«Rasizm, idyjatyzm i hiebielščyna». Vučony raźbiraje chłuśniu rasijskaj prapahandy pra bijałahičnuju zbroju
Rasija śćviardžaje, što ŭkraincy raspracoŭvali bijałahičnuju zbroju, jakaja budzie źniščać słavian. Heta ŭvohule mahčyma? I jakija dokazy? Spytali ŭ navukoŭca: jon sumna śmiajecca i nazyvaje heta raspalvańniem nacyjanalnaj i rasavaj varožaści.
Hradus absurdu ŭ paviedamleńniach rasijskich vajskoŭcaŭ i žurnalistaŭ zaškalvaje. Paśla dvuch tydniaŭ vajny jany prydumali, što va ŭkrainskich łabaratoryjach nibyta zajmalisia stvareńniem bijałahičnaj zbroi pad kiraŭnictvam amierykancaŭ.
«Naša Niva» pahavaryła pra hetyja zajavy ź bijołaham i imunołaham Antonam Šołucham. Uradženiec Biełarusi, siońnia jon pracuje ŭ Centry daśledavańnia raku Freda Chatčynsana ŭ Sietle, zajmajecca vyvučeńniem infiekcyjnych zachvorvańniaŭ.
«Naša Niva»: Rasijskaje TASS: «Minabarony RF atrymała źviestki ab prajekcie ZŠA ŭ łabaratoryjach va Ukrainie pa vyvučeńni raspaŭsiudžvańnia niebiaśpiečnych infiekcyj mihrujučymi ptuškami».
Što heta značyć? Što heta dakazvaje?
Anton Šołuch: Ź bijałahičnaj zbrojaj heta nijak nie źviazana. Ja vielmi ŭvažliva čytaŭ usie hetyja zajavy rasijskaha vajennaha kamandavańnia. I heta ŭsio, miakka kažučy, pierakručvańnie faktaŭ.
Vyvučeńnie virusaŭ, jakija raspaŭsiudžvajucca žyviołami i ptuškami, — praktyka absalutna standartnaja. Bo žyviolny śviet — asnoŭnaja krynica novych virusaŭ, jakija mohuć być niebiaśpiečnymi dla čałavieka. Pieranos virusaŭ z žyvioł na čałavieka — heta raspaŭsiudžanaja źjava. Tolki na našym vieku heta adbyvałasia ŭžo čatyry razy, kali nie ličyć hryp, i narmalnaja praktyka — vyvučać heta. Toje, što Minabarony Rasii atrymała infarmacyju pra heta — i što? Paviedamlajecca, što prajekty pa vyvučeńni virusaŭ finansavalisia ŭ ramkach navukovych prajektaŭ. Heta taksama zvyčajnaja praktyka: vučonyja luboj krainy mohuć padavacca na adkrytyja hranty zamiežnych krain.
I takija ž łabaratoryi isnujuć u Rasii, ich tam šmat. U adnoj tolki Maskvie niekalki instytutaŭ. U Pieciarburhu jość, Navasibirsku — vyvučeńnie virusaŭ, navat niebiaśpiečnych ci asabliva niebiaśpiečnych, heta standartnaja navukovaja praktyka.
Navat u Minsku ŭ Instytucie mikrabijałohii Minzdaroŭja zaŭsiody byŭ, napeŭna, i ciapier jość, adździeł, jaki vyvučaje asabliva niebiaśpiečnyja infiekcyi. I tam pracavali ź virusam Eboły, vospy. Jany mieli boksy z kłasam biaśpieki 4 — heta najvyšejšy ŭzrovień dla śmiarotna niebiaśpiečnych infiekcyj. I ŭsio heta, viedajecie, dzie znachodziłasia? Na płoščy Miaśnikova, u samym centry Minska. Ciapier jany adtul źjechali, ale raniej spakojna pracavali ź niebiaśpiečnymi virusami ŭ centry stalicy. I ŭ hetym niama kramoły, pryviazvać takija daśledavańni da bijałahičnaj zbroi — heta poŭny idyjatyzm.
