Vykradańnie ludziej — sprava ruk ZACHRu

 Vykradańnie ludziej — sprava ruk ZACHRu

U Biełorusskoj diełovoj hazietie 22 žniŭnia było nadrukavanaje interviju z byłym načalnikam śledčaha izalataru №1 Aleham Ałkajevym. Jano paćviardžaje praŭdzivaść abnarodavanych Uładzimieram Hančarykam dakumentaŭ, jakija datyčać losu źnikłych palitykaŭ. My prapanujem Vam poŭny varyjant interviju z A.Ałkajevym, jaki ciapier znachodzicca ŭ Niamieččynie. Tyja samyja źviestki jon paćvierdziŭ u interviju niamieckaj hazecie Frankfurter Allgemieine Zeitung u minułuju piatnicu.

Siońnia, 27 žniŭnia, kali hazeta ŭžo budzie zdadzienaja ŭ druk, adbudziecca pres-kanferencyja, na jakoj majuć być abnarodavanyja novyja źviestki pra dolu źnikłych ludziej. Pakul nieviadoma, ci voźmie ŭ joj udzieł inšy śviedka spravy — były łukašenkaŭski hieneralny prakuror A.Bažełka, jaki na minułym tydni viarnuŭsia ŭ Miensk ź Jarasłaŭlu, dzie jon, pavodle peŭnych źviestak, chavaŭsia ŭ adnym z manastyroŭ.

Aleh Ałkajev: Ja paćviardžaju: rapart napisany majoj rukoj, pratakoł dopytu, naturalna, śledčy drukavaŭ, ale z maich słovaŭ, ja ž raśpisaŭsia pad kožnaj staronkaj. Sami dakumenty, miarkujučy pa ŭsim, źniščanyja. Ale kopii źniatyja z sapraŭdnych dakumentaŭ. Jašče raz paćviardžaju: ja pisaŭ rapart na imia ministra ŭnutranych spravaŭ Navumava. Inšaja reč, jak dapuścili, kab usia hetaja sprava vyjšła na staronki hazetaŭ i jak u krainie zachoŭvajecca tajamnica… Ale heta – pytańni nie da mianie.

— Miarkujučy pa nadrukavanych dakumentach, Vy dastatkova ščyra adkazvali na pytańni śledčaha. Ci nie bajalisia Vy, što ŭłada nieadekvatna adreahuje na hetyja śviedčańni?

— Zakonnych pieraśledaŭ ja nie aścierahaŭsia i nie aścierahajusia, a ad niezakonnych (jak, naprykład, pieraśledavali Zacharanku) ja zdolny abaranić siabie sam. Mianie dzivić, što ludzi, jakija śćviardžajuć, nibyta ja ich abyłhaŭ, nie źviartajucca ŭ sud. Nu, źviarnisia ŭ sud, niachaj vykličuć, vyśvietlać praŭdu, iznoŭ dapytajuć mianie, inšych, pačynajučy ź ciapierašniaha hienprakurora Šejmana. Ale ni Sivakoŭ, ni Šejman, ni chtości jašče ŭ sud nie źviartalisia.

— Pistalet, fatazdymki jakoha byli apublikavanyja biełaruskimi hazetami, — heta pistalet ź mienskaha SIZA ci niejki inšy?

— Heta pistalet ź mienskaha SIZA. Im pryvodziacca ŭ vykanańnie śmiarotnyja prysudy. Jon zachoŭvaŭsia asabista ŭ mianie i vymaŭsia z kabury tolki tady, kali nieabchodna było pryvieści prysud u vykanańnie. Navošta jon spatrebiŭsia tahačasnamu kiraŭniku MUS Sivakovu, ja nia viedaju. U mianie jość nakont hetaha tolki zdahadki.

— Pryhadajcie jašče raz, jakim čynam kamandzir Zvodnaha atradu chutkaha reahavańnia Dźmitry Paŭličenka byŭ dapuščany da pracedury pryviadzieńnia vyraku ŭ vykanańnie. Heta ž supiarečyć usim praviłam.

— Dźmitry Paŭličenka sapraŭdy prychodziŭ u SIZA. Prychodziŭ z dazvołu majho niepasrednaha načalnika — Kaduškina Siarhieja. Kaduškin mnie skazaŭ, što atrymaŭ takuju kamandu ad ministra ŭnutranych spravaŭ Sivakova. Naŭprost da mianie Sivakoŭ nie źviartaŭsia. Meta prychodu Paŭličenki na vykanańnie śmiarotnaha prysudu mnie była niezrazumiełaja. Što tam moža znajści dla siabie bajec ZACHRu, mnie nieviadoma. Jakaja jamu karyść ad nazirańnia za rasstrełam, ja nia viedaju.

