U Muziei pryrody i ekałohii ŭ Minsku 18 listapada na ŭračystym uznaharodžvańni pieramožcaŭ konkursaŭ kampanii «Vušataja sava — ptuška 2015 hoda» hramadskaja arhanizacyja «Achova ptušak Baćkaŭščyny» abjaviła ptušku 2016 hoda ŭ Biełarusi. Joju stanie čorna-biełaja kačka — zvyčajny hohal.
Pra heta paviedamili ŭ APB.
«Heta ptuška nie hniazdujecca na ziamli, jak bolšaść «kaleh» ź siamji kačynych, a zajmaje dupły starych dreŭ. Na mnohich terytoryjach uzdoŭž azior i rek zastałosia mała starych dupłavatych dreŭ i ptuški nie mohuć znajści prydatnaha miesca dla hniazda. Vyrašyć prablemu mohuć bijatechničnyja mierapryjemstvy: pabudavać «dupło» moža luby čałaviek. My raskažam, jak pabudavać domik dla hohala, praviadziom majstar-kłasy dla žadajučych, i razam budziem vyrašać «kvaternaje pytańnie» ptuški. Asobnuju ŭvahu ŭdzielim viesnavomu i asieńniamu palavańniu na hetych vadapłaŭnych: hohal nie źjaŭlajecca palaŭničym vidam, ale časta cierpić z-za niedaśviedčanaści palaŭničych», — raskazała ab asablivaściach ptuški supracoŭnica pa pryrodaachoŭnych pytańniach APB Volha Łukšyc.
Ptušcy 2016 hoda budzie pryśviečany šerah mierapryjemstvaŭ: kačka źjavicca na płakatach u mietro, a taksama stanie hałoŭnym hierojem hrafici na adnym z damoŭ Minska. Letam u Biełarusi projdzie konkurs malunkaŭ na asfalcie. Sumiesna z Nacyjanalnym bankam Biełarusi i RUP «Biełpošta» płanujecca tradycyjny vypusk maniety i marki z vyjavaj ptuški hoda. Samych maleńkich amataraŭ ptušak čakajuć konkursy malunkaŭ. Na hety raz školniki buduć malavać nie tolki hohala, ale i stvarać svoj ułasny vyznačalnik kačak Biełarusi. Pałažeńni konkursaŭ chutka źjaviacca na sajcie APB.
«Hohal nie nastolki viadomy, jak jaho papiarednica — vušataja sava, tamu naša pieršaja zadača - paznajomić ludziej z hetaj ptuškaj. My padrychtujem prezientacyju pra hohala, jakuju luby zmoža skačać na našym sajcie. Mnohija hohali zimujuć u Biełarusi, tamu pravodzić ekskursii i ŭbačyć ptušku 2016 hoda na ŭłasnyja vočy možna budzie kruhły hod», — rastłumačyli ŭ arhanizacyi.
10 cikavych faktaŭ pra hohala
1. Zvyčajny hohal — adzin z 15 vidaŭ kačak, jakija hniazdujuć u Biełarusi.
2. Uviesnu hohali adnymi ź pieršych śpiašajucca ŭ Biełaruś ź zimovak u Zachodniaj Jeŭropie. Niekatoryja asobiny zastajucca na zimu i ŭ našaj krainie: pahulajcie ŭzdoŭž vadajomaŭ, što nie zamiarzajuć!
3. Ź lutaha samcy pačynajuć takavać — vykonvać admysłovy «taniec», jaki pryciahvaje samak. Kačar raspuskaje chvost, zakidaje hałavu, «brazhoča» hołasam i padymaje vakoł siabie fantan pyrskaŭ. Heta treba ŭbačyć choć by raz u žyćci!
4. Hohal — kačka, jakaja hniazdujecca ŭ dupłach dreŭ. Domam dla ich stanoviacca i śpiecyjalnyja hniezdavyja skryni (hahalatniki), jakija čałaviek moža raźviesić niedaloka ad vady. Mienavita dziakujučy hahalatnikam hetaja ptuška vyrašyła «kvaternaje pytańnie», pavialičyła kolkaść u Biełarusi i ŭ 2004 hodzie pakinuła Čyrvonuju knihu.
5. Kačaniaty vyskokvajuć z dupła na klič maci. Pieršy vychad u vialiki śviet moža pačynacca z 15-mietrovaha skačka! Ptušaniaty nie ŭmiejuć lotać i prosta «parašutujuć», rastapyryŭšy kryły i pieraponki na łapach.
6. Hohal siłkujecca vodnymi nasiakomymi, rakapadobnymi i maluskami. Ježu zdabyvaje z dna na hłybini da 10 mietraŭ.
7. Sielicca na sažałkach i rekach, kala jakich jość staryja lasy. Moža žyć na aziorach siarod machavych bałot, dzie słabaja karmavaja baza i inšych kačak nie sustrenieš.
8. Hohala ŭ palocie možna vyznačyć navat z zapluščynymi vačyma: u ich pa-asablivamu «śviščuć» kryły.
9. Samy stary hohal, pavodle dadzienych kalcavańnia, pražyŭ 16 hadoŭ i 11 miesiacaŭ.
10. Mahčyma, nazva «hohal» pajšła ad čuvašskaj mianuški «hohuł». Padobnyja nazvy jość u češskaj (hohol severní), słavackaj (hlaholka severská), polskaj (gągoł), łatyšskaj (gegals). Anhličanie vyrašyli źviarnuć uvahu na žoŭtaje voka kačara i nazvali ptušku «Goldeneye» («Załatoje voka»)
***
Nacyjanalnuju kampaniju «Ptuška hoda» APB pravodzić z 2000 hoda. Hałoŭnaja jaje meta — pryciahnuć uvahu nasielnictva da charastva pryrody i ptušak, jakija žyvuć vakoł nas nas, nieabchodnaści ich zachavańnia. Mierapryjemstvy prachodziać uvieś hod i dajuć mahčymaść paŭdzielničać u akcyjach vialikaj kolkaści čałaviek roznaha ŭzrostu, pasprabavać svaje siły nie tolki ŭ tvorčych konkursach, ale i ŭ pryrodaachoŭnych mierapryjemstvach. «Hierainiami» hoda ŭžo stanavilisia bieły busieł, biełaja sitaŭka, ivałha, damavy vierabiej, haradskaja łastaŭka, baradataja niajasyć, knihaŭka, sałaviej, vialikaja biełaja čapla, šery huś, zvyčajnaja pustalha, vialiki kranšnep, čorny stryž, udod, ziaziula, vušastaja sava.
Hramadskaja arhanizacyja «Achova ptušak Baćkaŭščyny» — bujniejšaja niedziaržaŭnaja pryrodaachoŭnaja arhanizacyja Biełarusi i nacyjanalny partnior hłabalnaj pryrodaachoŭnaj asacyjacyi BirdLife International. APB — heta bolš za 3000 členaŭ i prychilnikaŭ, kala 120 školnych kłubaŭ pa ŭsioj krainie. Arhanizacyja pracuje dla zachavańnia bijaraznastajnaści i dałučeńnia nasielnictva da pryrodaachoŭnaj dziejnaści.
Kamientary