Вялікі кардынал

Ён дачакаўся ўсяго, акрамя візыту папы ў Беларусь.

Калі кардынал Казімер Сьвёнтак узначаліў у 1991 г. Менска-Магілёўскую архідыяцэзію, у сталіцы дзейнічаў толькі адзін касьцёл – на Кальварыі. Сёньня толькі ў Менску 10 каталіцкіх касьцёлаў, а ў цэлай архідыяцэзіі – 96. Агулам у 4 дыяцэзіях Беларусі налічваецца 364 парафіі – дастаткова, каб кожны дзень цягам году наведваць новую.

Кардынал Сьвёнтак нарадзіўся ў польскай шляхецкай сям’і (што моцна трымалася польскага патрыятызму) у мястэчку Котвіч у Эстоніі.

У часе Першай сусьветнай вайны сям’я эвакуявалася ўглыб Расеі. Бацька загінуў у 1921 г. у баёх за Вільню. У 1922 г. сям’я пераехала ў Баранавічы, дзе будучы сьвятар скончыў мясцовую гімназію. Пасьля заканчэньня Вышэйшай духоўнай сэмінарыі імя Тамаша Аквінскага ў Пінску К.Сьвёнтак быў высьвечаны й стаў у 1939 г. вікарыем у Пружанах.

У верасьні 1939 г. ксяндза Казімера арыштавалі як «польскага шпіёна» й пасадзілі ў Берасьцейскую турму. Седзячы ў камэры сьмяротнікаў, ён чуў, як выводзілі на расстрэл вязьняў з суседніх камэраў. Яго ад сьмерці ўратаваў фашыстоўскі напад на СССР – Сьвёнтак вяртаецца да сваіх вернікаў у Пружаны.

Прыход саветаў азначаў для Сьвёнтка прынамсі турму. Ксёндз Казімер гэта разумеў, аднак усё адно застаўся ў Беларусі, а ня ўцёк на Захад. Пры канцы 1944 г. яго арыштавалі й прысудзілі да 10 гадоў пазбаўленьня волі за «антысавецкую дзейнасьць».

Гэты крыжовы шлях Сьвёнтка быў адзначаны спэцыяльнай узнагародай з рук папы Яна Паўла ІІ «Сьведка веры» («Fidei testis») у 2004 г. На пытаньне, як ён здолеў выжыць у ГУЛАГу, кардынал зазначыў: «Такое ж пытаньне задаў мне афіцэр КГБ, калі я выходзіў на свабоду. Я адказаў, што жыцьцё сваё даручыў Госпаду, і Ён мяне зьбярог».

Дакумэнтальны фільм пра пэрыпэтыі сьвятарскага жыцьця «Пастыр. Кардынал Казімер Сьвёнтак», зьняты польскімі кінэматаграфістамі Паўлам Вольданам і Станіславам Кролякам, быў адзначаны Гран-пры на Міжнародным каталіцкім фэстывалі фільмаў і мультымэдыя «Непакалянаў-2003».

Ён вярнуўся з сталінскіх лягераў у 1954 г. і асеў у Пінску, ператварыўшы яго ў каталіцкі цэнтар Палесься. Тут, у Пінску, яго сустрэў Караткевіч і кранальна апісаў у сваім эсэ «Званы ў прадоньнях азёр».

У 1991 г. Сьвёнтак стаў арцыбіскупам, у 1994-м – кардыналам. Першым кардыналам у Беларусі пасьля 1798 г., пасьля 196-гадовага перапынку. Біскупскае служэньне на чале Менска-Магілёўскай дыяцэзіі й Каталіцкае Царквы Сьвёнтак распачаў у веку 77 гадоў. У такія гады многія біскупы, згодна з Кодэксам кананічнага права (кан.401, §1), першы раз падаюць Пантыфіку прашэньне аб адстаўцы. Ксёндз Казімер жа распачаў надзвычай актыўную дзейнасьць. Менавіта за часамі Сьвёнтка была адчыненая Міждыяцэзіяльная вышэйшая духоўная сэмінарыя ў Пінску (2001). Пры ім былі вызначаныя меншыя базылікі ў Горадні, Будславе й Пінску (1991–1996), адбылася каранацыя цудатворных абразоў Найсьвяцейшай Панны Марыі ў Берасьці, Лагішыне, Будславе й Горадні (1996–2005), а таксама ахвяраваны й асьвячоны папам абраз Імя Марыі Беззаганна Зачатай у катэдральным касьцёле Менску (2005).

Адбудова касьцельнага жыцьця ў Беларусі пры кардыналу Сьвёнтку азначылася й папаўненьнем сьпісу беларускіх сьвятых. 13 чэрвеня 1999 г. Ян Павал ІІ бэатыфікаваў 11 беларускіх мучанікаў, а 5 сакавіка 2000 г. – 11 сясьцёр-назарэцянак з Наваградку.

Немалаважную ролю адыграў Касьцёл у гэтыя гады і ў нацыянальным адраджэньні Беларусі. 5 ліпеня 1992 г. была створаная мэтрапалітальная камісія па перакладзе літургічных тэкстаў і рэлігійнай літаратуры на беларускую мову. Кардынал Сьвёнтак, паляк з паходжаньня, сказаў ксяндзам весьці набажэнствы ў той мове, у якой хочуць вернікі. Дзякуючы гэтаму Касьцёл беларусізаваўся даволі імкліва. Дапамаглі гэтаму й друкаваныя выданьні: з 1994 г. выдаюцца часопісы «Дыялог», «Ave Maria», з 1995 г. – «Наша вера» і «Каталіцкія навіны».

Адной з сваіх запаветных мараў Сьвёнтак неаднакроць называў дачакацца візыту папы ў Беларусь. На жаль, пакуль ён узначальваў Касьцёл у Беларусі, гэтая мара так і ня зьдзейсьнілася: і Ян Павал ІІ, і Бэнэдыкт XVI былі ў суседніх зь Беларусяй краінах, але да нас так і не прыехалі праз супраціўленьне праваслаўнай царквы.

Аркадзь Шанскі

Фота Юліі Дарашкевіч

• 0
• 0
• 0
• 0
• 0
• 0
• 0
• 0