Biezydejnaja i biezhustoŭnaja chałtura. Kancepcyju novaha histaryčnaha muzieja dla Łukašenki rychtavali ŭ śpiešcy
Čynoŭniki naŭzachvatki stali tłumačyć važnaść i nieabchodnaść budaŭnictva novaha muzieja. Ale vyhladaje, što važny ideałahičny prajekt, jaki z takoj pompaj anansavała dziaržaŭnaja prapahanda, rychtavaŭsia ŭ apošni momant ledź nie na kalency.
Na jakaść prezientavanaha Alaksandru Łukašenku źviarnuli ŭvahu architektary. Taki prajekt, na ich dumku, było b soramna pakazvać studentam va ŭniviersitecie, a nie tolki kiraŭniku dziaržavy.
Pieršaje, što kinułasia ŭ vočy, heta prymityŭnaja ideja zrabić muziej u formie abrysaŭ Biełarusi. U architektury taki pryjom zataŭravali terminam «ptušynaje haŭno» (birdshit), bo sčytać zadumu mahčyma tolki z vyšyni ptušynaha palotu, a bolšaść ludziej chodzić nahami pa ziamli i bačyć budynki z vyšyni svajho rostu. Z čałaviečaj vyšyni nijakich abrysaŭ Biełarusi nie vidać, tolki hłuchija ścieny masiŭnaj skryni muzieja, razmalavanyja pałoskami i ŭpryhožanyja eklektyčnymi bronzavymi bareljefami dy vialikim vitražom z vyjavami busłoŭ na fonie vialikaha dziaržaŭnaha ściaha.
Zrešty, dla samoha Łukašenki ahlad ułasnych uładańniaŭ ź viertalota zusim nie prablema, tak što całkam zrazumieła, na čyjo ŭsprymańnie aryjentavalisia prajekciroŭščyki «Minskprajekta». Heta nie pieršy ideałahičny «biordšyt», jaki vyrašyli pabudavać u Biełarusi ŭ apošnija hady. Naprykład, na Bujnickim poli pad Mahilovam płanujuć uźvieści muziej Vajskovaj Słavy ŭ vyhladzie savieckaha ordena Ajčynnaj vajny.
Ale navat u paraŭnańni z mahiloŭskim prajektam staličny vyhladaje chałturna.
Architektary źviarnuli ŭvahu na niekalki prykmiet, jakija śviedčać, što ideju pasadzić muziej u hetym miescy prydumali ŭ apošni momant, moža być, za dzień ci dva da prezientacyi Łukašenku.
Park narodnaha adzinstva nasuprać Pałaca Niezaležnaści zadumali stvaryć jašče ŭ žniŭni 2023 hoda. U sakaviku 2024 hoda minčukam prapanoŭvali pryniać udzieł u abmierkavańni hetaha prajekta. Tady terytoryja parku abmiažoŭvałasia terytoryjaj zakrytaha «Drymłenda».
Centralnaj častkaj parku musiła stać łandšaftnaja kampazicyja «Biełaruś», jakaja paŭtarała kontury krainy, unutry jakich musili być stvorany pamienšanyja kopii biełaruskich rek, azior, lasoŭ dy hałoŭnych daroh. U bolš prostym varyjancie Biełaruś u minijaciury Łukašenka ŭžo realizavaŭ u svajoj rezidencyi ŭ Aleksandryi.
Miarkujučy pa novych materyjałach, pradstaŭlenych publicy, za paŭhoda park razrośsia ŭdvaja, zachapiŭšy pustku za budynkam Viarchoŭnaha suda.
Aŭtary prajekta maksimalna padrabiazna raspłanavali ŭsiu hetuju terytoryju. Ale budynak novaha Nacyjanalnaha histaryčnaha muzieja, pasadžany ŭ parku, kantrasna vyłučajecca svajoj nieprapracavanaściu. I heta pry tym, što Łukašenku prezientavali nie park, a mienavita muziej.
Vyhladaje tak, što z konturaŭ łandšaftnaj kampazicyi «Biełaruś» prosta «padniali» abjom budynku muzieja, na ścieny jakoha nakłali samuju prostuju teksturu, a šeść bronzavych kampazicyj, jak i skulpturu pierad uvachodam, prosta pryfatašopili.
Na adnym z rendaraŭ za budynkam muzieja možna pabačyć kavałki staroha varyjantu ź mini-Biełaruśsiu, jakija nie paśpieli prybrać — darožki, jakija musili pakazvać bujnyja darohi, i placoŭki, jakimi paznačalisia harady Brest, Hrodna i Minsk.
