«Нават яго прыхільнікі зразумелі, што жыць як раней ужо не атрымаецца». Беларусы расказалі пра атмасферу ў краіне напярэдадні выбараў
Праз два месяцы, 26 студзеня, у Беларусі пройдуць «прэзідэнцкія выбары». Беларусы ўнутры краіны расказалі «Салідарнасці», які ў іх настрой, што змянілася ў іх гарадах у сувязі з гэтай кампаніяй і што іх хвалюе цяпер больш за ўсё. Усе імёны суразмоўцаў змененыя.
Сцяпан, 43 гады. «Усе разумеюць, што гэта выбары без выбару»
«Апошнім часам у Брэсце расцягнулі банеры і плакаты з рэкламай «выбараў». Але не скажу, што шмат. У Мінску, як расказваюць сябры, і ў дождж, і ў холад збіраюць подпісы за Лукашэнку.
Усе разумеюць, што гэта выбары без выбару. Асабіста я галасаваць не пайду. Будзе толькі адзнака, што наведаў, а вынік — і так ясны. Дык навошта ўдзельнічаць у гэтым і марнаваць свой час?»
Суразмоўца адзначае, што людзі ў ягоным атачэнні абмяркоўваюць тэму палітыкі толькі з праверанымі або блізкімі людзьмі:
«Усе імкнуцца пазбягаць гэтага, бо не ведаюць, якім бокам вылезе. Да нас нядаўна прыйшоў новы калега і мы таксама пры ім першы час нічога такога не абмяркоўвалі. Праўда, неяк у перапынку ад працы мне трапілася відэа з Гайдукевічам, дзе той кажа, што ўсе, хто з'ехаў, павінны вярнуцца, адседзець, а там ужо будуць разбірацца, быў чалавек да нечага датычны ці не. І майго новага калегу такая заява Гайдукевіча абурыла, мы абмяняліся думкамі».
З апошніх навін, адзначае Сцяпан, яго таксама абурыла прапанова Лукашэнкі аб прызначэнні кіраўнікоў прыватных кампаній райвыканкамам.
«Прачытаў меркаванне, што, магчыма, такім чынам хочуць прыстройваць на працу былых сілавікоў. Яны выходзяць на пенсію ў 45 гадоў. Ведаю, што нават тыя, хто пайшоў да 2020 года, не маглі знайсці новую працу. Так што вельмі лагічнае меркаванне».
Што цяпер хвалюе людзей? Мужчына называе некалькі тэм. Па-першае, у Брэсце гэта складанасці з атрыманнем візы (а ў многіх жыхароў горада дзеці жывуць у Польшчы). Па-другое, заробкі, падаражанне даляра і цэны ў крамах.
«Бульба каштуе 2 рублі, і яна амаль уся гнілая. Прычым так у многіх крамах. Гэта жах. У астатнім на прылаўках усяго хапае. Праўда, у іншых сферах санкцыі прыкметныя. Дапусцім, нам па працы патрэбныя нейкія амерыканскія запчасткі. У Беларусі іх няма. Але ёсць у Расіі. Хоць, здавалася б, там таксама санкцыі».
Арцём, 24 гады. «Усе разумеюць: Лукашэнка нічога не можа зрабіць, каб перагарнуць старонку»
«Ні ў каго, з кім я маю зносіны, няма сумневаў, хто «пераможа» на «выбарах». Але ў людзей узнікае пытанне — навошта так нахабна?»
У многіх дзяржструктурах прымушаюць ставіць подпісы за Лукашэнку, гэта многіх кранае, і тэма палітыкі актыўна падымаецца ў размовах.
Сам Арцём таксама працуе на дзяржпрадпрыемстве. Ён расказвае, што раней зборам подпісаў за вылучэнне ў кандыдаты займаўся аддзел кадраў, пры гэтым ставіць подпісы ніхто не прымушаў. Зараз жа гэта даручылі кіраўніцтву, і, калі хтосьці ставіць свой подпіс не хоча, на яго могуць накрычаць або прыстрашыць звальненнем.
Галасаваць 26 студзеня хлопец не збіраецца.
«Я не хачу ісці, гэта проста прафанацыя. Але не ведаю, чаго чакаць. Не здзіўлюся, калі нас пад ручку павядуць на датэрміновае галасаванне, — кажа суразмоўца «Салідарнасці». — Але, дарэчы, нават нягледзячы на прымус, усе разумеюць: Лукашэнка нічога не можа зрабіць, каб перагарнуць старонку. Нават яго прыхільнікі зразумелі, што жыць як раней ужо не атрымаецца — іншыя часы.
Пры гэтым я б адзначыў, што цяпер многія людзі ў Беларусі больш думаюць не пра тое, што Лукашэнка «пераможа», а пра тое, што эканамічны стан краіны пагаршаецца. Калі асобныя беларускія вытворчасці пачалі працаваць на расійскі ВПК, у многіх рабочых заробкі моцна выраслі. Тыя, хто атрымліваў 500$, цяпер атрымліваюць 1000$. Але калі вайна скончыцца, такіх грошай у іх не будзе.
