«Спачатку была крыўда на ўвесь свет». Бабруйчанка 27 гадоў даглядае сына, які стаў інвалідам у выніку Чарнобыля
Віталь Хлань з дзяцінства — інвалід 1-й групы з прычыны катастрофы на Чарнобыльскай АЭС. Менавіта так напісана і ў яго пасведчанні інваліда. Сёлета маладому чалавеку споўніцца 30 гадоў, а дыягназ «пухліна галаўнога мозгу» яму паставілі ў 3 гады, піша «Вячэрні Бабруйск».
![](http://nnexpictures.fra1.digitaloceanspaces.com/img/w732d4webp1/photos/z_2023_04/full-20-3s53e.jpg.webp)
Проста не разагнуў кулачок
Віталь нарадзіўся 18 лістапада 1993 года.
«Цяжарнасць працякала нармальна, УГД ніякіх адхіленняў не паказвала, — распавядае яго мама Таццяна Аляксандраўна Хлань. — Як цяпер памятаю, падчас даследавання лекар Фішман спытаў: «Каго хочаце?» Я адказала: «Віталіка!» Ён кажа: «Будзе вам, матуля, Віталік». Мне так радасна было, я так чакала лістапада і свайго сына…
![](http://nnexpictures.fra1.digitaloceanspaces.com/img/w732d4webp1/photos/z_2023_04/full-21-sy04d.webp.webp)
Хлопчык нарадзіўся здаровым, у 2,5 года пайшоў у садок, быў актыўным, добра размаўляў. Але калі сыну было 3 гады, мама заўважыла нядобрае.
«Мы з дзецьмі гулялі ў парку (жылі тады ў інтэрнаце на Інтэрнацыянальнай). Прыйшлі з прагулкі дадому, і тут я заўважыла, што Віталік, узяўшыся за дзвярную ручку, не разагнуў кулачок левай рукі. Потым пайшоў у ванны пакой і зноў так дзверы адчыняе.
Раніцай павяла яго ў садок і папрасіла выхавальніцу паназіраць. Яна сказала, што давала яму кубікі, іншыя цацкі, але ён за ўвесь дзень так ні разу і не расціснуў кулачок. Мы пайшлі да педыятра, неўрапатолага, нам прызначалі адно лячэнне, іншае, трэцяе…»
Пры гэтым Віталік не скардзіўся. А месяцы праз два мама заўважыла, што сын ужо і левую ножку цягне. Занепакоеная, вырашыла ехаць у абласную бальніцу. А загадчыца паліклінікі яшчэ не хацела даваць накіраванне. Усе думалі, што гэта зашчамленне нерва ці дзіця, гуляючы, проста стукнулася.
![](http://nnexpictures.fra1.digitaloceanspaces.com/img/w732d4webp1/photos/z_2023_04/full-22-ptpxw.webp.webp)
Ніхто не даваў гарантыі
У Магілёве неўрапатолаг Тамара Сяргееўна Кухарэнка адразу сказала: «Хоць бы не пацвердзіўся дыягназ, пра які я падумала». Зрабілі МРТ, і ён пацвердзіўся — у Віталіка выявілі пухліну галаўнога мозгу.
— А прыпіска «з прычыны катастрофы на ЧАЭС» у пасведчанні вашага сына адразу з'явілася? — запыталіся ў мамы.
— Пасведчанне з такой фармулёўкай нам выдалі ў Магілёве прыкладна праз год пасля пастаноўкі дыягназу. Як патлумачылі лекары, да 1986 года не было такога віду пухліны, таму яе звязалі з аварыяй. Ведаю толькі, што пазней у многіх гэтую фармулёўку паздымалі.
«Спачатку была крыўда на ўвесь свет і на лёс, — успамінае Таццяна Хлань. — Чаму менавіта з намі такое здарылася?! Псіхолаг, які з намі працаваў, сказаў: «Калі вы не дапаможаце свайму дзіцяці, то ніхто не дапаможа».
І мама ўзяла сябе ў рукі. Першую аперацыю хлопчыку зрабілі ў сакавіку 1997-га. Выдаліць усю пухліну не атрымалася. Праз два месяцы зрабілі яшчэ адну аперацыю, і затым прайшлі апрамяненне ў Бараўлянах.
«Падпісвала згоду на ўсё гэта ў натарыуса, бо ніхто не даваў гарантыі, што дзіця выжыве, — успамінае мама. — Мне сказалі: нават калі выжыве, ён ніколі не будзе хадзіць. Але іншых варыянтаў, акрамя аперацыі, ніхто не прапаноўваў».
Праз чатыры месяцы пасля рэабілітацыі хлопчык усё ж навучыўся зноўку хадзіць. Хоць кульгаў, але нават бегаў.
![](http://nnexpictures.fra1.digitaloceanspaces.com/img/w732d4webp1/photos/z_2023_04/full-23-hdris.webp.webp)
Няўдалая аперацыя ў Германіі
Затым Таццяне Хлань прапанавалі паехаць з сынам на аднаўленне ў Германію. Тады працавала шмат міжнародных фондаў, якія дапамагалі «дзецям Чарнобыля». І ў 1998 годзе яны з сынам адправіліся ў Брандэнбургскую клініку, што каля Берліна.
«Нас там быў цэлы аўтобус з Беларусі, — распавядае жанчына. — Дзесьці 15 дзяцей з мамамі. Нам з сынам далі асабістага перакладчыка. Віталіку рабілі масаж, водныя і іншыя працэдуры. Але неўзабаве яму стала горш, і нам прапанавалі зрабіць чарговую аперацыю на галаве. Праводзіў яе вядомы нямецкі прафесар Фугель.
