«15 км — дзесьці прыгарад, але не ў Грузіі ж!»
— Я пераехаў у Грузію ў сакавіку. З пачаткам вайны ва Украіне паўстала рызыка, што на маім праекце з Беларусі будзе немагчыма працаваць — і на сямейнай радзе было прынятае рашэнне не рызыкаваць працоўным месцам.
Мая польская віза на той момант скончылася, а ніякай іншай не было, так што варыянтаў было ўсяго два: альбо Узбекістан — я, дарэчы, вялікі аматар узбекскай кухні, дый наогул фанат кулінарыі, — альбо Грузія.
Мае знаёмыя яшчэ да вайны былі ў Грузіі, і ў сябра засталіся кантакты маклера, які мог дапамагчы з пошукам жытла. Дый водгукі пра гэтую краіну былі вельмі добрыя — так што шалі схіліліся на яе карысць.
Я звязаўся з маклерам, спытаўся, што ён можа прапанаваць — і, калі шчыра, трохі ашалеў ад коштаў на рынку. У сакавіку за студыю-аднапакаёўку ў Батумі «зараджалі» ад 400 да 600 даляраў — я такога не чакаў. Папрасіў: «Пашукаем яшчэ варыянты — мне вялікі горад не патрэбны, я ж еду працаваць, а не ў адпачынак». І праз нейкі час ён даслаў фатаграфіі «з прыгарада Батумі».
Фармальна 15 км — сапраўды прыгарад. Але гэта ж Грузія! (смяецца).
Такім чынам, цэны ў «прыгарадзе» былі напалову ніжэйшыя. Фатаграфіі заліпальныя, з горнымі відамі. І студыя сімпатычная — прасторная. Я, вядома, рыхтаваўся да таго, што ў рэчаіснасці ўсё можа быць інакшым. Але не — у рэальнасці ўсё было як на фота, маклер не падмануў.
«Я як быццам далёкі сваяк у гасцях»
З Мінска я ляцеў у Кутаісі. У самалёце пазнаёміўся з некалькімі хлопцамі — усе айцішнікі, такія ж рэлаканты, як і я. У аэрапорце нас сустрэлі знаёмыя — адвезлі ў Батумі. А там мяне ўжо забралі маклер і гаспадар кватэры, у якой я жыву.
Выявілася, гэтая студыя размяшчаецца ў вялікім прыватным доме. Ёсць асобны ўваход, але дэ-факта трэба прайсці праз гаспадарскі дом. З лэндлордам і яго сям’ёй у мяне склаліся вельмі добрыя адносіны. Часам у мяне нават з’яўляецца адчуванне, што я не арандую ў іх жытло, а як быццам бы далёкі сваяк — прыехаў пагасцяваць. Гэта ўсё грузінская гасціннасць!
Калі зараз у кагосьці перад вачыма ўсплыла карцінка: кватарант ідзе калідорам — а гаспадар крычыць яму: «Ой, даражэнькі, а ну-тка падыдзі!..» — то не. Мае гаспадары так сябе не паводзяць, яны глыбока паважаюць чужыя асабістыя межы. Наогул гэта інтэлігентная сям’я.
- Жонка гаспадара — настаўніца англійскай мовы ў школе.
- Бабуля, яе мама, цяпер на пенсіі. Але яна таксама была настаўніцай, выкладала грузінскую ў школе.
- Старэйшая дачка гаспадара вучыцца ва ўніверсітэце.
- А мой лэндлорд працуе ў гатэлі і таксуе. Я рэдка яго бачу, бо ён увесь час на працы. Дый дома не сядзіць на месцы — усё нешта рамантуе-майструе, цяпер вось тынкуе.
Часам мы абедаем разам. Вось сёння мне было няёмка: гаспадар паклікаў скласці яму кампанію, я думаў, кавы разам пап’ём — і пабягу на анлайн-мітынг, а ў выніку атрымалася цэлае застолле — сацыві, лобіа, салаты. Я спяшаўся, таму як след не пасядзелі. Аджа (у грузінаў сталаванне) — гэта ж не столькі пра ежу, колькі пра сацыялізацыю: патравіць байкі, пагаварыць па душах.