Chałturu ŭ prajekcie vydaje i adsutnaść choć jakoha-niebudź detalizavańnia. Akramia hłuchoha abjomu, nazvy nad uvachodam i vialikaha ściaha ŭ im ničoha niama. Usia aŭtarskaja zaduma abmiežavałasia niearyhinalnym paŭtareńniem abrysaŭ krainy.
Razam z parkam paŭhoda tamu prezientavałasia i ŭvachodnaja hrupa, jana vyhladaje ŭ razy bolš prapracavanaj, sučasnaj i łakaničnaj. A dla nacyjanalnaha muzieja nie zamaročvalisia ni formaj, ni fakturaj, ni siłuetam.
Uvachodnuju hrupu, darečy, taksama zamianili: zamiest ścipłaj hieamietryčnaści staroha varyjanta — pampieznyja załatyja kałony ŭ vyhladzie kałośsia, na jakich lažać stylizavanyja kryły nieviadomaj ptuški ź dziaržaŭnym hierbam zamiest hałavy i teksturaj arnamienta na vierchniaj pavierchni, jakuju nichto ź ziamli nie ŭbačyć.
Dla staroha varyjantu jaŭna pradumvałasia forma, rakursy, na rendarach staranna vystaŭlałasia śviatło i padbiraŭsia anturaž — heta vidać pa jakaści architektury i karcinki. Nie treba tłumačyć, kolki času na heta pajšło.
A dla novaha byŭ vybrany pryncyp «i tak pojdzie!» — hrubyja formy, hrubaje afarmleńnie, vypadkovyja rakursy. Usio ž zakazčyk zusim nie patrabavalny da estetyčnych momantaŭ, dla jaho kudy bolš važnyja pasłužlivaść i sprytnaść u vykanańni zahadaŭ.
Navat vialikija vitražy na ŭvachodzie, tvar usiaho prajektu, jak zaŭvažajuć architektary, nichto nie prapracoŭvaŭ. Prosta ŭstavili ŭ 3D-madel standartny vitraž ź biblijateki, nie znajšoŭšy času choć trochi skarektavać stojki i pierakładziny, raźmiaščeńnie jakich vyhladaje absalutna vypadkovym. Na niekatorych rendarach navat adlustravańnie ŭ vitražy damaloŭvali ŭručnuju.
Pryčynu takoj chałtury, jakoj nie dapuścić anivodny architektar, jaki siabie choć troški pavažaje, bačać u aŭralnaj śpiešcy, zvykłaj dla łukašenkaŭskich prajektaŭ u rehijonach. Ale dla stalicy heta niešta novaje.
U prajekciroŭščykaŭ prosta nie było vybaru, bo treba było siońnia niešta zrabić, kab zaŭtra ŭžo mahli niešta pakłaści na stoł Łukašenku. «Niešta» i pakazali.
Ciapier vakoł skryni muzieja, jakaja źjaviłasia ŭ čas śpieški, čynoŭniki buduć nasicca jak ź pisanaj torbaj, bo jaje asabista zaćvierdziŭ ichni hałoŭny načalnik, biassprečny aŭtarytet pa ŭsich pytańniach, a sam park nanova pieraprajektujuć z ulikam niečakanaha źjaŭleńnia novaha abjekta.
Ideja z novym budynkam dla histaryčnaha muzieja nie novaja, jana pieryjadyčna ŭspłyvaje ŭžo šmat hod. To muziej chočuć pieranieści na nievialiki plac kala muzieja Vialikaj Ajčynnaj vajny, to advieści pad jaho častku muziejnaha kvartała ŭ histaryčnym centry.
Ciapierašni prajekt vyhladaje jak impulsiŭnaje žadańnie Łukašenki pakinuć pa sabie niejki pamiatny abjekt, jaki stanie ŭvasableńniem i ŭmiaščalniaj novaj dziaržaŭnaj ideałohii i novaha nacyjanalnaha panteona. Byccam bietonnyja ścieny i škło vitryn lepš źbierahuć jahonaje stvareńnie, čym ludzi, jakija pryjduć paśla jaho.
Pytańni vyklikaje tolki nadzvyčajnaja śpieška, ź jakoj hety prajekt Łukašenku prezientavali, byccam jaho padciskaje čas.
Siarhieju Dubaŭcu — 65. Pahutaryli pra novyja knihi, dražnieńnie Łukašenki, biznes na Zanzibary i samy ščaślivy čas11
Kamientary