На жаль, падчас аперацыі былі пашкоджаныя зрокавы нерв і шчытападобная залоза, пасля гэтага ў Віталіка амаль знік зрок і парушыўся абмен рэчываў. Яму правялі яшчэ дзве аперацыі, але паляпшэнняў не было. У Германіі мы пражылі амаль чатыры гады. Часам прыязджалі дадому, тут заставаліся муж і старэйшая дачка Оля».
Спачатку ўсё было за кошт клінікі, а потым мама збірала дабрачынныя сродкі праз тое, што давала інтэрв'ю мясцовым СМІ.
Немцы аказаліся вельмі спагаднымі да чужой бяды. Але Таццяна Аляксандраўна дагэтуль не ведае, дарма яны паехалі тады ў Германію ці не…
![](http://nnexpictures.fra1.digitaloceanspaces.com/img/w732d4webp1/photos/z_2023_04/full-24-8c2vv.webp.webp)
Галоўнае захапленне — лега
Дадому Віталь вярнуўся амаль невідушчым (цяпер ён бачыць толькі адным вокам з блізкай адлегласці) і паўнавартасна хадзіць ужо не змог. Цяпер у яго дзейнічае толькі правая рука.
Прайсці самастойна 29-гадовы хлопец можа метраў з 80: адна нага ў яго на 7 см карацейшая за іншую, спіна баліць. Па кватэры ходзіць сам, а на вуліцы яго ў інвалідным вазку возіць мама.
У Беларусі Віталю больш не рабілі ніякіх аперацый. Толькі кожны год да 18 гадоў мама з сынам ездзілі ў санаторыі на рэабілітацыю. Рэгулярна праходзяць абследаванні.
Пры гэтым псіхічна хлопец нармальны. Вучыўся ён дома па праграме спецшколы: да яго прыходзілі настаўнікі. У дзяцінстве ў Віталіка было шмат сяброў. Але з гадамі прыяцелі згубіліся: у здаровых свае клопаты.
Галоўнае захапленне Віталя з дзяцінства і да гэтага часу — канструктар лега. Ён можа гадзінамі яго складаць, здымае ўсё гэта на відэа, мантуе ролікі для ціктока.
![](http://nnexpictures.fra1.digitaloceanspaces.com/img/w732d4webp1/photos/z_2023_04/full-25-n8uz6.webp.webp)
Трохі грае на гітары, наколькі гэта магчыма адной рукой. Любіць кіно, асабліва дэтэктыўныя серыялы, амерыканскія камедыі і мультфільмы.
Таццяна Аляксандраўна можа пакінуць сына аднаго дома на некалькі гадзін або нават на дзень: Віталь сам апранецца, зробіць гарбату, падагрэе прыгатаваную ежу ў мікрахвалёўцы.
Квэст для мамы вазочніка
У канцы 1990-х сям'і Хлань далі кватэру ў Бабруйску на Зорным праездзе. Спачатку гэта было сацыяльнае жыллё, якое атрымлівалі «афганцы» і «чарнобыльцы». У 2012-м кватэры дазволілі прыватызаваць.
З ільгот у Віталя — даплата да пенсіі (выходзіць каля 800 рублёў), бясплатныя стаматалагічныя паслугі (многія іх віды аказваюць дома), 25-працэнтная зніжка на камунальныя паслугі, бясплатны праезд у гарадскім і прыгарадным транспарце (чалавеку, які яго суправаджае, у тым ліку). Пры неабходнасці інваліду даюць сацыяльнае таксі па горадзе.
![](http://nnexpictures.fra1.digitaloceanspaces.com/img/w732d4webp1/photos/z_2023_04/full-17-87mly.webp.webp)
Жывуць мама з сынам на 3-м паверсе. Добра, што ліфт ёсць. Некалькі прыступак, ад ліфта да вуліцы, Віталь пераадольвае самастойна. Следам ідзе мама з вазком.
Прагулкі — іх любімы занятак, калі пацяплее. Але перамяшчэнне з вазком па іх мікрараёне — той яшчэ квэст, бядуе Таццяна Аляксандраўна:
«Прайсці, напрыклад, да паліклінікі па тратуары Батава: з-за калдобін і высокіх бардзюраў вельмі цяжка каціць вазок. Мне даводзіцца апранаць камізэльку з флікерамі і выходзіць на край праезнай часткі. Тратуары на вуліцы Дняпроўскай флатыліі ідэальныя, але туды яшчэ дайсці трэба.
Часта ўспамінаю, як мы былі ў Германіі ў канцы 90-х… У плане безбар'ернага асяроддзя мы іх і сёння не дагналі».
Улетку Таццяна Аляксандраўна з сынам нярэдка выязджаюць у яе родную вёску Сяльцы ў Глускім раёне.
«Там найлепшая рэабілітацыя, — лічыць жанчына. — Свежае паветра, цішыня, лес вакол, журавы курлычуць… У вёску мы нават вазок не бяром, Віталь сам паволі ходзіць з палачкай. Машын там амаль няма, людзі ўсе знаёмыя».
Усё жыццё Таццяны Аляксандраўны — гэта клопат пра сына. Дзе яна бярэ маральныя сілы? Кажа, што менавіта ў гэтым клопаце і бярэ.
«Сёння я лічу, што трэба спакойна прымаць тое, што паслана лёсам, — кажа жанчына. — Свайго сына я люблю, якім бы ён ні быў. Для кожнай маці яе дзіця — самае найлепшае».
Каментары