«Дактары прызналі бездапаможнасць і ампутавалі мне нагу». Як жыць, калі ты на 1/4 — кібержанчына
Вікторыя Змітровіч называе сябе на 1/4 кібержанчынай: яе левую нагу з 12 год замяняе пратэз. Ёй падабаецца, як гучыць гэтае метафарычнае азначэнне. Сёння яна ўся сама сабе падабаецца, але перш, чым гэтая ўнутраная перамога здарылася, патрэбна было прайсці праз 8 год псіхатэрапіі і шэраг фізічных выпрабаванняў.
Па нашай просьбе Вікторыя падзялілася сваёй гісторыяй жыцця да ампутацыі і пасля яе.
— Я з Гомеля, у Мінск пераехала 6 гадоў таму. Калі маці была цяжарная мной, пасля аднаго з УГД дактары сказалі, што плод размешчаны няправільна і прапанавалі зрабіць аборт. Але маці адмовілася. Я нарадзілася з цэлым «букетам» паталогій левай нагі. Адзін час спыненне развіцця косткі нагі тлумачылі тым, што яе абвіла пупавіна. Іншыя спецыялісты казалі, што прычына ў генетычных зменах. Але сутнасць была аднолькавай: у мяне хоць і было дзве нагі, але левая — без вялікагалёначнай косткі. Ужо ў паўгода ў цэнтры траўматалогіі і артапедыі мне зрабілі першую аперацыю, каб неяк выратаваць сітуацыю. Пасля яшчэ разоў 8 ставілі апарат Ілізарава — выцягвалі нагу, як маглі, засоўваючы туды спіцы, гіпсавалі і рабілі выцяжку.
Каб вазіць мяне малую па бальніцах, маці прыйшлося сысці з працы. Бацька ў гэты час заставаўся дома адзін, даглядаў старэйшага брата. Праз гэта ў сям’і былі пэўныя фінансавыя і эмацыйныя складанасці, але бацькі мяне заўсёды падтрымлівалі. Тата прывозіў у бальніцу падарункі, напрыклад. За ўсё гэта я яму і маці вельмі ўдзячная.
Нейкі час я хадзіла ў школу з тутарам — гэта такі бот, частку якога запаўняла мая нага, а пустое месца — іншы матэрыял. Нага ў гэтым скураным матэрыяле вельмі моцна пацела, калена не згіналася. Адзіны плюс быў у тым, што магла крыху бегаць і стаяць на лыжах.
Калі мне было 12, дактары прызналі сваю бездапаможнасць: далейшае расцягванне нагі магло прывесці да разрыву звязак і сухажылляў. Было вырашана яе ампутаваць, і ў 1997-м мне паставілі першы пратэз. Як цяпер памятаю — вытворчасці маскоўскага завода «Энергія».
Бывае, едзеш у транспарце ў пратэзе, і нехта наступіць на нагу. Боль я, канечне, не адчуваю, але нага можа нечакана выскачыць з пратэза.
Ужо ў шостым класе я ведала, кім буду, калі вырасту — псіхолагам. Спецыяльнасць, мне здаецца, сама выбрала мяне. Памятаю, калі ляжала ў бальніцы, то спецыяльна скардзілася персаналу, што дрэнна сплю, каб яны мяне накіравалі да псіхолагаў. А калі ўжо прыходзіла да іх, убірала ў сябе нюансы іх працы, распытвала пра нюансы рамяства. У выніку я скончыла Гомельскі дзяржаўны ўніверсітэт па спецыяльнасці «псіхалогія», а пазней атрымала і кваліфікацыю медыцынскага псіхолага. Працавала спачатку ў Гомельскім цэнтры радыяцыйнай медыцыны і экалогіі ў аддзяленні дзіцячай гематалогіі, пасля ў рэабілітацыйным цэнтры ў аддзяленні псіханеўралогіі, таксама з дзеткамі.
Мае бацькі, здаецца, не верылі ў тое, што я змагу мець шчаслівую сям’ю. Было нават крыху крыўдна, калі яны казалі: «Ты, галоўнае, неяк нам унука нарадзі, нам яго аддасі, а там далей можаш працягваць працаваць». Я выйшла замуж у 28 год і, калі нараджала, нават для акушэрак была старой парадзіхай.
З будучым мужам я пазнаёмілася на псіхатэрапеўтычным летніку на Віцебшчыне. Ён раскладаў агонь, а я варыла кашу. Жылі ў палатках. Праўда, сустракацца пачалі толькі праз чатыры гады, калі я пераехала ў Мінск.
Калі мы яшчэ не былі распісаныя, я амаль прыперла яго да сценкі і вельмі сур’ёзна спытала: «Як табе тое, што з табой будзе жанчына без нагі? Калі хочаш мяне пашкадаваць, не варыянт». Тады ён сказаў тое, што падтрымлівае мяне і сёння. Ён прамовіў: «Ты ў мяне проста жанчына з дадатковай функцыяй, пра якую трэба клапаціцца. Ёсць шмат жанчын, у якіх няма мазгоў, яны цялесна ўкамплектаваныя, але жыць з імі немагчыма. Хай у мяне лепш будзе каханая, якую я буду насіць на руках і паралельна мець на ўвазе, што ёй неабходны дадатковы догляд, чым тая, з якой мы не будзем знаходзіць агульную мову».
