У кожным Ленін, амаль у кожным Пушкін, у ніводным Скарыны і Коласа. Якія помнікі стаяць у беларускіх абласных цэнтрах?

Аўтар даследавання, гісторык Андрэй Мастыка, сабраў інфармацыю пра больш чым тысячу помнікаў, шыльдаў і мемарыяльных знакаў у абласных цэнтрах Беларусі.

У сярэднім на кожны горад прыпадае каля 200 мемарыяльных аб’ектаў. Абсалютная большасць з іх — гэта помнікі савецкія ці ваенныя.

У кожным абласным цэнтры ёсць помнік Леніну, а ў Гомелі — нават не адзін. У кожным абласным цэнтры, за выключэннем Гродна, пастаўлены помнік Аляксандру Пушкіну. На абласныя цэнтры Беларусі прыпадае і некалькі помнікаў Тарасу Шаўчэнку.

З беларускай літаратуры канкурэнцыю рускаму і ўкраінскаму паэтам складаюць усяго два помнікі Янку Купалу і адзін — Уладзіміру Караткевічу.

Францыска Скарыны ў мемарыяльным ландшафце абласных цэнтраў няма, як і Якуба Коласа.

Павялічыць

Павялічыць

З больш ранняй гісторыі ў абласных цэнтрах можна адшукаць памятныя знакі падзеям 1794 года ў Брэсце і паўстанцам 1863 года ў Гродне. Апошні ўлады літаральна нядаўна прыбралі.

Павялічыць

Павялічыць

Самы дзіўны помнік Андрэй Мастыка, па яго прызнанні, знайшоў у Брэсце. Гэта памятны знак «У гонар і на славу ўдзельнікаў стварэння ядзернага шчыта Савецкага Саюза». Гісторык кажа, што памятны знак сучасны і адлюстроўвае трагічную старонку гісторыі, калі вайскоўцы з Брэсцкага гарнізона вымушаныя былі ўдзельнічаць у ядзерных выпрабаваннях пад Свярдлоўскам (цяперашні Екацярынбург). Тады многія пацярпелі, але помнік цалкам гераічны — падае людзей не як ахвяр, а як герояў.

Павялічыць

Радыё «Ўнэт» папрасіла аўтара даследавання скласці партрэты абласных цэнтраў Беларусі ў помніках. Вось што атрымалася.

Брэст

Нягледзячы на тое, што гэта Заходняя Беларусь, заходнебеларускі наратыў тут савецкі: Камуністычная партыя Заходняй Беларусі, аб’яднанне Заходняй Беларусі і БССР. Што тычыцца помнікаў ранейшай гісторыі, то іх няшмат і там дамінуе расійскі імперскі наратыў XIX стагоддзя.

Што яшчэ там можна адзначыць: алею ліхтароў па вуліцы Гогаля. Але там прывязка да Гогаля, да той эпохі, а не да нацыянальнага каларыту.

Сярод помнікаў XX стагоддзя цалкам дамінуе тэма Вялікай Айчыннай вайны, памежнікаў і г.д.

Павялічыць

Віцебск

Гэты горад і ў помніках спрабуе заставацца культурнай сталіцай Беларусі. Гэта можна заўважыць ва ўшанаванні памяці Марка Шагала, мясцовай мастацкай школы.

Віцебск — гэта адзіны горад, дзе прысутнічае ў мемарыяльным ландшафце сучасная масавая культура — памятныя знакі, звязаныя са «Славянскім базарам».

Але ёсць і расійскі наратыў, які пранікае ў помнікі, тым больш што гэта ўсход Беларусі.

Павялічыць

Гомель

Гэта самы савецкі горад, таму пераважная большасць помнікаў ці прысвечана савецкай эпосе, ці ўзведзена падчас яе. Тут найбольшая колькасць Леніных, нават ёсць помнічак маленькаму Валодзю Ульянаву. І больш за ўсё тут помнікаў, звязаных з Кастрычніцкай рэвалюцыяй.

Ёсць адзін мемарыял, прысвечаны аварыі на Чарнобыльскай АЭС, а таксама шыльда ліквідатару.

У той жа час у Гомелі ў мемарыяльным ландшафце даволі някепска прадстаўленыя дзеячы беларускай навукі.

Павялічыць

Гродна

Горад падтрымлівае свой статус нацыянальна арыентаванага: там найбольш і найлепш прадстаўлена беларуская гісторыя: эпохі Вялікага Княства Літоўскага, Рэчы Паспалітай, адлюстраваная ў памяці Грунвальдская бітва, ёсць помнік Давіду Гарадзенскаму, быў памятны знак паўстанцам 1863 года, але яго прыбралі зусім нядаўна.

Праўда, шмат захавалася і савецкага наратыву: «Вялікая Айчыннай вайна», ёсць помнікі і Дзяржынскаму, і Чапаеву, і Шчорсу.

Павялічыць

Магілёў

Тут найменшая колькасць помнікаў з усіх абласных цэнтраў Беларусі. Можна прасачыць асаблівасць усходу Беларусі — каланіяльны расійскі наратыў. Ёсць шмат савецкага, гераічнага — абарона Магілёва, да прыкладу.

Магілёў — адзіны горад, дзе пакуль ушанавалі «Дзень народнага адзінства». Тут адразу два мемарыяльныя аб’екты на гэтую тэму, але яны досыць нейтральнага характару.

Павялічыць

• 4
• 1
• 1
• 7
• 15