«NN»: Dalej TASS: «Prajekt ZŠA pa pieranosie infiekcyj mihracyjami ptušak — adzin z samych biezrazvažnych, jon nie daje kantralavać dalejšaje raźvićcio situacyi». Heta što za prajekt taki?
AŠ: (doŭha śmiajecca) Upeŭnieny, što niama takoha prajekta. ZŠA, jak i inšyja krainy, admovilisia ad raspracoŭki bijałahičnaj zbroi šmat hadoŭ tamu. Pryčyna vielmi prostaja — niemahčyma kantralavać takuju zbroju. Kali vy stvarajecie virus i zapuskajecie jaho ŭ čałaviečuju papulacyju, to kantralavać raspaŭsiudžvańnie virusa vy nie zmožacie.
Pahladzicie na Kitaj i kavid — navat z apošnimi drakonaŭskimi abmiežavańniami virus usio roŭna raspaŭsiudžvajecca, uźnikajuć uspyški. Vysokazarazny virus utrymać niemahčyma, bakteryi taksama.
Tamu bijałahičnaja i bakteryjałahičnaja zbroja pryznanyja niemahčymymi da prymianieńnia. Heta navat nie jadziernaja zbroja — bo bijałahičnuju niemahčyma prymianić kropkava. Jana nakryje ŭsich.
Na hety kont jość vydatnaje fantastyčnaje apaviadańnie pad nazvaj «Absalutnaja zbroja». Tam na niejkaj płaniecie znachodziać skryniu z «absalutnaj zbrojaj», zapuskajuć jaje — i źniščajuć usiu płanietu. Hetak ža pracuje i bijałahičnaja ci bakteryjałahičnaja zbroja.
Mahčyma, niedzie ŭ asabliva sakretnych łabaratoryjach daśledavańni i viaducca. Ale ličyć, što amierykancy — idyjoty, jakija buduć finansavać padobnyja pracy va Ukrainie i vyviešvać źviestki na ahulnadastupnyja sajty… Heta raźbivajecca ab prostuju łohiku.
«NN»: Rasijski Pieršy kanał cytuje načalnika vojskaŭ bijałahičnaj i chimabarony RF Ihara Kiryłava. «Stali viadomyja padrabiaznaści prajekta UP-4, jaki realizoŭvaŭsia z udziełam łabaratoryj Kijeva, Charkava i Adesy i byŭ raźličany na pieryjad da 2020 hoda. Jaho metaj źjaŭlałasia vyvučeńnie mahčymaści raspaŭsiudžvańnia asabliva niebiaśpiečnych infiekcyj praź mihrujučych ptušak, u tym liku vysokapatahiennaha hrypu H5N1, latalnaść jakoha dla ludziej dasiahaje 50 adsotkaŭ, a taksama chvaroby Ńjukasła.
U suviazi z tym, što Ukraina maje unikalnaje hieahrafičnaje stanovišča, dzie pierasiakajucca transkantynientalnyja šlachi mihracyi, u ramkach hetaha prajekta było vyvučana 145 bijałahičnych vidaŭ. Pry hetym byli vyjaŭlenyja jak minimum dva vidy pieralotnych ptušak, maršruty jakich prachodziać pieravažna praz terytoryju Rasii.
Z vysokaj dolaj vierahodnaści možna kazać ab tym, što adnoj z zadač ZŠA i ich sajuźnikaŭ źjaŭlajecca stvareńnie ahientaŭ, zdolnych vybaračna paražać roznyja etničnyja hrupy nasielnictva».
AŠ: Tut nahadaju, što H5N1 — tak zvany «ptušyny hryp». Nazyvajecca tak, bo z ptušak pierajšoŭ na čałavieka. I latalnaść u jaho zusim nie 50% — heta važna, bo, jak toj kazaŭ, djabał zaŭsiody ŭ detalach.