— Jak jon siabie pavodziŭ, nazirajučy za rasstrełam, što kazaŭ?

— Jon prybyŭ u SIZA, nazvaŭsia. Ja jamu prapanavaŭ vypić na ŭsialaki vypadak: ci mała što, nia tak heta lohka — nazirać za vykanańniem śmiarotnaha prysudu. Nia kožny vytrymaje hetki stres. Jon admoviŭsia. Potym my prybyli da miesca vykanańnia prysudu. U hety dzień rasstrelvali piać čałaviek. Jon prysutničaŭ pry rasstrele kožnaha. U adzin z momantaŭ jon pacikaviŭsia ŭ vykanaŭcy, čamu toj stralaje ŭ hałavu, a nia ŭ serca. “U sercy ž, — kaža, — mienš kryvi”. Hetaje pytańnie mianie naściarožyła: kali čałaviek nikoli nikoha nie zabivaŭ, jon nia moža viedać, dzie kolki kryvi i kudy lepš stralać. Dy i ŭ serca trapić možna tolki ź vielmi maleńkaj adlehłaści. Navat dobry snajper nijakich harantyjaŭ nia daść.

U suviazi z hetym chaču padkreślić: pistalet, jakim u SIZA pryvodziacca ŭ vykanańnie prysudy, pryznačany tolki dla paražeńnia žyvoj siły, pryčym va ŭpor. Padkreślivaju — va ŭpor. Bo na adlehłaści, na jakoj moža pracavać zvyčajny pistalet, naš pistalet nie padydzie. U jaho nizkaja zabojčaja siła. Tamu brać jaho pa vierabjach pastralać biessensoŭna, na palavańnie, na rybałku taksama. Pieršy raz pryjšoŭ pa pistalet načalnik słužby ŭzbrajeńnia MUS pałkoŭnik Dzik i prynios list, padpisany Kaduškinym. Heta było 30 krasavika 1999 h. U liście na majo imia było rasparadžeńnie vydać zbroju. Ja vydaŭ, zafiksavaŭšy ŭsio ŭ knizie ŭliku vydačy zbroi. Addali nam pistalet 14 traŭnia 1999-ha, uvieś u iržy. Pryčym zabirać jaho chadziŭ moj zbrojnik u kabinet da Dzika, a toj vynies jaho z kabinetu namieśnika ministra ŭnutranych spraŭ Čvankina. Ja čamu tak padrabiazna raspaviadaju, bo heta ž žyvyja ludzi, usich nie zakapaješ, i ich treba dapytvać. Spytać treba: “Dzik, čamu ty braŭ pistalet, navošta?..”

— A ŭvohule, da Vas časta prychodzili starońnija ludzi pahladzieć na vykanańnie prysudu?

— Heta nienaturalna. I ŭvohule nichto nikoli nie prychodziŭ, za vyniatkam dźviuch asobaŭ, jakija musiać pry hetym prysutničać. Dyj tyja prysutničali z peŭnaj metaj — akazać praktyčnuju dapamohu. Naahuł, jość momanty, jakija ŭ raparcie prosta tak nia vykładzieš.

Pistalet taksama ŭpieršyniu ŭziali ŭ krasaviku 99-ha. I heta taksama nienarmalna. Nia ja adzin viedaju, prosta ludzi bajacca kazać. Ja skłaŭ śpis: nia mienš za 20 čałaviek viedajuć abstaviny prychodu ŭ SIZA Paŭličenki i vydačy pistaleta pa patrabavańni ministra Sivakova. Siarod hetych 20-ci i vyšejšyja čynoŭniki, i zvyčajnyja supracoŭniki. Bo što takoje ZACHR? Jon taksama z žyvych ludziej składajecca. Absalutna ŭsie supracoŭniki, z kim mnie davodziłasia razmaŭlać, pierakananyja, što vykradańnie ludziej i, chutčej za ŭsio, ich zabojstva arhanizavanyja hrupaj ZACHR. ZACHR — heta vajskoŭcy, jakim nieviadoma chto pastaviŭ nieviadoma jakuju zadaču. Jakim kodeksam jany kirujucca — kryminalnym ci vajskovym statutam, — mnie j dasiońnia niezrazumieła. Chutčej za ŭsio — niečymi zahadami.

