На пачатку мая Макарэвіч паведамляў, што працягвае працаваць над новым музычным матэрыялам, а ў інтэрвʼю «Настоящему времени» распавёў, што не хоча «псаваць рэшту свайго жыцця» чытаннем навін з Расіі, імкнучыся пераканаць тых, хто выступае за вайну з Украінай. «Хто піша літару Z — ды няхай ідзе ён у сраку», — заўважыў ён. Але, паводле слоў Макарэвіча, ён «працягвае верыць у разумны чалавечы пачатак».
— Я ўсё ж неяк працягваю верыць у разумны чалавечы пачатак. У тое, што наогул прырода імкнецца да гармоніі, мір імкнецца да раўнавагі. Калі гэта парушаецца, у мяне няма слоў, у мяне няма гэтага тлумачэння. Я не хачу ў гэта апускацца.
— І што вы цяпер адчуваеце, калі чытаеце гэтыя навіны пра вайну?
— Мне гэтак жа, як і ў першы дзень, гэта агідна — усё, што магу сказаць.
— А калі вы з Расіі навіны чытаеце?
— Я не чытаю навін з Расіі. Колькасць хлусні, якая там ляціць, я не хачу нават датыкацца да гэтага.
— Вы былі гатовыя да таго, што на тых, хто выказаўся і зʼехаў, і нават на тых, хто не выказаўся, але зʼехаў, так накінецца расійская прапаганда?
— Я мог меркаваць. Нічога новага абсалютна. Што яны яшчэ могуць?
— Мусіць, гэта непрыемна?
— Прыемнага тут мала.
— Я пад фатаграфіяй, дзе вы з Алай Барысаўнай Пугачовай і Барысам Барысавічам Грабеншчыковым, пачытаў каментарый, у якім напісана, што «гэта людзі, якія заходняй культурай жылі ў Расіі». Гэты каментарый сабраў шмат лайкаў.
— Я дзесьці месяцы два таму ў сябе ў Фэйсбуку адключыў каментарыі, таму што карміць ботаў у мяне няма ні найменшага жадання, а свет моцна палярызаваўся. Тыя, хто мяне падтрымлівае ў маіх поглядах і ў маіх пачуццях, яны мяне і так падтрымліваюць — я гэта ведаю. А тыя, хто са мной не згодны, мне малацікавыя. Я зусім не маю жадання ўступаць з імі ў дыскусію. Вось і ўсё. Мяне менш за ўсё на свеце цікавіць чалавек, які нешта там напісаў пад фатаграфіяй. Хто гэта?
— Вы кажаце, што вас не цікавіць меркаванне тых, хто не згодны. Я чытаў у адным з вашых інтэрвʼю, якое вы далі ўжо тут, у Ізраілі, што вы з сябрам дзяцінства перасталі размаўляць пасля пачатку вайны…
— Мабыць, гэта адзіны такі чалавек з вялікай колькасці маіх сяброў і знаёмых.
— А як можна гэтага пазбягаць? Гэта пытанне, якое хвалюе многіх, калі з'явілася такая палярызацыя грамадства.
— Пазбягаць чаго?
— Адносіны ці праўда — што выбіраць?
— Пакуль не было ваенных дзеянняў, пакуль не гінулі людзі, я цалкам дапускаў, што могуць быць розныя погляды на адны і тыя ж рэчы. Але калі гэта ўсё раптам перарасло ў вайну, а нехта крычыць: «Так і трэба!» — гэтага чалавека я проста закрэсліваю.
— Але вайна некалі скончыцца…
— Вось калі скончыцца — будзем глядзець, як яна скончыцца і як павядуць сябе тыя, хто сёння крычаў, што так і трэба.
— А як вы ставіцеся да тых, хто такое гарлапаніць?
— Ніяк. Я стараюся іх не заўважаць. Жыццё і так кароткае і сумнае. Я не хачу псаваць рэшту свайго жыцця, праўда.
— А вы разумееце матывацыю людзей, якія ездзяць па Расіі з турам з літарай Z, за вайну?
— Навошта мне іх разумець?
— Каб неяк для самога сябе прааналізаваць.
— Мне абсалютна не цікава іх аналізаваць. Гэтулькі цікавых рэчаў на свеце, а я буду гэта аналізаваць?
