Kultura

Staražytnaści z razrabavanych muziejaŭ Sudana pradajucca za biescań na aŭkcyjonach

Dziasiatki tysiač artefaktaŭ z Nacyjanalnaha muzieja ŭ Chartumie, jaki słavicca najvialikšym paśla Kairskaha muzieja zboram staražytnaściaŭ u Afrycy, byli vystaŭleny ŭ internecie pa 200 dalaraŭ za kožny. Jany stali zdabyčaj miaciežnikaŭ, jakija pry padtrymcy Rasii viaduć z 2023 hoda krovapralitnuju vajnu z uzbrojenymi siłami Sudana.

Statui kušanskaha cara Natakamani pierad fasadam Nacyjanalnaha muzieja ŭ Chartumie. Fota: AP Photo/Mosa'ab Elshamy

Vajna, pra jakuju ŭ Jeŭropie mała chto čuŭ, stała pryčynaj hibieli dziasiatkaŭ tysiač sudancaŭ, jašče blizu 10 miljonaŭ vymušany ŭciakać, bolš jak 2 miljony — za miažu.

U Sudanie za apošnija hady adbyłosia niekalki ŭzbrojenych pieravarotaŭ. U vyniku apošniaha ź ich u 2021 hodzie da ŭłady pryjšła vajskovaja chunta. Chuntu ŭznačaliŭ kamandujučy Uzbrojenymi siłami Sudana Abdel Fatach al-Burchan, jaki skancentravaŭ usiu ŭładu ŭ svaich rukach, pakinuŭšy byłych paplečnikaŭ ni z čym.

Statuja faraona Tacharki z nubijskaj dynastyi z Džiebiel-Barkał. Fota: Wikimedia Commons 

Adzin ź ich, kamandzir Sił apieratyŭnaj padtrymki Machamied Chamdan Dahała, nie pahadziŭsia na prapanavany płan uvachodžańnia svajho farmiravańnia ŭ skład Uzbrojenych sił. Dahała padniaŭ paŭstańnie, chutka zachapiŭšy bolšuju častku poŭdnia Sudana. Z krasavika 2023 hoda nie skančajucca bai za stalicu Chartum i jaje vakolicy, dzie pražyvaje bolš za 6 miljonaŭ čałaviek. 

U červieni 2023 hoda pad kantrol Sił apieratyŭnaj padtrymki, na baku jakich vajuje i rasijskaja PVK «Vahnier», pierajšoŭ rajon horada, dzie raźmiaščajecca Nacyjanalny muziej Sudana. U jaho kalekcyi zachoŭvajecca zvyš 100 000 pradmietaŭ, siarod jakich adny z najstaražytniejšych mumij u śviecie, jakija datujucca 2500 h. da n. e., a taksama statui, kieramika i staražytnyja freski i artefakty ad kamiennaha vieku da chryścijanskaj i isłamskaj epochi.

Hetyja kaštoŭnaści pryciahnuli rabaŭnikoŭ, jakija vyvieźli z muzieja dziasiatki tysiač artefaktaŭ. U vieraśni 2024 hoda nacyjanalnaja viaščalnaja kampanija Sudana paviedamiła, što muziej padvierhsia «bujnamaštabnaj apieracyi pa razrabavańni i kantrabandzie». Spadarožniki zafiksavali, jak hruzaviki z kaštoŭnaściami pakidajuć muziej i nakiroŭvajucca da miežaŭ Sudana, u tym liku da miežaŭ z Paŭdniovym Sudanam.

Freska z vyjavaj Naradžeńnia Isusa Chrysta XI st. z sabora ŭ Farasie, jakaja zachoŭvajecca ŭ Nacyjanalnym muziei Sudana. Bolšaja častka fresak z sabora, jaki byŭ vyjaŭleny ŭ 1961—1964 hh. polskimi archieołahami, była pieradadziena ŭ zbor Nacyjanalnaha muzieja ŭ Varšavie, dzie siońnia zajmaje asobnuju zału. Fota: Wikimedia Commons

Ab razrabavańni taksama paviedamlałasia ŭ dvuch inšych bujnych sudanskich muziejach: domie Chalifa ŭ horadzie Amdurman i muziei horada Ńjała ŭ štacie Paŭdniovy Darfur.

