Як я правёў лета
Вось і лета прайшло. Не халоднае і не гарачае — што ў прыродзе, што ў грамадзтве, што ў культуры. Такое сабе проста лета, у якім неяк не раскрыўся ўвесь публічны, скажам так, патэнцыял. Усё ж такі — апошняе лета тысячагодзьдзя! Фэерычная ідэя скульптара Генадзя Лойкі зьляпіць зь пяску Рагнеду, якая раз на тысячу гадоў пакажацца народу і сьвету, была ўвасобленая ў матэрыяле «ў рабочым парадку». Рагнеду зьляпілі ў пясчаным кар’еры ў Заслаўі. Князёўна атрымалася прыгожая і вялікая, не раўнуючы тая атамная падводная лодка, што на імгненьне паказалася з пучыны прадаўняе гісторыі. Але не было пры тым соцень тысяч цікаўных гледачоў, не шумела ўсеагульнае сьвята і вэрталёты з кінаапэратарамі не раіліся ў паветры. Рагнеда паказалася для выбраных, астатнія не заўважылі.
А яшчэ гэта было лета стогадовых юбілеяў. Уладзімер Жылка, Міхась Забэйда-Суміцкі, Уладзімер Дубоўка, Пётра Сергіевіч. Зоркі першае велічыні. Больш-менш інтэнсіўна адзначалі 90-я ўгодкі Ларысы Геніюш, праўда, не тады, калі яна нарадзілася, 27 ліпеня, а чамусьці паводле старога стылю — 9 жніўня, бо так памылкова запісана ў энцыкляпэдыі. Словам, нібы сам лёс імкнуўся зьнівэляваць гэтае лета — каб бяз пышнасьцяў і сымбаляў, без асаблівага сымфанізму, а так, па-простаму. Можа, так яно і добра. Можа, так і больш па-людзку. Бо адзначаць шумна і пры гэтым па-людзку не заўсёды ў нас выходзіць.
Аморфны, на першы погляд, настрой мінулага лета, тым ня менш, пасяляе надзею. Бо насамрэч гэта і не аморфнасьць ніякая, а разьвітаньне са стэрэатыпамі ранейшага часу. Нібы лёс засяроджвае нас на канкрэтным і прыватным у нашым жыцьці, каб мы ў тым прыватным крыху абыліся, набраліся тае душэўнае энэргіі, а пасьля ўжо думалі і пра грамадзкае.
Словам, лета прайшло. І надыход восені заўважаецца найперш ня ў зьмене надвор’я. А ў знаёмых тварах менскай багемы, што вяртаецца ў горад пасьля блізкіх і далёкіх вандровак. Прыемна апошнім цёплым летнім вечарам прайці па праспэкце, задаючы ўсім сустрэчным банальныя пытаньні: «Дзе быў, што бачыў?»
Вось з Купалаўскага тэатру выйшаў стомлены працаю актор Віктар Манаеў:
— Лета я правёў на беларускіх Канарах, якія ў 15-ці кілямэрах ад Менску. Гэта Астрашыцкі гарадок. Там ёсьць база адпачынку, якая называецца «Пансіянат Тэатральны». Але з тэатральных дзеячоў там было можа чалавекі два-тры. Бо для сучасных тэатральных дзеячоў нават такія беларускія Канары, якія называюцца «Астрашыцкі гарадок», не па кішэні. А так было цудоўнае беларускае надвор’е. З 23-х дзён было толькі 4 сонечныя дні, і гэта вымушала адпаведна сябе паводзіць. Там на дачным пасёлку, які называецца Каапэратыў «Сябры», ёсьць цудоўнае месца, якое называецца «крама паўсядзённага попыту». Ну й тавары паўсядзённага попыту спажываліся вельмі добра. Улічваючы тое нашае цудоўнае беларускае надвор’е. І цудоўная была тэмпэратура возера. Градусаў чатырнаццаць, што таксама не забараняла нам акунацца пасьля наведваньня крамы паўсядзённага попыту. Я вельмі задаволены сваім адпачынкам і ніколі не прамяняю беларускія Канары на нейкія там замежныя. Так што хай жыве Беларусь зь беларускімі Канарамі.