— A raniej ZACHR, jakim kamanduje Paŭličenka, byŭ zaŭvažany ŭ kryminalnych złačynstvach?

— Tak. Ich mnoha ŭžo siadzić: i pad śledztvam byli, i złačynstvy ździajśniali. Niekatorych bajcoŭ ZACHRu asabista ministar Sivakoŭ ratavaŭ ad pravasudździa. Naprykład, sprava majora Karniuški. Pa-mojmu, u 99-m Sivakoŭ naviedvaŭ u SIZA aryštavanaha Karniušku, jaki byŭ asudžany z čatyrma ci piaćciu ZACHRaŭcami za sprobu zakaznoha zabojstva biznesoŭca. Vajskovyja kontravyviedniki raskrucili hetuju spravu, ZACHRaŭcy atrymali termin i ciapier siadziać u kalonii.

— Kali Paŭličenka prychodziŭ hladzieć rasstreł, vy nie pytalisia ŭ jaho, navošta jamu ŭsio heta treba?

— Reč u tym, što rasstreł — heta vielmi napružany momant, tut nie da razmovaŭ. I ja nie pytaŭsia. Kali prysłaŭ ministar — jaho sprava. Paŭličenka zadavaŭ pytańni, ale jany zastalisia biez adkazu.

— Vy, vierahodna, nia ŭsio jamu raskazali, kali jon vyrašyŭ pryjechać u druhi raz?

— Va ŭsioj hetaj pracedury dźvie rečy sakretnyja — proźviščy ŭdzielnikaŭ hetaha pracesu i miesca pachavańnia. Tak praduhledžana zakonam. Miesca pachavańnia nia ŭkazvajecca, svajaki hadami chodziać da nas i prosiać addać im cieła. (Asabista ja liču, što moža być i treba addavać, ale zakon pakul zabaraniaje heta.) Uvohule, kab nie było niesankcyjanavanych raskopak, usio robicca tajemna, i miescy pachavańniaŭ nikomu nia ŭkazvajucca. Ale mianie paprasili pakazać Paŭličenku ŭsio, uklučajučy miescy pachavańniaŭ. Ja jak čałaviek vykanalny paviedamiŭ, što siońnia pachavańnia nia budzie, chaj prychodzić nastupnym dniom. Maja hrupa sabrałasia va ŭmoŭnym miescy, ale Paŭličenka nie pryjšoŭ. Ja nie zasmuciŭsia, my pajechali i svaju spravu zrabili. Ja padazravaŭ potym… Karaciej, jon mnie sam skazaŭ, što viedaje hetaje miesca pachavańnia na Paŭnočnych mohiłkach. Ale ja nia staŭ ni abviarhać, ni paćviardžać.

Darečy, mahu skazać ab adnoj z ułasnych versijaŭ, navošta braŭsia pistalet. Jon byŭ patrebny, kab nadać zabojstvu vyhlad rytuału pryviadzieńnia ŭ vykanańnie prysudu. Kab źniać častku ciažaru adkaznaści z asobaŭ, jakija hetuju spravu rabili: voś vam specyjalnaja zbroja — heta nie zabojstva, heta vykanańnie vyraku. Mahčyma, byŭ i vyrak. Falšyvy. Sivakoŭ lubić usiakija rytuały.

— Vy dumajecie, hienerał Sivakoŭ zdolny na takija chady?

— Miarkujučy pa jahonych fantazijach, zdolny. Jon — “ramantyčnaja” natura, paet amal. Jahonaje krasamoŭstva jašče spatrebicca jamu dla abarony ŭ sudzie. Bo jon ža zdoleŭ supakoić navat udavu Hančara. I biuro rytualnych pasłuhaŭ šmat straciła, što ŭ jaho niama takoha suciašalnika.

— Što vy majecie na ŭvazie?

— Da jaho prychodziła žonka Viktara Hančara. Ale Sivakoŭ tak pabudavaŭ hutarku, što Zinaida Hančar ciapier mianie i Łapacika ličyć paskudami.

— Sivakoŭ, pa-vašamu, zdolny na žorstkija nieadekvatnyja kroki?