Tłumaču: chutčej za ŭsio, latalnaść pry vialikaj epidemii ŭ jaho budzie vyšejšaj za 1%, ale naŭrad ci takaja ž, jak u tych adzinkavych vypadkach, jakija nazirajucca ciapier. U cełym, nazirajem latalnaść, jakaja varjirujecca ad 10 da 100%. Ale treba razumieć, što heta časta adzinkavyja vypadki. Heta značyć, kali adzin zaraziŭsia i pamior, to latalnaść 100%. Apisanyja vypadki zaražeńnia ŭ niekalkich dziasiatkaŭ čałaviek, i ŭ ich varyjacyja śmiarotnaści ad 10% da 80%. H5N1 ad čałavieka da čałavieka nie pieradajecca, i ŭsie sychodziacca ŭ mierkavańni, što kali jon atrymaje takuju zdolnaść, to latalnaść źmienšycca. Taki zakon evalucyi. Pačatkovaja latalnaść navat Eboły pry pieradačy ad kažanoŭ da čałavieka taksama dasiahała 100%, a voś ź ciaham epidemii, kali jana idzie ad čałavieka da čałavieka, latalnaść źnižajecca da 25-30%.
A vyvučeńnie taho ž H5N1 patrebnaje, kab razumieć, jakija vidy ptušak bolš zaražajucca, jak daloka mohuć pieranieści. Heta treba, kab zaścierahčy ad niebiaśpieki hetaha virusa čałaviectva, a nie dla taho, kab virus raspaŭsiudzić.
«NN»: Ale jakoje dačynieńnie ptuški majuć da «vybaračnaha paražeńnia roznych etničnych hrup nasielnictva»?
AŠ: (znoŭ śmiajecca) Razumiejecie, zaleźci da varjataŭ u hałavu niemahčyma. Heta kali koratka i hruba. Niemahčyma zrazumieć, jak jany zrabili takija vysnovy.
Nu i možna ž pierakrucić lubyja słovy. Bo, mahčyma, u tych prajektach daśledavałasia abarona ad bijałahičnaj niebiaśpieki. A ludzi nieprafiesijnyja nie buduć ža kałupacca ŭ detalach, raźbiracca, što tam za prajekty. Pačuli słovy «bijałahičnaja niebiaśpieka» — značyć, usio zrazumieła, tam jaje vyrablajuć.
Mahčyma, u ich takaja łohika. Dakładniej skazać ciažka: jany tam ciapier «paviornutyja» na kanśpirałohii.
«NN»: TASS: «Adnoj z zadač ZŠA i sajuźnikaŭ źjaŭlajecca stvareńnie ahientaŭ, zdolnych vybaračna paražać roznyja etničnyja hrupy, u pryvatnaści, słavian»…
AŠ: Heta, pa vialikim rachunku, rasisckaja zajava. Hienomnymi daśledavańniami dakazana, što hienietyčnaj roźnicy niama nie toje, što pamiž etničnymi hrupami, a navat pamiž roznymi rasami.
U cełym usprymalnaść roznych chvarob varjirujecca pamiž roznymi rasami. Rasami, nie etničnymi hrupami. Ale, pa pieršaje, heta ŭ miežach nievialikaj pahrešnaści. Pa-druhoje, heta zaležyć ad sacyjalna-ekanamičnych pryčyn (ładu žyćcia, dastupnaści miedycyny), a nie ad koleru skury.
Naprykład, afraamierykancy, vychadcy z Łacinskaj Amieryki na niekatoryja chvaroby chvarejuć bolš i ŭ ich bolš vysokaja śmiarotnaść. Ale heta adbyvajecca nie praź ich rasu, a praz toje, što ŭ ich čaściej bolšy pracent ludziej z atłuścieńniem, bolšy pracent biednych, horšyja ŭmovy pracy i žyćcia.
Tamu zajavy rasijskaj ułady ja rasceńvaju jak adkryty nacyjanalizm. I navukovaj asnovy pad ich słovami niama anijakaj.
«NN»: Adkaz zrazumieły, ale treba spytać: ci možna stvaryć bijałahičnuju zbroju, jakaja zabje ŭsich ruskich, ale nie zabje anhłasaksaŭ?
AŠ: (śmiajecca) Heta niemahčyma. Kali jano zabje ruskich, to zabje ŭsich.
Prosta łuchta.