«Усе мае шпацыры — вынесці смецце, у будні ў агульнай колькасці адна гадзіна»
Што такое грузінская вёска — для мяне гэта каровы-каровы, проста як у Індыі… У нас у Беларусі ў прыватным сектары кароў амаль не трымаюць, бо гэта ж праца. А тут малочка і мяса дарагія, а пенсіі — усяго 280 лары (каля 100 даляраў), так што грузінскія пенсіянеры вымушаныя вашаваць, каб забяспечыць сябе. Вось яны часта і заводзяць кароў — хаця б адну на двор.
Каровы тут невялікія — не тое, што ў Беларусі. Я чакаў, што будуць бараны, але не — у гэтай частцы Аджарыі я бачыў іх усяго некалькі разоў. Кажуць, у горнай Аджарыі ёсць свінні на вольным выпасе, але, на жаль, на свае вочы я такіх пакуль не бачыў.
Калі шчыра, то па вёсцы я амаль не шпацырую — асцерагаюся сабак. Яны ж усе «пры выкананні»: ідзеш паўз нейкі двор — можа як выскачыць… Дый проста непрыемна, калі ты ідзеш — а злева і справа хорам сабачы брэх.
На працягу працоўнага тыдня я мала выходжу са сваёй студыі. Усе мае шпацыры — вынесці смецце: да скрыні і назад. Калі скласці выхады, то ад панядзелка да пятніцы набіраецца не больш за гадзіну.
Часам я выбіраюся ў Батумі альбо з гаспадаром, альбо з кімсьці з яго сям'і, хто едзе на машыне, часам бяру таксі — гэта каштуе 10 беларускіх рублёў у адзін бок. А калі ехаць на маршрутцы, то 1 лары (каля 90 капеек).
Раз на тыдзень я закупляюся прадуктамі. Як правіла, паход у краму я сумяшчаю з паездкай у Батумі, спантанна за прадуктамі не выбіраюся. Да найбліжэйшай крамы — 7 км. Пару разоў я хадзіў за ежай пешшу — больш не хачу: туды яшчэ нармальна ісці, бо ты спускаешся з гары, а назад дарога ідзе на ўздым — з пакупкамі ў руках цяжка.
Вядома, я заўжды закупляюся з запасам — усведамляю рызыку. І ў мяне заўжды ёсць тушонка і рыс на экстранны выпадак, плюс яшчэ бульба, а ў маразільніку — кураня.
«Вывучыў, як будзе па-грузінску «дай мне», «хадзі сюды», ну і лічбы»
Ці самотна мне — не, на працягу працоўнага тыдня пра гэта не думаеш. Раніцу я пачынаю з тэлефанавання жонцы, вечарам зноў тэлефаную — ёй і маці.
Я маю тут невялікі круг зносін — не на бязлюдным жа востраве жыву, зусім побач Батумі, а там жыве трое калег. Час ад часу мы з імі сустракаемся. А з сям’ёй і сябрамі маем зносіны дыстанцыйна.
Я тут жыву ўжо 8 месяцаў, так што суседзяў знаю — сустракаемся з імі на святы. Плюс яны прыходзяць дапамагчы па гаспадарцы: адзін сусед тут усім рамантуе праводку, іншы, Джумбер, можа паглядзець, што там у машыне барахліць… А калі з камп’ютарам трэба разабрацца або ў тэлефоне штосьці наладзіць — то гэта цяпер да мяне.
З мовай зносін ёсць нюансы, вядома. У вёсцы людзі размаўляюць па-грузінску. Хто старэйшы, нават калі і вучыў рускую мову, то забыўся — не карыстаўся на працягу дзясяткаў гадоў. Мужчыны, якія служылі ў савецкім войску, па-руску размаўляюць добра.
З моладдзю можна перакінуцца парай слоў па-англійску. Але смол-ток атрымліваецца не з кожным, бывае, даводзіцца тлумачыцца на пальцах. Я вывучыў, як будзе па-грузінску «дай мне», «хадзі сюды», ну і лічбы, назвы садавіны-гародніны.