Pavodle brytanskaj haziety The Times, tysiačy sudanskich artefaktaŭ, u tym liku tyja, jakija byli vykradzienyja z Nacyjanalnaha muzieja ŭ Chartumie, byli paśla vystaŭlenyja na prodaž na eBay za 200 dalaraŭ. Vialikaja kalekcyja ŭklučaje ŭ siabie artefakty pieryjadu palealitu i znakamitaha haradzišča Kierma ŭ paŭnočnym Sudanie, a taksama artefakty časoŭ nubijskich faraonaŭ.

Pradstaŭnik JUNIESKA zajaviŭ, što pahroza najvialikšym skarbam Sudana dasiahnuła «biesprecedentnaha ŭzroŭniu», i zaklikaŭ pryvatnych kalekcyjanieraŭ i handlaroŭ nie kuplać ich. Arhanizacyja taksama zaniepakojena pahrozaj dla inšych histaryčnych abjektaŭ.

Baranahałovy śfinks na ŭvachodzie ŭ muziej.

Pa słovach ekśpiertaŭ, karciny, załatyja vyraby i kieramika, vystaŭlenyja na eBay jak jehipieckija staražytnaści, chutčej za ŭsio byli mienavita z Sudana. Šerah tavaraŭ byli vydaleny z sajta paśla taho, jak z eBay źviazałasia brytanskaje vydańnie.

Ciapier ułady Sudana źviarnulisia da Interpała, kab adšukać złačyncaŭ i viarnuć skradzienyja artefakty.

«Naša Niva» — bastyjon biełaruščyny

PADTRYMAĆ

Kamientary

Što za čamadan nosić kala Łukašenki jahony achoŭnik? Nie, tam nie jadziernaja knopka20

Što za čamadan nosić kala Łukašenki jahony achoŭnik? Nie, tam nie jadziernaja knopka

Usie naviny →
Usie naviny

Mihrant na biełaruska-polskaj miažy schavaŭsia za prybiralniaj. Ale nie ŭličyŭ adzin niuans VIDEA2

Fanaty raspaviali, jak zmahli arhanizavać pierfomans na matčy ŭ Varšavie i jak zmahalisia z pjanymi pravakatarami

Imavierny premjer Litvy: Štučnyja abmiežavańni dla biełarusaŭ niełahičnyja. Biełarusy dapamahajuć ekanomicy Litvy12

«Ty ździejśniła sapraŭdny ŭčynak». «Dynama» zapisała VIDEA z padziakaj žančynie ŭ čyrvona-zialonym23

Prodažy novych aŭtamabilaŭ u Biełarusi znoŭ pastavili rekord2

«Znoŭ źjezdžu ŭ Minsk, usio vyrašym». Ukrainski deputat, jaki pryjazdžaŭ u Biełaruś, zaklikaŭ Zialenskaha da pieramovaŭ z Rasijaj10

Čamu vybarščyki hałasavali za Trampa?4

Hiendyrektar «Biełaruśfilma»: «Listapad» — heta BRIKS u śfiery kino3

«Što voźmieš z hetaha dzieda?» Na biełaruskaj trybunie padčas matču ŭ Varšavie zdaryłasia patasoŭka4

bolš čytanych navin
bolš łajkanych navin

Što za čamadan nosić kala Łukašenki jahony achoŭnik? Nie, tam nie jadziernaja knopka20

Što za čamadan nosić kala Łukašenki jahony achoŭnik? Nie, tam nie jadziernaja knopka

Hałoŭnaje
Usie naviny →