(Uzdychaje). Heta hiebielščyna. U čystym vyhladzie. Ale, jak ja razumieju, narod chavaje samyja nievierahodnyja viersii, bo heta ciapier taki «entertejnmient»…
Ładna, kali koratka: stvareńnie takoj zbroi niemahčymaje. I słovy pra jaje — raspalvańnie nacyjanalnaj i rasavaj varažniečy. I heta sumna ŭsio.
«NN»: TASS: «Analiz materyjałaŭ paćviardžaje fakt pieradačy ź bijałabaratoryi ŭ Charkavie za miažu bolš za 140 kantejnieraŭ z ektaparazitami kažanoŭ». I što heta dakazvaje?
AŠ: Ničoha nie dakazvaje. Chiba toje, što ŭ ich byŭ prajekt pa vyvučeńni kažanoŭ. Bo kažany — kłandajk niebiaśpiečnych virusaŭ. Jany žyvuć vialikimi kałonijami, u ich trochi inakš pracuje imunnaja sistema, i jany virusy nosiać u sabie, ale ad ich nie pamirajuć. Dla čałavieka ža virus stanovicca niebiaśpiečnym, kali pierachodzić.
Tamu tych ža kažanoŭ aktyŭna vyvučajuć, u ich znachodziać usio novyja virusy, jakija patencyjna mohuć zarazić čałavieka, i treba viedać, jak ad hetych virusaŭ abaraniacca, rychtavacca. A paśla kavidu hetyja pracy jašče bolš aktyvizavalisia. Kažanoŭ łoviać i vyvučajuć pa ŭsim śviecie, u tym liku źbirajuć i vyvučajuć ich parazitaŭ. Bo klešč, kamar, jakija pili kroŭ kažana, mohuć pieranieści niešta na čałavieka, banalna vypadkovy kantakt čałavieka z ekskremientami kažanoŭ moža być niebiaśpiečny.
A adpraŭka ektaparazitaŭ za miažu — značyć, što nie mahli ŭ svajoj łabaratoryi pravieści patrebnyja analizy. Ukraina — vialikaja kraina, ale navuka tam nie na zachodnim uzroŭni.
«NN»: Dalej, znoŭ TASS: «Prajekt P-781 ZŠA, jaki raspracoŭvaŭsia ŭ łabaratoryjach Ukrainy, vyvučaŭ kažanoŭ u jakaści ahientaŭ bijałahičnaj zbroi». Što za prajekt taki?
AŠ: Heta nie maje sensu, absurd, jak i ź pieralotnymi ptuškami. Zaraziš choć ptušak, choć kažanoŭ — jany zaraziać usich ludziej. Padazraju, heta byŭ zvyčajny prajekt pa vyvučeńni kažanoŭ, ale ŭsio pierakrucili i atrymali «kažanoŭ — bijałahičnuju zbroju».
«NN»: Praciahvajem. «Na rukach u rasijskich vajskoŭcaŭ ciapier jak minimum usio dokazy taho, što ŭ NATA zajmajucca metanakiravanym zboram hienietyčnych materyjałaŭ na prastory byłoha Savieckaha Sajuza», — cytuje «Pieršy kanał» taho Kiryłava, načalnika vojskaŭ bijałahičnaj i chimabarony RF. I dadaje słovy Pucina: «Bijałahičny materyjał źbirajecca pa ŭsioj krainie, pryčym pa roznych etnasach i ludziach, jakija pražyvajuć u roznych hieahrafičnych kropkach Rasijskaj Fiederacyi. Voś pytańnie: navošta heta robiać? Robiać metanakiravana i prafiesijna».
AŠ: (śmiajecca) Tak, hałoŭnyja vorahi čałaviectva — heta vučonyja. Va ŭsich hetych dyktataryšak śpiecyfičnaje staŭleńnie da navuki — jany da jaje staviacca dobra tolki tady, kali navuka zadavalniaje ich patreby ŭ stvareńni zbroi ci srodkaŭ padaŭleńnia naroda. A ŭ cełym navukaj jany hrebujuć.
