Манаграфія «Маджарскія: армянскі род у гісторыі Беларусі», прысвечаная гісторыі роду армянскіх майстроў-ткачоў, стваральнікаў знакамітых слуцкіх паясоў, нарэшце, пабачыла свет. Праца над ёй вялася з 2018 года.
Гісторыя роду Маджарскіх разглядаецца ў манаграфіі як яскравы прыклад беларуска-армянскіх культурных сувязяў у XVIII стагоддзі. Доўгі час захоўваючы сваю армянскую ідэнтычнасць, прадстаўнікі роду тым не менш здолелі інтэгравацца ў лакальную шляхецкую супольнасць Случчыны і Навагрудчыны.
Кніга, выдадзеная на рускай мове, была падрыхтаваная Нацыянальным гістарычным архівам Беларусі сумесна з Фондам развіцця і падтрымкі армяназнаўчых даследаванняў «АНИВ». Ідэя стварэння такой манаграфіі належыць кіраўніку Фонду «АНИВ» Армену Хечаяну.
Галоўная мэта кнігі — даследаванне гісторыі армянскага роду Маджарскіх на беларускіх землях, у першую чаргу Яна і яго сына Лявона. У ёй праз прызму ўласных лёсаў адлюстраваны асноўныя вехі ў гісторыі справы жыцця іхняга бацькі — фабрыкі-персіярні ў Вялікім Княстве Літоўскім.
І хоць гістарыяграфія даследавання функцыянавання Слуцкай персіярні налічвае ўжо больш за стагоддзе, але дагэтуль заставаўся шэраг нявырашаных праблем. У час працы над кнігай быў зроблены цэлы шэраг асобных адкрыццяў і ўдакладненняў, якія здолелі развязаць праблемныя пытанні.
Перш за ўсё гэта дата стварэння і пачатковы этап існавання мануфактуры Маджарскіх у Нясвіжы і Слуцку, роля Лявона як прадаўжальніка традыцый бацькі, склад супрацоўнікаў мануфактуры, іх прафесійная падрыхтоўка і міжасобасныя адносіны.
У кнізе таксама разгледжаны працэс інтэграцыі роду Маджарскіх у шляхецкую супольнасць, іх сваяцтва з беларускімі шляхецкімі родамі. Аўтары звярталі ўвагу перш за ўсё не на асаблівасці тэхналагічных працэсаў і аб'ёмы вытворчасці прадпрыемства, а на чалавечы фактар.
Кніга складаецца з дзвюх частак. У першай разглядаецца гісторыя роду Маджарскіх і асноўныя этапы развіцця іхняй фабрыкі-персіярні. Асноўная частка тэксту належыць беларускім гісторыкам Дзянісу Лісейчыкаву і Яўгену Глінскаму, а за прачытанне і транслітарацыю армянскіх запісаў адказваў Яўген Гурынаў.
У другой частцы апублікаваны выяўленыя ў архівах Беларусі і Польшчы дакументы па гісторыі роду, прадстаўлены ітынерарыі і слоўнік пісьмовай мовы Яна і Лявона Маджарскіх, выкананыя Лісейчыкавым, а таксама пакаленны роспіс роду, выкананы Глінскім.
Сярод выяўленых дакументаў інвентары маёнткаў Маджарскіх, даведкі, кантракты, пастановы дваранскіх сходаў, выпісы з метрычных кніг касцёлаў, асабістыя лісты Яна і Лявона Маджарскіх да Радзівілаў.
Таксама ў фондах Нацыянальнага гістарычнага архіва Беларусі была выяўлена ўнікальная крыніца — дзелавыя запісы бацькі і сына Маджарскіх, якія яны выконвалі на польскай мове, але армянскімі літарамі.
Візуальны рад, за які адказваў гісторык Кірыл Карлюк, складаецца з больш як 100 раней невядомых і малавядомых ілюстрацый, выяўленых у архівах і музеях Беларусі, Польшчы, Францыі, Італіі, Нідэрландаў, Літвы, Расіі, Украіны, Вялікабрытаніі, а таксама ў прыватных калекцыях.
Матэрыялы, сабраныя ў час працы над кнігай, адкрываюць цэлы шэраг сюжэтаў для далейшых даследаванняў гісторыі армянскай прысутнасці на беларускіх землях і месца армянаў у гісторыі Беларусі.
Сёння кнігу можна набыць у мінскіх кнігарнях «Клякса» (вул. Ульянаўская, 31) і «Акадэмічная кніга» (пр-т Незалежнасці, 72), а таксама ў ерэванскай кнігарні «Наіры» (вул. Каруна, 8).
«На беразе Волі». Выйшла новая кніга Андрэя Хадановіча
Чым выбітны Юн Фосэ, новы нобелеўскі лаўрэат па літаратуры? «Ëн піша на нованарвежскай», расказвае яго перакладчык на беларускую мову
Выйшла кніга «Круглая Square» Вала Клемэнта — іранічны жыццяпіс чалавека і імперыі
Выходзіць кніга вясёлых ашуканскіх гісторый з ілюстрацыямі Лявона Вольскага
Каментары