«Śladak kazaŭ, što ŭ jaho śpis z 200 čałaviek». Jak siłaviki prychodziać ź pieratrusami ŭ kvatery biełarusaŭ, jakija žyvuć za miažoj
Z sakavika 2024 hoda Śledčy kamitet viadzie spravu suprać udzielnikaŭ biełaruskich dyjaspar pa ŭsim śviecie. U traŭni viedamstva dało spravazdaču pra chod rasśledavańnia: u spravie 104 novych padazravanych, jakija «ŭdzielničali ŭ Dni Voli» za miažoj. 16-17 traŭnia ŭ krainie prajšła chvala pieratrusaŭ, u tym liku z aryštam majomaści — miarkujučy z usiaho, jany źviazanyja z novaj kryminalnaj spravaj. «Miedyjazona» parazmaŭlała z emihrantami, jakija daviedalisia pra pieratrusy ŭ svaich biełaruskich kvaterach. Imiony niekatorych hierojaŭ źmienienyja pa ich prośbie.
Pieratrusy ŭ arhanizataraŭ Dnia Voli ŭ Varšavie
Ranicaj 16 traŭnia siłaviki pryjšli pa miescy rehistracyi biełarusaŭ, jakija žyvuć za miažoj. «Miedyjazonie» viadoma pra pieratrusy ŭ Minsku, Mahilovie, Hrodnie.
Da aktyvista Ihara, jaki ciapier žyvie ŭ Varšavie i byŭ arhanizataram Dnia Voli ŭ 2024 hodzie, ź pieratrusam u biełaruskuju kvateru pryjšli a 6-j ranicy 16 traŭnia. Na pieratrus pryvieźli byłuju žonku aktyvista.
Śledčaje dziejańnie praviali ŭ miežach kryminalnaj spravy suprać Ihara, ale numar artykuła i detali spravy supracoŭniki nie paviedamili. Jany źbiralisia nakłaści aryšt na kvateru, ale kali daviedalisia, što jana bolš nie naležyć Iharu, źjechali.
Z arhanizacyjaj Dnia Voli ŭ Varšavie Iharu dapamahała aktyvistka z Hrodna Julija. U jaje kvatery 16 traŭnia taksama prajšoŭ pieratrus.
«U mianie niama majomaści ŭ Biełarusi. Byŭ internat ad arhanizacyi, u jakoj ja pracavała bolš za 10 hod. Mnie jaho dali ŭ pažyćciovuju arendu i voś u 2021-m zabrali. A ciapier pryjšli pa majomaść, jakaja naležyć maim bratam i ciotuchnam. Mnie tam ničoha nie naležyć. Zastaŭsia dom paśla matuli: jana pamierła ŭ traŭni 2020 hoda, a ja źjechała i nie ŭstupiła ŭ prava ŭłasnaści. Jość jašče adzin dom, abodva stajali začynienyja. I voś pryjšli [siłaviki], ale nie viedaju dakładna, u jaki z hetych damoŭ, bo nie padtrymlivaju suviazi sa svajakami».
Pa słovach Julii, jana daviedałasia pra kryminalnuju spravu suprać siabie sa słoŭ znajomych jašče na etapie padrychtoŭki da Dnia Voli. Numary artykuła i padrabiaznaściaŭ spravy aktyvistka nie viedaje.
Jana nie ŭpeŭnienaja, što kryminalnuju spravu zaviali mienavita za Dzień Voli. Jana miarkuje, što jana moža być źviazanaja ź jaje vyłučeńniem u Kaardynacyjnuju radu ad śpisu «Jeŭrapiejski vybar», jaki byŭ pryznany «ekstremisckim farmavańniem».
«Skazali, što na majomaść nakładzieny aryšt»
Minčanka Iryna chadziła sioleta na Dzień Voli za miažoj i mieła znosiny z arhanizatarami. 16 traŭnia ŭ jaje minskaj kvatery taksama prajšoŭ pieratrus.
«Jany znajšli brata i pryjšli da jaho — u jaho byŭ kluč ad majoj kvatery. Jon im kluč addaŭ i jany pajechali da mianie bieź jaho. Što tam rabili — nie viedaju. A pakolki va ŭłasnaści ŭ mianie jašče kvatera baćkoŭ napałam z bratam, to, mabyć, znajšli jaho tamu. I tady pakazali jamu niejkuju papierku, u jakoj było skazana, što heta ŭ ramkach kryminalnaj spravy. Kali viarnuli jamu klučy ad majoj kvatery — skazali, što na majomaść nakładzieny aryšt».
