Даследаванне навукоўцаў Гарвардскага ўніверсітэта пацвердзіла тэорыю пра тое, што ахоўнае магнітнае поле, якое падтрымлівае спрыяльную для жыцця атмасферу, існавала на Марсе даўжэй, чым меркавалася. Паводле новай ацэнкі, ахоўнае магнітнае поле было на Марсе яшчэ 3,9 мільярда гадоў таму. А жыццё на Зямлі ў гэты час ужо было, піша TechInsider.
Магнітнае поле — гэта галоўны ахоўны экран жыцця на планеце. Без яго касмічныя прамяні ўсё зробяць даволі хутка: жыццё альбо загіне, альбо пойдзе глыбока пад зямлю. Таму так важна зразумець, калі знікла магнітнае поле на Марсе. Іншае пытанне — чаму яно знікла, яшчэ больш складанае.
Ёсць шмат прычын меркаваць, што мільярды гадоў таму жыццё на Марсе магло квітнець. Цяпер Чырвоная планета, халодная, сухая і пазбаўленая таго, што калісьці было яе ахоўным магнітным полем, уяўляе сабой свайго роду месца судовай экспертызы для навукоўцаў, якія высвятляюць, ці сапраўды Марс калісьці быў прыдатны для жыцця і калі так, то калі.
Пытанне «калі» асабліва цікавіць даследчыкаў з Гарвардскай лабараторыі палеамагнітных даследаванняў пры факультэце навук аб Зямлі і планетах. У працы, апублікаванай у часопісе Nature Communications, прыводзяцца самыя пераканаўчыя на сёння аргументы на карысць таго, што спрыяльнае для жыцця магнітнае поле Марса магло захавацца прыкладна да 3,9 мільярда гадоў таму, тады як папярэднія ацэнкі складалі 4,1 мільярда гадоў таму. 200 мільёнаў гадоў — гэта шмат. Напрыклад, каб на Зямлі сфармавалася мнагаклетачнае жыццё, спатрэбілася прыкладна 500 мільёнаў гадоў.
Даследаванне ўзначаліла студэнтка Грыфінскай вышэйшай школы мастацтваў і навук Сара Стыл, якая выкарыстала камп'ютарнае мадэляванне для ацэнкі ўзросту марсіянскага «дынама», або глабальнага магнітнага поля, якое ствараецца канвекцыяй у жалезным ядры планеты, як гэта адбываецца на Зямлі.
Разам са старэйшым аўтарам працы Роджэрам Фу, дацэнтам прыродазнаўчых навук Джонам Л. Лёбам, каманда паказала, што марсіянскае дынама, здольнае адхіляць шкодныя касмічныя прамяні, існавала даўжэй, чым лічылася раней.
Як шукалі магнітнае поле, якога няма мільярды гадоў
Навукоўцы мадэлявалі цыклы астуджэння і намагнічвання велізарных кратэраў на паверхні Чырвонай планеты. Гэтыя добра вывучаныя ўдарныя басейны валодаюць толькі слабым магнітным полем, таму даследчыкі выказалі здагадку, што яны ўтварыліся ўжо пасля адключэння марсіянскай дынама-машыны.
Гэтая гіпотэза была вылучана на аснове асноўных прынцыпаў вывучэння дагістарычнага магнітнага поля планеты. Навукоўцы ведаюць, што ферамагнітныя мінералы ў пародзе выраўноўваюць сябе па сілавых лініях магнітных палёў, калі парода гарачая, але гэтыя невялікія палі становяцца «зачыненымі», калі парода астывае, іх можна аналізаваць. На зямлі па такіх даных праводзяць датыроўку парод.
Мінералы ператвараюцца ў скамянелыя магнітныя палі, якія можна вывучаць праз мільярды гадоў. Вывучаючы басейны на Марсе са слабымі магнітнымі палямі, навукоўцы выказалі здагадку, што яны першапачаткова ўтварыліся на фоне гарачай пароды ў перыяд, калі ўжо не было моцных магнітных палёў, гэта значыць ужо пасля таго, як дынама-машына планеты перастала працаваць.
Але каманда з Гарварда сцвярджае, што для тлумачэння гэтых у значнай ступені размагнічаных кратэраў не патрабуецца настолькі ранняе адключэнне магнітнага поля. Хутчэй, мадэляванне паказвае, што кратары ўтварыліся ў той час, калі дынама Марса перажывала змену палярнасці — паўночны і паўднёвы полюса памяняліся месцамі, што можа растлумачыць, чаму гэтыя буйныя ударныя басейны сёння маюць толькі слабыя магнітныя сігналы.
На зямлі перавароты магнітных палюсоў адбываюцца кожныя некалькі сотняў тысяч гадоў. «Па сутнасці, мы паказваем, што, магчыма, ніколі не было важкіх прычын лічыць, што дынама-машына Марса адключылася так рана», — кажа Сара Стыл.
Навукоўцы выкарыстоўвалі вядомы марсіянскі метэарыт Алан Хілс 84001 і магутны квантавы алмазны мікраскоп. Яны вывучылі розныя магнітныя папуляцыі ў тонкіх зрэзах пароды ў пошуку палеамагнітных слядоў і прыйшлі да высновы, што магнітнае поле на Марсе існавала да 3,9 мільярда гадоў таму.
Сара Стыл кажа: «Мы спрабуем адказаць на галоўныя, важныя пытанні пра тое, як усё стала такім, як ёсць, і нават чаму ўся Сонечная сістэма ўладкаваная менавіта так, як яна ўладкаваная. Планетарныя магнітныя палі — наш найлепшы зонд, які дазваляе адказаць на многія з гэтых пытанняў, і адзін з нямногіх спосабаў даведацца пра глыбокія нетры і раннюю гісторыю планет».
Каментары