— Mnie ciažka skazać, ja jaho bačyŭ tolki z “reklamnaha” boku. Zaŭsiody dobra vyhladaŭ, zaŭsiody havarki, daścipny, ale, vidać, jon maje druhoje dno. I abaronu svaju ciapier pabudavaŭ davoli ŭmieła, choć absalutna bieznadziejna. Jak havorać na žarhonie, jon u “niesaznanku pajšoŭ” — ničoha nie pryznaje i ŭsio admaŭlaje. Heta najhoršy z usich varyjantaŭ abarony. Nu ŭziaŭ by i skazaŭ: “Tak, braŭ pistalet. Ja ministar, ja maju prava. Uziaŭ, razabraŭ, pačyściŭ i addaŭ”. Tady i pytańniaŭ było b mieniej. Ale jon sam sabie šlachoŭ dla adychodu nie pakinuŭ. Jon zabyŭsia, što jość ludzi. I ŭvohule, heta niadobra, kali hienerał za adjutanta chavajecca. Druhi raz pistalet pryjšoŭ brać adjutant ministra Sivakova. Pryjšoŭ, atrymaŭ pad rośpis dyj sam ža addaŭ. Tak hienerał schavaŭsia za śpinu starejšaha lejtenanta. Ničoha, spytajuć i sa starleja: “Słuchaj, małady čałaviek, ty kudy pistalet nasiŭ, kamu addavaŭ?”. Soramna budzie na vočnaj staŭcy.

— Jak vy ličycie, ci zachavaŭsia sam žurnał uliku vydačy pistaleta ź SIZA? Nia kopii asobnych arkušaŭ, a aryhinał?

— Žurnał zachavaŭsia. I ja nia dumaju, ja viedaju.

— Aryhinał?!

— Absalutna dakładna. Kali budzie mažlivaść, jaho pradstaviać śledčym orhanam, narmalnym śledčym orhanam. Darečy, žurnał u ich byŭ — uziali i addali, pakinuli mianie sam-nasam z usimi rečdokami. Tamu žurnał zachavaŭsia.

— A jak vy ličycie, pistalet užo źniščany?

— Ja nia dumaju. Heta nadta pakazalna budzie. Dyj u pryncypie, navat kali pistalet źniščyli, heta ničoha nie źmianiaje. Jość śviedki, i heta samaje hałoŭnaje. Achvotnych raspavieści, paŭtaraju, vielmi šmat. Jany prosta bajacca. Ale zapeŭnivaju vas, kali 10 vieraśnia paśla prezydenckich vybaraŭ adbuducca palityčnyja źmieny, 11 vieraśnia ŭ prakuratury budzie čarha z najbližejšaha atačeńnia Sivakova, Šejmana i inšych. Praz tydzień śledčyja ŭsio buduć viedać, jak źnikali ludzi i što ź imi adbyłosia.

— Kali ŭ vas źjavilisia pieršyja zdahadki nakont taho, dla čaho braŭsia pistalet ź SIZA?

— Napeŭna, vypadak spracavaŭ. Mnie ŭ ruki trapiła Komsomolskaja pravda, u jakoj byli fatazdymki źnikłych u Biełarusi viadomych ludziej i daty ich źniknieńnia. U mianie niejkaje padazreńnie źjaviłasia, adčuŭ niešta niadobraje. Pazvaniŭ svajmu zbrojniku i paprasiŭ prynieści žurnał uliku vydačy zbroi. Pahladzieŭ i žachnuŭsia. 30 krasavika vydadzieny pistalet, 14 traŭnia — viernuty, a 7 traŭnia źnikaje Zacharanka. Potym 16 vieraśnia zranku ŭ mianie atrymlivaje pistalet adjutant ministra ŭnutranych spraŭ, 18-ha ŭviečary pistalet viartajuć, a 16-ha ŭviečary źnikajuć Hančar i Krasoŭski. Adzin raz moža być supadzieńnie, ale dvojčy — heta vielmi padazrona, navat bomba dvojčy ŭ adnu varonku nia padaje. Hetyja padziei mianie naściarožyli. Jašče na dumku mianie navioŭ časopis-specvypusk pra źniknieńnie Jurja Zacharanki, jaki padrychtavała “Pravavaja dapamoha nasielnictvu”. Tam było napisana, što śviedki bačyli, jak za Zacharankam sačyła čyrvonaja “BMV”. A na čyrvonaj “BMV” zaŭsiody raźjaždžaŭ Dzima Paŭličenka i vielmi joju hanaryŭsia. Hetuju mašynu mnohija viedajuć. Z pakazańniaŭ śviedkaŭ bačna: za Zacharankam nie sačyli, jaho pieraśledavali, vidać, padbirajučy zručny momant.

