Vynachodnicu stanika ŭšanujuć na Vałožynščynie

U Rakavie źjavicca novaje miesca dla adpačynku i histaryčnaha turyzmu. Zavułak Paŭnočny ŭpryhožyć skulpturnaja kampazicyja, pryśviečanaja vynachodnicy biusthaltara Idzie Raziental.

Inicyjatyva naležyć tvorčaj majsterni «Isłač». Mastaki hatovyja ŭziacca za pracu, jak tolki źjaviacca nieabchodnyja srodki.

Harsety stali nievynosnymi

— Asoba našaj ziamlački ciapier dobra viadomaja prynamsi žycharam rehijona, — kaža Aleś Bieły. — Ida Raziental u peŭnym kole viadomaja va ŭsim śviecie, tamu i ŭ Biełarusi, adkul jana rodam, pra jaje nie varta zabyvać.

Ida Kahanovič naradziłasia 9 studzienia 1886 hoda ŭ Rakavie ŭ jaŭrejskaj siamji.

Paśla pierajezdu ŭ ZŠA Ida ŭładkavałasia ŭ atelje. Skarhi klijentak na niazručnyja harsety pryviali da taho, što švačka ŭziałasia za stvareńnie kamfortnaj žanočaj bializny.

Da hetaha pieršyja staniki ŭžo atrymali patenty ŭ inšych krainach: u 1889 hodzie — u Francyi, u 1991 — u Hiermanii, a ŭ 1914 — u ZŠA. Ale jany byli zusim nie padobnyja da sučasnych.

Mienavita dapracoŭki Idy Raziental zrabili biusthaltary bolš zručnymi: jana zapatentavała roznyja pamiery čašačak i šlejki, što dali mahčymaść rehulavać ich daŭžyniu.

— U tyja časy stanik nie byŭ pradmietam publičnaha abmierkavańnia, — zaŭvažaje spadar Aleś. — Mahčyma, tamu pra vynachodnictva ŭ nas nie było tak šyroka viadoma.

Ida Raziental — ź Biełarusi!

Pra znakamituju ziamlačku na Vałožynščynie pakul ničoha nie nahadvaje. Mnohija jaje svajaki zahinuli padčas vojnaŭ. Tyja, chto vyžyŭ, vyjechali za miažu.

Šmat u jakich krynicach vynachodnicu nazyvajuć «emihrantkaj z Rasii».

— U nas jość pomnik, pryśviečany achviaram Chałakostu, — dzielicca nazirańniami Aleś Bieły. — Ale chaciełasia b, kab byli i žyćciaradasnyja skulptury. Heta ŭvohule charakterna dla ŭsioj Biełarusi: jaŭrejskaja kultura ŭ manumientalnym mastactvie bolš źviazanaja z trahičnymi padziejami. Viadoma, na ich zabyvacca nielha. Ale ž jość i pazityŭnyja rečy, źviazanyja ź jaŭrejskim narodam. Naš pomnik pavinien pra heta nahadać.

Dva hady tamu naščadki Idy Raziental naviedvali Rakaŭ. Mnohija ź ich ciapier žyvuć u Izraili i ZŠA.

Pomnik z kryštalovymi elemientami aśviecić vulicu

Makiet pomnika ŭžo raspracavany. Ale jaho maštabnaść zaležyć tolki ad taho, jakuju sumu hrošaj atrymajecca naźbirać.

— Kali b my zdoleli naźbirać kala 30–35 tysiač dalaraŭ, to zrabili b sapraŭdnuju «cukieračku», — kaža Vasil Rubcoŭ, zasnavalnik rakaŭskaj tvorčaj majsterni «Isłač». — Padrychtavali b nie tolki pomnik, ale i terytoryju vakoł jaho — darohi i łaŭki, kab tut možna było dobra pravieści čas i miascovym žycharam, i turystam. My płanujem źbirać hrošy niedzie da maja. Spadziajomsia pryciahnuć jak maha bolš nieabyjakavych ludziej i arhanizacyj. I ŭžo letam budziem vyrašać, što možna rabić za atrymanuju sumu.

Skulpturnaja kampazicyja ŭ vyhladzie lichtara budzie zroblenaja z bronzy i čornaha žaleza, budzie mieć kryštalnyja elemienty.

— My nie baimsia ŭžyvać kryštalnyja elemienty, — kaža spadar Vital. — Nie dumaju, što ŭ niekaha padymiecca ruka ich paškodzić. Tym bolš, heta niedaloka ad našaj majsterni, tut zaŭsiody šmat ludziej chodzić.

Jak naradžaŭsia sučasny stanik: stahodździe za stahodździem

Samy pieršy vid biusthaltara ŭźnik jašče ŭ Staražytnym Jehipcie. Jehipcianki nasili na hrudziach šyrokija pałoski ź ilnianoj tkaniny. Rymlanki addavali pieravahu skuranym pałoskam.

Epocha Siaredniaviečča ŭniesła svaje karektyvy: u modu ŭvajšli vuzkija harsety, mietaličnaja asnova jakich padtrymlivała hrudzi.

Asabliva składana było ŭ toj čas ispankam: moda dyktavała praviły na płoskaje žanočaje cieła. Dziaŭčynki z rańniaha ŭzrostu nasili śpiecyjalnyja śvincovyja płaściny, jakija nie davali hrudziam raści.

U kancy XIX stahodździa daktary pačali dbać pra žanočuju hihijenu i abviaścili sapraŭdnuju vajnu harsetam. Niazručnaje adzieńnie nie davała pravilna raźvivacca hrudziam i navat unutranym orhanam. Hetuju ideju adrazu padchapili fieministki, jakija zmahalisia za raŭnapraŭje žančyn i mužčyn u hramadstvie.

U toj ža čas uźnikli sučasnyja staniki. Francužanka Ermine Kadol prymacavała da pałoski tkaniny lamki, jakija dapamahali biusthaltaru trymacca na plačach. Novy pradmiet harderoba doŭha nie mieŭ papularnaści.

Novyja elemienty ŭ raspracoŭku stanika ŭniesła Ida Raziental. Da taho ž jana stała vynachodnicaj śpiecyjalnaha biusthaltara dla maci, jakija kormiać: jon rasšpilvajecca śpieradu.

U druhoj pałovie XX stahodździa stanik staŭ niezamiennym elemientam žanočaha harderoba.

• 0
• 0
• 0
• 0
• 0
• 0
• 0
• 0