Можна сказаць, што проста цяпер фінансавае становішча некаторых рабочых палепшылася. Але калі казаць, напрыклад, пра будаўніцтва кватэры, то нават з добрым заробкам гэта нерэальна. Мы бачым, што разганяецца інфляцыя, што расце даляр. І гэта хвалюе ўсіх. У тым жа «Грошыку» падымаюцца цэны — дзесьці на 10-20 капеек, а дзесьці і на рубель.
У наступным годзе мне споўніцца 25 гадоў, і я пачынаю задумвацца пра сям'ю. Але цяпер такія нестабільныя часы, што мне проста страшна. Не выключаю, што мне давядзецца з'ехаць у Еўропу, каб быць свабодным і нармальна зарабляць».
Ангеліна, 24 гады. «Народ згуртаваўся ў 2020-м, а цяпер усе маўчаць і баяцца»
«Ніякай асаблівай «перадвыбарчай» атмасферы ў Мінску я не адчуваю. Круцяць рэкламу «выбараў», у прадуктовых крамах збіраюць подпісы за кандыдатаў. Ніякіх чаканняў ад гэтых выбараў у мяне таксама няма. Разумею, што гэта проста фармальнасць і фальш — усё застанецца, як раней. Я нават не бачу сэнсу ў іх удзельнічаць. Хоць, шчыра кажучы, баюся, што праз гэта да мяне могуць узнікнуць пытанні. Думаю нават узяць бальнічны на гэты перыяд».
Дзяўчына таксама адзначае, што не абмяркоўвае тэму палітыкі са сваім асяроддзем:
«Нядаўна падумала: як жа згуртаваўся народ у 2020 годзе, а цяпер усе маўчаць, баяцца нешта сказаць».
Асаблівых зменаў у сталіцы за апошні час Ангеліна не заўважыла. Але адзначае, што атрымаць візу ў Еўропу цяпер вельмі складана, і гэта яе хвалюе.
Карына, 33 гады. «Павінен быць максімальна «чысты» чалавек — гэта значыць ні ён сам, ні яго сваякі, не павінны былі прыцягвацца за ўдзел у мітынгах»
«Цяпер многія беларусы ўсё больш думаюць пра студзень. У каго заканчваюцца кантракты ў гэты перыяд, разважаюць, ці працягваць іх, ці бяспечна цяпер звальняцца. Тыя, хто не працуе, задумваюцца, ці варта цяпер кудысьці ўладкоўвацца.
Самае смешнае — гэта калі ў прадуктовай краме стаіць палатка з гучнай музыкай, каб прыцягнуць увагу да збору подпісаў за Лукашэнку, але там заўсёды пуста.
Відаць, што дзяржава ўзмоцнена рыхтуецца да «выбараў». Многія мае знаёмыя цяпер экстранна рэлакаваліся, таму што сілавікі зноў «пайшлі» па актывістах і тых, хто затрымліваўся ў 2020-м.
Ведаеце, беларусы цяпер радуюцца дробязям. Напрыклад, першаму снегу. Але як жа сумна, калі я бачу, што ў сацсетках усё больш паказваюць першы снег у Варшаве, а не ў Мінску».
Беларуска расказвае, што ёй вядома, як адбіраюць людзей у камісію на выбарчыя ўчасткі. Паводле яе слоў, гэта павінен быць максімальна «чысты» чалавек — гэта значыць ні ён сам, ні яго сваякі не павінны былі прыцягвацца за ўдзел у мітынгах.
Таксама Карына адзначае, што многія яе знаёмыя, ды і яна сама, узмоцнена клапоцяцца пра сваю бяспеку і пастаянна чысцяць тэлефон.
«Усе разумеюць, хто «пераможа», і разумеюць, што мітынгаў не будзе. Сама я яшчэ не вырашыла, ці ісці мне галасаваць. У мінулы раз, калі праводзілі рэферэндум, на маім участку пастаянна хадзілі каля кабінак, каб не дай бог ты нічога не сфатаграфаваў. Ёсць адчуванне, што голас пойдзе не туды, так што шкада на гэта марнаваць час».
Што яшчэ цяпер хвалюе людзей унутры краіны? Суразмоўніца «Салідарнасці» адзначае, што ўлады ствараюць усё больш складанасцяў для людзей: павялічваюць базавую велічыню, абмяжоўваюць кола людзей, якія могуць лічыцца самазанятымі. І гэта далёка не поўны спіс.
Прагноз Шрайбмана: пасля выбараў рэпрэсіі зменшацца
«Падлік галасоў як сатанісцкі рытуал». Былы член камісіі расказаў, як у Беларусі фальсіфікуюць выбары
«У Жодзіне подпісы выпрошваюць нават у царкве». Беларусы расказалі, ці падпісваюцца яны за Лукашэнку
Ганна Канапацкая патлумачыла, чаму не выдаляе здымкі з БЧБ-сімволікай з сацсетак. Вы будзеце смяяцца
Гродзенская газета зняла крынджовую рэкламу і параўнала выбары з гвалтоўным шлюбам ВІДЭА
Каментары
А калі яшчэ за "экстрымізм" кашмарыць не будуць, то 99,9% задаволеныя будуць.
І тут дарэчы няма нічога дзіўнага, бо людзі стаміліся ад рэпрэсій. За 4,5 гады рэжым сваімі дзеяннямі народ ужо так запалохаў, што можа яшчэ гадоў 10 нічога не рабіць, а народ усё адно супраць нічога не скажа.
Жудасная горкая праўда