Ciapier pra pistalet z našaha SIZA. Ujavim sabie takuju karcinu. Znachodziać trup, u trupie — kula. Zusim niaciažka budzie tady vyśvietlić, ź jakoj zbroi zabity hety čałaviek. Bo kula ad našaha pistaleta zachoŭvajecca ŭ kartatecy MUS — zbroja pieradadzienaja nam aficyjna, i papiarednie ŭsie jaje charaktarystyki byli zafiksavanyja. Takim čynam, śledčyja dakładna daviedvajucca, ź jakoha pistaleta byŭ zabity čałaviek. I adrazu prychodziać da mianie i nadziavajuć naručniki. Pistalet ža zachoŭvaŭsia ŭ mianie — chadzi rastłumač, čamu z hetaha pistaleta byli zabityja, naprykład, źnikłyja palityki. Heta nievytłumačalna.

U hetaj aperacyi zakładzienaje peŭnaje padstupstva i adnosna mianie, i adnosna dvuch supracoŭnikaŭ SIZA, jakija majuć dostup da pistaleta. U peŭny momant usio mahli “paviesić” na nas. Naprykład, cieła znojduć praz hod, piać, dziesiać… Chto budzie adkazvać? Prajšoŭ by jašče niejki čas, i ja naŭrad ci zmoh by što-niebudź uciamna patłumačyć. A kali b źnik žurnał vydačy zbroi abo śviedki, što bačyli, jak Paŭličenka prychodziŭ u SIZA, što vydavali pistalet… Usio, łancužok abarvaŭsia b…

— Kali Vy ŭsio heta vyjavili, što zrabili?

— Ja adrazu ž padzialiŭsia svaimi padazreńniami z vysokimi adkaznymi asobami. (Pakul nia budu nazyvać proźviščaŭ, bo jany ŭsie ciapier pry ŭładzie i, mahčyma, suprać ich mohuć być ździejśnienyja niejkija represii.) Usie jany zrabili pa-roznamu: chto zbajaŭsia, chto prosta syšoŭ ad adkazu. Ale, kali Navumaŭ zrabiŭsia ministram unutranych spravaŭ, jamu dakłali hetuju infarmacyju Adbyłasia vialikaja narada kiraŭnictva MUS, KDB i prakuratury, na jakoj abmiarkoŭvałasia, nakolki važkija ŭliki suprać kamandzira ZACHRu Paŭličenki. Hetyja ludzi pajšli na vielmi vialikuju ryzyku, viedajučy, chto staić za śpinaj Paŭličenki, ale ryzyknuli. Paŭličenku aryštavali, a što adbyłosia dalej — usie viedajuć. Nia viedaju, čamu maŭčyć były hienprakuror Bažełka, bo jon bačyŭ kryminalnuju spravu ŭ poŭnym abjomie. Nia viedaju, čamu maŭčyć staršynia KDB Mackievič… Ale pryjdzie jašče, napeŭna, čas, i jany raspaviaduć ab pryčynach svajho maŭčańnia, ab tym, što im viadoma. Toje, što ŭliki ŭžo źniščanyja, a ludzi, jakija śviedčyli, zapałochanyja, — heta dakładna. Ale pryjdzie čas — i jany ŭsio raskažuć nanova. Ja spadziajusia na spraviadlivaść i pierakanany, što ŭrešcie pravasudździe pieramoža.

— Vy źbiehli ź Biełarusi ŭ Niamieččynu, bo baiciosia pieraśledu?

— Ja nikudy nia bieh. Ja daŭno źbiraŭsia ŭ adpačynak u Niamieččynu. Padaŭ rapart, jak heta robicca, u im adznačyŭ, kudy j navošta jedu. Aficyjna j adkryta ja zdaŭ u pačatku lipienia dakumenty na vizu ŭ niamieckaje pasolstva ŭ Miensku. U mianie haściavaja viza da 25 žniŭnia. Nijakaha palityčnaha prytułku ja ni ŭ koha nie prašu. Voś i ŭsio. Zakonnaha pieraśledu ja nie bajusia. Ja bajusia tolki pravakacyjaŭ.

— Kali vy padali rapart na adpačynak i zdali dakumenty ŭ niamieckaje pasolstva, ci byŭ niejki cisk z boku biełaruskich uładaŭ?

— Kali dva śledčyja z prakuratury źbiehli i praviali pres-kanferencyju, za mnoj adrazu ž ustalavali znadvornaje nazirańnie. Ja chutka heta zaŭvažyŭ i vyrašyŭ źjechać u adpačynak, kab nia być spakusaj dla niekaha. Mianie potym šukali, navat da svajakoŭ u viosku pryjaždžali.

Pavodle Biełorusskoj Diełovoj Haziety