паміж Беларуссю і Расіяй у рамках так званай Саюзнай дзяржавы.
У дэкрэце ад 2021 года аб паглыбленай інтэграцыі зноў былі зацверджаныя новыя тэрміны стварэння асобных энергарынкаў: электраэнергіі, газа, нафты і нафтапрадуктаў (адзіны рынак электраэнергіі мусіў запрацаваць з 1 студзеня 2024 года, але тэрміны зноў ссунулі — НН).
Цяпер у пуцінскім указе гаворка ідзе менавіта аб рынку электраэнергіі», — адзначае Крук.
Жаданне адно — атрымліваць рэсурсы па ўнутрырасійскіх цэнах
Адзіны рынак электраэнергіі — толькі першы крок у гэтых пагадненнях, бо найбольш важны пункт для Лукашэнкі — рынак газу. Тыя зніжкі на газ, якія цяпер атрымлівае рэжым, найбольш істотныя для падтрымкі ўстойлівасці эканомікі Беларусі.
«Адзіны рынак энерганосьбітаў улады разглядаюць як сінонім аднолькавых цэн на газ і нафту. Таму пад стварэннем нейкага агульнага рынку па факце хаваецца толькі адно жаданне — атрымліваць рэсурсы па ўнутрырасійскіх цэнах», — лічыць Крук.
Выхад на адзіны рынак такім чынам мусіць дадаць стабільнасці, бо цяпер Беларусі кожныя два гады даводзіцца выбіваць зніжкі, а пры стварэнні адзінага рынку энерганосьбітаў цана заставалася б нізкай па змоўчанні.
Таму галоўным ініцыятарам падобных пагадненняў, па словах эканаміста, з’яўляецца менавіта беларускі бок, які ўсё зацвердзіў яшчэ 27 лістапада 2023 года.
«Яны спяшаліся стварыць адпаведную заканадаўчую базу, каб гэта запрацавала да 2024 года, але расійскі бок толькі цяпер паведаміў, што гатовы падпісаць дамову».
З улікам усіх акалічнасцей, эканаміст мяркуе, што гаворкі пра нейкі прарыў ісці не можа.
«Расейцы пакуль толькі выказваюць намер аб тым, што яны гатовыя выканаць свае абавязкі, якія падпісалі фактычна яшчэ ў 2021 годзе».
Эксперт звяртае ўвагу, што расейцы працягваюць празмерна зацягваць тэрміны. Яны выкарыстоўваюць гэтую вудачку дзесяцігоддзямі, каб цягнуць Беларусь у сваю арбіту.
«А ў беларускага боку не шмат поля для манеўру, таму яны працягваюць чакаць. Яны сядзяць убаку і фактычна проста назіраюць за тым, ці выканае Расія тыя абяцанкі, якія на сябе ўзяла».
Эканаміст адзначае, што ўсе гэтыя крокі хоць і дазваляюць рэжыму ўтрымліваць эканоміку ў больш-менш прымальным стане, робяць Беларусь усё больш залежнай ад Расіі.
Праз гэтую залежнасць Беларусь вымушана ісці толькі па той сцежцы, якую пазначае Расія.
Каментары