Не пасьпеў я разьвітацца з Манаевым, як у Цэнтральным сквэры натрапіў на музыку Аляксандра Памідорава, які паліць пасьля канцэрту свайго маскоўскага калегі Мамонава:
— Гэтае лета мне будзе згадвацца Нямеччынай і Адрыятычным морам. Ну і суцэльным нічоганяробствам. Апошні месяц проста бестурботнае было жыцьцё. Без аніякіх справаў, без анічога. А першыя два месяцы былі цікавыя вандроўкі па Нямеччыне, канцэрты разам з Крыві, запамінальныя... Зараз, калі гляджу кіно «Бяжы, Лола, бяжы», зь вялікай прыемнасьцю бачу родныя бэрлінскія мясьціны. Вельмі падобныя да Менску. Але людзі іншыя. А так горад вельмі цікавы, вельмі прыемны. Такі сапраўдны мэгаполіс, але без дурных хуткасьцяў. Усё на сваім месцы, і ў кожнага месца ёсьць свая гісторыя. Гэта такі вялікі казан, у якім нешта варыцца ўвесь час. Там вельмі бурлівае жыцьцё...
У адкрытай кавярні каля Цэнтральнага ўнівэрсаму зноў зьвіўся яе сталы кліент, мастак Артур Клінаў. Кава тут смачнейшая, калі насупраць цікавы суразмоўца.
— Амаль усё лета я правёў у Швэйцарыі. Амаль тры з паловай месяцы я там сядзеў па адной такой стыпэндыі для мастакоў. У адной такой невялічкай вёсачцы. Паглядзеў краіну, натуральна. Швэйцарыя, ясная справа, краіна супэрпрыгожая. Такі маленькі парадыз. Усё, як у казках. Прырода, архітэктура. Але жыць бы я там не хацеў. Калі вобразна акрэсьліць Швэйцарыю, дык ёсьць такі нямецкі выраз — «шпаршвайн». Гэта не абраза. Тлумачыцца як «шпар» — захоўваць, «швайн» — сьвіньня. Сьвіньня-капілка. Гэта ў прынцыпе, нягледзячы на ўсю прыгажосьць краіны. Швэйцарцы — народ працэншчыкаў. Краіна, якая ніколі нікуды ня ўлазіла... Але вось банкі — гэтым яна жыла, і гэта адчуваецца ў характары швэйцарцаў. Краіна, дзе жывуць працэншчыкі. Я, канечне, абагульняю, я не хачу крыўдзіць швэйцарцаў, яны запрасілі мяне пажыць, і гэта выглядае такой няўдзячнасьцю... Але папросту ў мэнталітэце гэта ёсьць. Народ дастаткова закрыты. І ня толькі для іншакраёўцаў, але й самі з сабою яны дастаткова халодна трымаюцца. Я паезьдзіў шмат, і ведаю больш цікавыя краіны, больш камфортныя для мяне. Я ўжо апошні месяц сядзеў і чакаў — калі ж скончыцца гэтая ссылка. У ленінскіх мясьцінах. Бо я там жыў якраз пад Цурыхам, дзе і Ўладзімер Ільліч ссылку адбываў. Ва ўсялякім выпадку, у Менск я вярнуўся зь вялікай радасьцю й яшчэ раз адчуў, наколькі наш горад унікальны й наколькі ён мне падабаецца. Бо ў прынцыпе калі параўнаць са швэйцарскімі мястэчкамі, якія прыгожыя, утульныя, проста расцалаваць, але няма зь імі кантакту. І няма гэтай імпэрскасьці, як у Менску. У гэтым сэнсе Менск — унікальная зьява ў Эўропе. І я веру, што калі-небудзь Менск стане адным з найбуйнейшых турыстычных цэнтраў Эўропы. Бо такога падобнага места ў Эўропе няма. І ня будзе...
А вунь па праспэкце крочыць музыказнаўца Зьміцер Падбярэскі.
— Самае яскравае, бадай што, паездка з Ірынай Дарафеевай на песенны фэстываль «Песьні аб’яднанай Эўропы». Я паглядзеў як гэта там робіцца. Канечне, са сваімі недахопамі, але проста гэта было карысна для прафэсіі. Ну, а па-другое — гэта ўласна сам адпачынак. Практычна месяц я прасядзеў пад Лепелем. Добра так, лічу, адпачыў, загарэў. Усё ў парадку, вельмі шмат арэхаў у лесе, грыбоў. Вельмі шмат вады ў рэчцы, таму рыбалкі ніякай. Толькі на возеры лавілі. Я ўсе гэтыя курорты, дзе процьма народу, проста ня зношу. Фізычна, маральна і гэтак далей. Асабліва там, дзе горача. Ну, гэта не мая прырода, ня мой клімат. А вось так дзе-небудзь пасядзець, дзе ёсьць добры лес, дзе ёсьць добрая рэчка ці добрае возера, для мяне цалкам дастаткова...
Люблю размаўляць пра летнія вандроўкі з таленавітымі людзьмі. Нягледзячы на тое, ці, можа, дзякуючы таму, што загадзя ведаю іх галоўны адказ. Няма лепшай краіны за Беларусь. Яны вяртаюцца таму, што пачынаецца восень і пара прымацца за працу.
Зьміцер Бартосік
