Kultura

Staražytnaści z razrabavanych muziejaŭ Sudana pradajucca za biescań na aŭkcyjonach

Dziasiatki tysiač artefaktaŭ z Nacyjanalnaha muzieja ŭ Chartumie, jaki słavicca najvialikšym paśla Kairskaha muzieja zboram staražytnaściaŭ u Afrycy, byli vystaŭleny ŭ internecie pa 200 dalaraŭ za kožny. Jany stali zdabyčaj miaciežnikaŭ, jakija pry padtrymcy Rasii viaduć z 2023 hoda krovapralitnuju vajnu z uzbrojenymi siłami Sudana.

Statui kušanskaha cara Natakamani pierad fasadam Nacyjanalnaha muzieja ŭ Chartumie. Fota: AP Photo/Mosa'ab Elshamy

Vajna, pra jakuju ŭ Jeŭropie mała chto čuŭ, stała pryčynaj hibieli dziasiatkaŭ tysiač sudancaŭ, jašče blizu 10 miljonaŭ vymušany ŭciakać, bolš jak 2 miljony — za miažu.

U Sudanie za apošnija hady adbyłosia niekalki ŭzbrojenych pieravarotaŭ. U vyniku apošniaha ź ich u 2021 hodzie da ŭłady pryjšła vajskovaja chunta. Chuntu ŭznačaliŭ kamandujučy Uzbrojenymi siłami Sudana Abdel Fatach al-Burchan, jaki skancentravaŭ usiu ŭładu ŭ svaich rukach, pakinuŭšy byłych paplečnikaŭ ni z čym.

Statuja faraona Tacharki z nubijskaj dynastyi z Džiebiel-Barkał. Fota: Wikimedia Commons 

Adzin ź ich, kamandzir Sił apieratyŭnaj padtrymki Machamied Chamdan Dahała, nie pahadziŭsia na prapanavany płan uvachodžańnia svajho farmiravańnia ŭ skład Uzbrojenych sił. Dahała padniaŭ paŭstańnie, chutka zachapiŭšy bolšuju častku poŭdnia Sudana. Z krasavika 2023 hoda nie skančajucca bai za stalicu Chartum i jaje vakolicy, dzie pražyvaje bolš za 6 miljonaŭ čałaviek. 

U červieni 2023 hoda pad kantrol Sił apieratyŭnaj padtrymki, na baku jakich vajuje i rasijskaja PVK «Vahnier», pierajšoŭ rajon horada, dzie raźmiaščajecca Nacyjanalny muziej Sudana. U jaho kalekcyi zachoŭvajecca zvyš 100 000 pradmietaŭ, siarod jakich adny z najstaražytniejšych mumij u śviecie, jakija datujucca 2500 h. da n. e., a taksama statui, kieramika i staražytnyja freski i artefakty ad kamiennaha vieku da chryścijanskaj i isłamskaj epochi.

Hetyja kaštoŭnaści pryciahnuli rabaŭnikoŭ, jakija vyvieźli z muzieja dziasiatki tysiač artefaktaŭ. U vieraśni 2024 hoda nacyjanalnaja viaščalnaja kampanija Sudana paviedamiła, što muziej padvierhsia «bujnamaštabnaj apieracyi pa razrabavańni i kantrabandzie». Spadarožniki zafiksavali, jak hruzaviki z kaštoŭnaściami pakidajuć muziej i nakiroŭvajucca da miežaŭ Sudana, u tym liku da miežaŭ z Paŭdniovym Sudanam.

Freska z vyjavaj Naradžeńnia Isusa Chrysta XI st. z sabora ŭ Farasie, jakaja zachoŭvajecca ŭ Nacyjanalnym muziei Sudana. Bolšaja častka fresak z sabora, jaki byŭ vyjaŭleny ŭ 1961—1964 hh. polskimi archieołahami, była pieradadziena ŭ zbor Nacyjanalnaha muzieja ŭ Varšavie, dzie siońnia zajmaje asobnuju zału. Fota: Wikimedia Commons

Ab razrabavańni taksama paviedamlałasia ŭ dvuch inšych bujnych sudanskich muziejach: domie Chalifa ŭ horadzie Amdurman i muziei horada Ńjała ŭ štacie Paŭdniovy Darfur.