Pra bijałahičnyja materyjały: płazma ci syrovatka kryvi źbirajucca pa ŭsim śviecie ŭsimi krainami i navukoŭcami, bo heta hałoŭny materyjał dla daledavańniaŭ pa epidemijałohii, infiekcyjnych zachvorvańniach, imunałohii, toj ža prahramy vyvučeńnia hienoma čałavieka, jakaja vyvučaje etnasy ŭsiaho śvietu, u tym liku i z Rasii.
Niama tut nijakaha kryminału, heta narmalnaja praktyka. Centr daśledavańnia raka, dzie ja pracuju, taksama źbiraje materyjały z usiaho śvietu i rassyłaje svaje pa ŭsim śviecie.
«NN»: A što tam z Nułand? (Viktoryja Nułand — namieśnica Dziaržaŭnaha sakratara ZŠA pa palityčnych pytańniach. — NN). TASS: «Nułand svaim vykazvańniem uskosna paćvierdziła ažyćciaŭleńnie Pientahonam vajenna-bijałahičnaj prahramy va Ukrainie».
AŠ: Oj, tut na «Foks Ńjus» miascovy Sałaŭjoŭ pra heta kazaŭ.
U Sienacie ZŠA Nułand, adkazvajučy na pramoje pytańnie sienatara-respublikanca Marka Rubia ab isnavańni na terytoryi Ukrainy bijałahičnaj zbroi, zajaviła, što va Ukrainie isnujuć bijałahičnyja daśledčyja łabaratoryi. Tearetyčna, tak možna nazvać i łabaratoryi, jakija zajmalisia bijałahičnaj zbrojaj, pravilna? Ale ž treba razumieć, što pierad Sienatam adkazvajuć pad prysiahaj, tamu, mahčyma, Nułand admysłova adkazvaje tak abciakalna. Ale ž, ci źjaŭlajecca jaje fraza niejkim pryznańniem raspracoŭki bilahačnaj zbroi va Ukrainie, chacia b uskosnym? Nie, nie źjaŭlajecca.
«NN»: TASS: «Abjom finansavańnia ZŠA prajektaŭ pa pieranosie infiekcyj ptuškami i latučymi myšami skłaŭ $1,6 młn i $1,3 młn adpaviedna». Heta niejkija šalonyja hrošy, za jakija moža raspracavać antysłavianski supiervirus?
AŠ: Prajekty zvyčajna iduć hady try. I hrošy, jak praviła, dzielacca na niekalki łabaratoryj, u tym liku, i amierykanskija. U vyniku, suma raźbivajecca na častki. Kolki ź ich atrymali Ukrainskija navukoŭcy, my nie viedam. Navat kali pałovu: 800 tysiač na niekalki łabaratoryj, na dva hady… Kab vy razumieli, za 300 tysiač dalaraŭ možna kupić try dobryja prybory, troški reahientaŭ i pakinuć pa sto dalaraŭ na zarpłatu vučonym. Pa amierykanskich mierkach heta nievialikija hrošy, prachadny, standartny hrant. U ZŠA takich štohod vydajuć sotni, kali nie tysiačy. I stvaryć za takija hrošy bijałahičnuju zbroju ŭ pryncypie niemahčyma.
«NN»: Pieršy kanał: «Toje, što amierykanskija łabaratoryi pracujuć nie tolki va Ukrainie, ale i ŭ Kazachstanie, Uźbiekistanie, Azierbajdžanie, Armienii, Hruzii, Małdovie, prama kaža ab tym, suprać jakich hrup nasielnictva stvarajuć bijałahičnuju zbroju».
Raskažycie, jak bijołah, što heta značyć.
AŠ: Ja nie viedaju, što heta značyć. Takija ž łabaratoryi pracujuć u Mieksicy, Brazilii, Kanadzie, Arhiencinie, Aŭstralii, Danii— pa ŭsim śviecie. I pra što heta kaža? Ni pra što. Pra toje, što ludzi pracujuć, atrymlivajuć hranty. U ZŠA majucca vialikija prahramy padtrymki navuki ŭ krainach ź pierachodnaj ekanomikaj, prahramy zamiežnych hrantaŭ. Kab Rasija vydatkoŭvała stolki ž hrošaj, jak ZŠA vydatkoŭvaje na achovu zdaroŭja tolki ŭ Afrycy, to možna było b pra niešta havaryć. A tak, hetyja kryki Rasii, što jaje abkłali i akružyli, — prosta nie chočacca kamientavać. Moj šef pabudavaŭ dva vialikija centry ŭ Afrycy, ja viedaju, što tam robicca i ŭ jakim abjomie, kolki ludziej tam navučajucca, kolkim ludziam dapamahajuć. Mnostva maich kaleh pravodziać hady ŭ Afrycy, lekujučy ludziej. U Biełarusi i Rasii ja takich entuzijastaŭ niešta nie asabliva sustrakaŭ.