У прынцыпе, калі ты маеш патрэбу ў дапамозе, табе дапамогуць і без слоў. Я жыву недалёка ад запаведніка Мцірала. Паглядзеў па карце — прайсці ўсяго 3,5 км. Ну гэта ж на карце… Пакуль я падняўся ў горы, знямогся, разумею, што назад не спушчуся — стаміўся. Пашанцавала: ехаў чалавек на машыне — убачыў мяне, кажа: «Заскоквай!» — і адвёз дадому.
Людзі тут вельмі зычлівыя. І заўжды на пазітыве.
Кажуць, што грузіны не любяць, калі размаўляюць па-руску. Сам я з такім не сутыкаўся. Неяк летам да гаспадара прыязджалі сваякі, адзін з іх удзельнічаў у вайне ў Паўднёвай Асеціі ў 2008 годзе. За сталом штосьці казалі — і тут ён пакасіўся на мяне. Гаспадар сказаў: «Ён не рускі, беларус…» «А-а-а — тады ўсё!» — і пытанні адпалі.
Да ўкраінцаў тут ставяцца са спачуваннем, і яно не паказное, не штучнае.
«У Беларусі ідзеш вёскай, бачыш — у гэтым доме п’юць. А тут такога няма»
Мой гаспадар родам з іншай часткі Аджарыі — бліжэйшай да турэцкай мяжы. Я бываў у яго бацькоўскай хаце. І вось што мяне ўразіла: як бы сціпла людзі ні жылі, але ў зале ў іх заўжды «дорага-багата» — прыгожая падлога, карціны на сценах, на столі жырандоля, а яшчэ прыгожы посуд. Пры тым, што гэтыя людзі жывуць вельмі сціпла.
Вельмі важная частка прыёму гасцей — застолле: у іх так прынята, каб на стале стравы стаялі ў 2 паверхі.
У вёсках тут прынята жыць вялікай сям’ёй. У сям'і шмат дзяцей, і самае малодшае дзіця, як правіла, застаецца жыць з бацькамі ў бацькоўскім доме. У нас таксама так — у доме жыве 7 чалавек: ёсць бабуля з дзядулем, іх малодшая дачка — Эльза, гэта жонка гаспадара, а яшчэ трое яе дзяцей, то-бок унукаў.
А яшчэ ведаеце, у Беларусі ты ідзеш іншым разам вёскай і адразу бачыш — у гэтым доме п’юць. А тут, у Грузіі, я ніводнага такога дома не бачыў. І гэта не значыць, што грузіны не ўжываюць алкаголю, ну не — усякія ёсць, але вось на іх жытле гэта не адлюстроўваецца.
У нас тут ёсць сусед Гурам — вялікі аматар віна. Неяк ён выпіў і не змог устаць. І як у нас звычайна прыходзіць жанчына па свайго п’яненькага мужа — рукі ў бокі і давай яго бэсціць. А жонка Гурама прыйшла, узяла яго далікатна пад локцік — і акуратненька так суправадзіла дадому. Гэта мяне ўразіла!
Што яшчэ мяне здзівіла: мужчыны і жанчыны тут, бывае, ядуць за рознымі сталамі, бо ў мужчын — адныя размовы, а ў жанчын — іншыя.
Пра што я мару — вярнуцца ў Мінск. У мяне там сям’я, дзіця. Я з’ехаў, бо гэтага патрабавала праца, а мая жонка вымушаная была застацца, каб даглядаць сваю маці, якая не ўстае з ложка.
Але калі б мы пераехалі сюды ўсёй сям’ёй, нам было б усё адно няпроста. У вясковай школе дачка вучыцца не змагла б — там усе прадметы выкладаюць па-грузінску. А з вёскі кожны дзень у Батумі не наездзішся — заторы, прыйшлося б пасяліцца ў горадзе.
Я глядзеў, колькі каштуюць школы ў Грузіі. Добрая нямецкая ў Батумі — 6900 лары (каля 2,5 тысяч даляраў) на год. Для майго кашалька гэта было б вельмі адчувальна. А анлайн-навучанне нам не пасуе, бо дачка — яшчэ першакласніца.