— У чым вы цяпер для сябе знаходзіце цікавае?
— Вось адбываецца фестываль («СловаНова», — НВ). Ён сёлета тут незвычайна прэзентабельны, бо прыехалі цудоўныя паэты, пісьменнікі, мастакі. Я атрымліваю каласальную асалоду ад таго, што я іх слухаю. Вось яны мне цікавыя. І ўсё жыццё былі цікавыя. Я рады, што ёсць такая магчымасць — і паразмаўляць з імі, і паслухаць, што яны думаюць наогул пра свет.
А хто піша літару Z — ды няхай ідзе ён у сраку.
— Вы не сутыкаліся на асабістым прыкладзе з тым, што называецца так званай адменай рускай культуры за межамі Расіі?
— Я не сутыкаўся. Я не магу сказаць, што я шмат цяпер езджу па свеце, але вось мяне запрашаюць з канцэртамі: я зараз паеду на Кіпр, клічуць у Грузію. Напэўна, мяне не клікалі б, калі б гаворка ішла пра нейкую «адмену» рускай культуры.
— Вы нейкі аналагічны перыяд бачыце, кажучы пра рускую культуру, можа быць, у позняй савецкай гісторыі нашай краіны? Нешта падобнае, калі быў такі ж раскол і такі ж градус?
— Такога маштабу не было. Але калі ў Прагу савецкія танкі ўваходзілі — была падобная сітуацыя.
Я быў тады, праўда, яшчэ малады і не мог усебакова ўсё ацаніць. Але думаю, што было шмат падобнага. Але сёння значна горш. Тое, што адбываецца ва Украіне, — гэта значна горшае па маштабах бедства, чым тое, што адбывалася тады ў Празе.
— А з гэтым можна нешта рабіць, каб гэтага расколу і гэтага напружання ў расійскім грамадстве не было?
— Паверце, я таксама не магу на гэтае пытанне адказаць. Калі ўлада, якая валодае наймагутнейшай машынай прапаганды, яна некалькі гадоў старанна і прафесійна дабіваецца таго, каб гэты раскол быў. Ці можна неяк гэтаму супрацьстаяць? Я не гляджу тэлевізар, а нехта глядзіць. Я не магу яму забараніць глядзець тэлевізар. Вось і ўсё.
— Вы павесілі ў сябе ў сацсетках песню пра салдата, якога падманулі. А што рабіць гэтым салдатам, якіх падманулі?
— Я не гатовы даваць парады. Мне падаецца, што ў такіх рэчах кожны чалавек свой выбар робіць сам. Я не магу сказаць за яго. З аднаго боку, ён даваў прысягу — я разумею гэта. З іншага боку, выконваць злачынныя загады салдат не павінен. І гэта я разумею. Таму гэта ўсё на сумленні гэтых людзей. Гэта іх рашэнне.
— Вы разглядаеце такі варыянт, пры якім вы не вернецеся ў Расію?
— Я наогул пра гэта не думаю. Я чакаю развіцця падзей, на якія я, на жаль, не магу паўплываць.
— Па чым сумуеце тут больш за ўсё? Чаго вам не стае?
— Я не магу сказаць, што сумую. Я сумую па нейкіх людзях, але многія з іх зʼехалі. Многія, праўда, засталіся. Я сумую па сваіх музыках, я сумую, натуральна, па працы, таму што тут я калі працую, то працую не адзін. Я ўсё ж прывык і вельмі люблю працаваць са сваімі камандамі. Таму я проста цешу сябе надзеяй, што хутка мы ўбачымся і будзем граць разам.
— Зразумела, што прадказваць цяпер — няўдзячная справа. У вас ёсць здагадка, чым гэта можа скончыцца? Што будзе спрыяльным зыходам усяго гэтага?
— Вось упаў самалёт. Ён упаў дзве гадзіны таму. А што вы думаеце наконт гэтага? Што я магу думаць на гэты конт? Давайце хаця б скрыні гэтыя знойдзем і паглядзім запісы. Не, кожны вырадак пачынае трындзець: «А я думаю, што гэта так». Гэта страсанне паветра і стварэнне слоўнага шуму — і нічога больш. Я гэта вельмі не люблю.