Jakaja mienavita majomaść aryštavanaja, nieviadoma.
U 2021 hodzie ŭ Iryny ŭžo pravodzili pieratrus. Tady supracoŭniki KDB zabrali jaje z pracy, pryvieźli dadomu i paviedamili, što śledčaje dziejańnie źviazana z kryminalnaj spravaj ab teraryźmie. Irynu nie zatrymali, tamu jana zmahła chutka vyjechać ź Biełarusi.
Volha z mužam žyvuć u Varšavie i sioleta chadzili na mitynh da Dnia Voli. U ich kvatery ŭ Biełarusi taksama prajšoŭ pieratrus.
«Pryjšli z paniatymi na pieratrus, naturalna, my daŭno za miažoj, tamu nas tam nie było, skazali, [što] kryminalnaja sprava. Skazali, što kali b kvatera była mužava, to aryštavali b, a tak jana maja».
Pa słovach znajomych Volhi, pieratrus pravodzili ŭ ramkach spravy ab zdradzie dziaržavie, zaviedzienaj suprać jaje muža. Ale ci tak heta nasamreč, nieviadoma. Dziaŭčyna raskazvaje, što ŭ Biełarusi i Polščy jany z mužam chadzili tolki na mitynhi i nacyjanalnyja śviaty. «My zvyčajnyja ludzi», — kaža jana.
«Ja nie viedaju, ci jość ja siarod hetych 104 padazravanych. Ale na minułym tydni pryjšła papiera ab abmiežavańni pravoŭ na kvateru. A 16 traŭnia byŭ pieratrus», — raskazała «Miedyjazonie» ŭdzielnica ŭrocłaŭskaj dyjaspary Taćciana. — Artykuł — stvareńnie ekstremisckaha farmavańnia».
Dziaŭčyna nie znachodzicca ni ŭ jakoj inicyjatyvie, jakaja była b pryznanaja KDB «ekstremisckim farmavańniem». Ale jana ŭdzielničała ŭ śviatkavańni Dnia Voli: niesła vialiki bčb-ściah.
«U mianie, — kazaŭ śladak, — śpis z 200 čałaviek»
Akramia taho, 17 traŭnia ź pieratrusam prychodzili da studenckaha aktyvista Uładzisłava, žurnalista ź Viciebska Dźmitryja Kazakieviča i namieśnika staršyni Biełaruskaj asacyjacyi žurnalistaŭ Barysa Hareckaha.
«Try dni tamu patelefanavali majoj babuli, jana zastałasia adna ŭ Minsku ŭ kvatery, i skazali: «Heta z KDB, kali my možam pryjści, kab my vam nie łamali dźviery? Ź pieratrusam u dačynieńni da vašaha ŭnuka. Supraćpraŭnyja dziejańni rabiŭ». Majo imia nazvali. Jana damoviłasia ź imi na piatnicu», — raskazvaje Uładzisłaŭ.
Biełarus udzielničaŭ u śviatkavańni Dnia Voli ŭ Varšavie, ale sumniajecca, što kryminalnaja sprava źviazanaja z hetym.
«Kvateru nie abšukvali. Piaciora siadzieli ŭ zale, adzin na kuchni ź joj. Raskłali kuču papierak. Skazali, što voś my tut zaraz z vami skončym i jašče tam pa kvaterach pajedziem. «U mianie, — kazaŭ śledak, — śpis z 200 čałaviek».
Babuli Uładzisłava skazali, što ŭnuka padazrajuć va ŭdziele ŭ «ekstremisckim farmavańni» i buduć sudzić zavočna.
U kvatery Dźmitryja Kazakieviča vyłamali dźviery i paśla pieratrusu apiačatali pamiaškańnie. Žurnalist nie viedaje, z čym źviazany vizit siłavikoŭ — sa spravaj na Dzień Voli ci čymści inšym. U 2020-2021 hadach jaho niekalki razoŭ zatrymlivali i pravodzili pieratrusy ŭ kvatery.
Da Hareckaha ź pieratrusam prychodzili pa miescy prapiski. Ź jakoj kryminalnaj spravaj jon źviazany, nieviadoma.
«Siłaviki prychodzili z pastanovaj na pieratrus. Ja nie viedaju, ci niešta było zabrana z kvatery, ludzi vielmi napałochanyja i ciapier bajacca kamunikavać. Ale nijakich maich rečaŭ u kvatery niama, bo ja vymušana nie žyvu ŭ Biełarusi ŭžo try hady», — raskazaŭ Harecki.
Kamientary