Сёння ў нас двое цудоўных дзяцей. Самой нараджаць мне не дазволілі — рабілі кесарава, але іншых супрацьпаказанняў ад дактароў не было. Праўда, пратэз, з якім я хадзіла падчас цяжарнасці, быў небяспечным. Справа ў тым, што тыя пратэзы, якія мне можа дапамагчы набыць дзяржава, каштуюць каля трох тысяч даляраў і яны няякасныя. Таму я хадзіла са старым, 10-гадовай даўніны, але дарагім і нямецкім, пакуль ён зусім не стаў трашчаць «па швах». Калена ў ім не згіналася, ён мог у любы момант зламацца, але я неяк вынасіла на ім абодвух дзяцей. Пасля ж пры дапамозе людзей на «МаеСэнс» мы назбіралі 14 тысяч даляраў на новы пратэз.
У мяне трэцяя група інваліднасці. Штомесяц за гэта я атрымліваю 180 рублёў пенсіі. З дадатковых ільгот — тое, што падчас прыватызацыі кватэры 40% ад сумы нам кампенсавала дзяржава. Пратэз я здымаю, калі іду мыцца і спаць. На аголеную нагу яго надзяваць складана, таму ў такія моманты мяне да ложка даносіць муж або я перасоўваюся сама, з дапамогай кіёчкаў.
Каб прыняць сябе цалкам, я 8 год хадзіла да псіхатэрапеўтаў. Мне здавалася, што ў мяне ўсё добра, але я хавала праблемы пад пластом наігранага аптымізму: баялася хадзіць у басейн, выязджаць на мора, напрыклад. Думала, што на мяне ўсе глядзяць, бо ў мяне няма нагі, а не таму, што я цудоўная жанчына з такім самым мужчынам і дзецьмі.
Апошні раз, калі наведвала басейн, асэнсавала, што людзі не смяюцца з мяне, ім проста цікава, яны вывучаюць мяне — і гэта нармальна. Хаця ў той жа Польшчы на мінакоў з іншасцю звяртаюць менш увагі. Думаю, гэта таму, што на вуліцах там кожны дзень бачаць больш людзей з інваліднасцю. А дзеці з малых год выхоўваюцца з разуменнем таго, што ёсць розныя дзядзі і цёці.
У маёй дачкі, напрыклад, ёсць лялька, у якой паламалася левая нага. Я ёй кажу: «Маргарыта, давай выкінем паламаную ляльку». А яна адказвае: «Гэта ж маці, як яе выкінуць?». Для яе нават паламаная лялька — абсалютна нармальная, і калі мае дзеці бачаць людзей на калясках, то таксама рэагуюць спакойна.
Людзі з асаблівасцямі, часцей за ўсё, баяцца свайго цела, думаюць, што трэба быць, як усе, маскіруюць сваю непадобнасць пад адзеннем, хаваюць усімі магчымымі спосабамі. Але мне здаецца, каб адчуваць сябе гарманічна, трэба знайсці ў гэтым сябе, прыняць усё гэта як сваю разынку. Я хачу ладзіць кансультацыі кліентаў з іншасцю, але яны нават тут баяцца адкрыцца. Памятаю, да мяне прыйшла на кансультацыю дзяўчына, у якой адна нага была карацейшая за іншую, а перажыванні ў яе былі такія самыя, як і ў мяне.
Сёння мне не сорамна хадзіць у кароткай спадніцы па горадзе. Праўда, ёсць адно «але». Трубка сённяшняга пратэза не задавальняе мяне ў эстэтычным плане.
Таму я планую сабраць грошы на спецыяльную накладку, якую друкуюць на 3д-прынтары: яна паўтарае форму нагі і можа быць любога колеру, з малюнкам. Гэта ўпрыгожвае пратэз і выглядае як нешта з будучыні, вельмі крута.
Я люблю плаваць: здымаю пратэз і рухаюся ў вадзе. Наведваю трэнажорную залу. У верасні збіраюся ўдзельнічаць у паўмарафоне: пераадолець 5,5 кіламетра ў групе людзей з абмежаванымі магчымасцямі. Я ўжо эксперыментавала каля свайго дома і зразумела, што змагу нават хутчэй, чым там патрабуецца. Праўда, у будучыні мне б хацелася зрабіць гэта не пешшу, а як усе — для гэтага трэба набыць спецыяльны бегавы пратэз, але гэта справа часу. Яшчэ было б няблага навучыцца катацца на ровары — гэта для мяне зона бліжэйшага развіцця.
Вялікая гутарка з Алінай Коўшык — пра інтэрв’ю з Падсасонным, скандал з Кулеем і рэформы на «Белсаце»17
Каментары