ZŠA — hałoŭny finansist mižnarodnych prahram. Ale hetym zajmajucca i inšyja zachodnija krainy. Prahramy padtrymki navuki, padtrymki vučonych, daśledavańniaŭ… I vyniki ich publikujucca — tak heta pracuje.
«NN»: Dyk navošta hetaja dezinfarmacyja i chłuśnia pra «zbroju suprać słavian» ljecca Rasijaj na ludziej? Bo bačna ž, jaki absurd.
AŠ: Poŭny absurd. Dla taho i robicca — apraŭdać svaje dziejańni, vajnu, ahresiju, znoŭ vystavić siabie prynižanymi i abražanymi. Kab śćviardžać: my abaraniajemsia!
Rasija chacieła pieramožnuju vajnu — nie vyjšła. I nie čakała, što ŭvieś śviet na Rasiju tak najedzie. Tamu ciapier, miarkuju, rasijskim vajskoŭcam ci čynoŭnikam treba navierch niejak dasyłać raparty, apraŭdvacca. Voś ubačyli niejkija bijałahičnyja prajekty — źlapili pra «bijałahičnuju zbroju», kab navierch adrapartavać. Prynamsi tak vyhladaje. Ja sumniavajusia, što tam siadziać niejkija mocnyja stratehi. Jany nie durnyja ludzi ŭ cełym, ale voś niejkija takija prabieły ŭ ich byvajuć, što prosta časam ździŭlaješsia.
Ale tapornaja prapahanda pracuje lepš za ŭsio — zhadajcie 1930-ja ŭ Hiermanii.
«NN»: Trochi nie pahadžusia, bo tam chapała inšych faktaraŭ. I Hiermanija pieražyvała vialiki kryzis, i ŭ pryncypie antysiemickija nastroi ŭ hramadstvie byli mocnyja…
AŠ: A tut ruski nacyjanalizm. Ja šmat času pravioŭ u Maskvie kaliści. I nie chaču kazać pra ŭsich ahułam i kryŭdzić, ale ŭ ich heta jość, i ŭ vialikaj kolkaści. Na sabie adčuŭ, kali da ŭkraincaŭ ci biełarusaŭ było staŭleńnie takoje ž, jakoje jany demanstrujuć ciapier. Što heta nie prosta adzin narod, a «jakija tam biełarusy, jakaja tam u vas biełaruskaja mova». I heta kazali ludzi z univiersiteckaj adukacyjaj, vučonyja.
I antysiemityzmu chapała, ahułam jon nikudy nie padzieŭsia. Bo kali ty «pravilny habrej», jak Sałaŭjoŭ, jany ciabie cierpiać. A kali ty «niapravilny habrej», jak Šenderovič, kažaš niešta nasupierak, tady «žyd parchaty, vali ŭ Izrail».
U mianie była situacyja, kali moj znajomy, z akademičnaj siamji, vydaŭ: «Ty bačyŭ, jak Makarevič pražydziŭsia?». Heta pramaja cytata. Značyć, jak ja zrazumieŭ, «žydam pradaŭsia». Heta było daŭno, ale heta było. I, bajusia, z taho času asabliva ničoha nie źmianiłasia. Bo pahladzicie na rytoryku rasijskaj dziaržavy. Im nie soramna pościć videa, dzie vałanciory DNR i ŁNR kažuć: «Dy tut usio ruskaja ziamla, ačyścim jaje ad hetych hadaŭ!»
Heta što, kali nie nacysckija łozunhi? Heta typovy nacyzm.
Kamientary