Pavodle brytanskaj haziety The Times, tysiačy sudanskich artefaktaŭ, u tym liku tyja, jakija byli vykradzienyja z Nacyjanalnaha muzieja ŭ Chartumie, byli paśla vystaŭlenyja na prodaž na eBay za 200 dalaraŭ. Vialikaja kalekcyja ŭklučaje ŭ siabie artefakty pieryjadu palealitu i znakamitaha haradzišča Kierma ŭ paŭnočnym Sudanie, a taksama artefakty časoŭ nubijskich faraonaŭ.

Pradstaŭnik JUNIESKA zajaviŭ, što pahroza najvialikšym skarbam Sudana dasiahnuła «biesprecedentnaha ŭzroŭniu», i zaklikaŭ pryvatnych kalekcyjanieraŭ i handlaroŭ nie kuplać ich. Arhanizacyja taksama zaniepakojena pahrozaj dla inšych histaryčnych abjektaŭ.

Baranahałovy śfinks na ŭvachodzie ŭ muziej.

Pa słovach ekśpiertaŭ, karciny, załatyja vyraby i kieramika, vystaŭlenyja na eBay jak jehipieckija staražytnaści, chutčej za ŭsio byli mienavita z Sudana. Šerah tavaraŭ byli vydaleny z sajta paśla taho, jak z eBay źviazałasia brytanskaje vydańnie.

Ciapier ułady Sudana źviarnulisia da Interpała, kab adšukać złačyncaŭ i viarnuć skradzienyja artefakty.

«Naša Niva» — bastyjon biełaruščyny

PADTRYMAĆ

Kamientary

Alepa za try dni? Siryjskija paŭstancy ŭvajšli ŭ najbujniejšy horad Siryi. Erdahan iznoŭ usadziŭ jatahan u śpinu Pucina7

Alepa za try dni? Siryjskija paŭstancy ŭvajšli ŭ najbujniejšy horad Siryi. Erdahan iznoŭ usadziŭ jatahan u śpinu Pucina

Usie naviny →
Usie naviny

Eks-prezident Polščy: Zamarožany kanflikt budzie trahičnaj viestkaj dla Ukrainy3

Upieršyniu za pałovu miesiaca dalar patańnieŭ

«Kali nabyŭ $20 pa kursie 3,3 — i ciapier ty paśpiachovy inviestar»: jak biełarusy reahujuć na skački valut7

U 53 hady zahinuŭ były turemny načalnik z Oršy5

U Breście mužčyna padumaŭ, što jamu atrucili kavu, i ŭdaryŭ aficyjantku łyžkaj. Zaviali kryminalnuju spravu3

Palicyja razahnała pratest u centry Tbilisi3

Ułady Małdovy vyrašyli nie płacić «Hazpramu» doŭh pamieram 709 młn dalaraŭ

«Ciapier choć stała možna narmalna zarablać». Što dumajuć taksisty pra pracu ŭ novych umovach9

Aŭstralija zabaronić padletkam da 16 hadoŭ karystacca sacyjalnymi sietkami2

bolš čytanych navin
bolš łajkanych navin

Alepa za try dni? Siryjskija paŭstancy ŭvajšli ŭ najbujniejšy horad Siryi. Erdahan iznoŭ usadziŭ jatahan u śpinu Pucina7

Alepa za try dni? Siryjskija paŭstancy ŭvajšli ŭ najbujniejšy horad Siryi. Erdahan iznoŭ usadziŭ jatahan u śpinu Pucina

Hałoŭnaje
Usie naviny →