Падрабязнасці шпіёнскай дзейнасці на Расію былога аперацыйнага дырэктара Wirecard Яна Марсалека распавяла The Wall Street Journal.
Як піша The Wall Street Journal, у чэрвені 2020 годзе тагачасны гігант сістэмы апрацоўкі плацяжоў Wirecard паведаміў аб неплацежаздольнасці і знікненні 1,9 мільярдаў еўра наяўнымі. Амаль у той жа час яе аперацыйны дырэктар Ян Марсалек (Jan Maršálek) на прыватным самалёце з Аўстрыі прыляцеў у Мінск. Адразу пасля прызямлення мужчыну на машыне адвезлі ў Маскву, дзе ён атрымаў расійскі пашпарт на выдуманае імя.
Пасля шматлікіх міжнародных расследаванняў прадстаўнікі разведвальных, паліцэйскіх і судовых органаў у некалькіх краінах цяпер заяўляюць, што 43-гадовы ўраджэнец Аўстрыі выкарыстаў сваю плацежную кампанію для таго, каб незаконна дапамагаць Галоўнаму разведвальнаму ўпраўленню Расіі і Службе знешняй разведкі Расіі пераводзіць грошы для фінансавання таемных аперацый па ўсім свеце: плаціць афіцэрам разведкі і інфарматарам, перапраўляць грошы ў зоны канфліктаў на Блізкім Усходзе і ў Афрыцы.
Марсалек таксама абвінавачваецца ў дапамозе ваеннай кампаніі Яўгена Прыгожына. Па даных заходняй разведкі, цяпер мужчына пражывае ў Дубаі і па даручэнні расійскіх чыноўнікаў удзельнічае ў рэканфігурацыі бізнэс-імперыі Прыгожына ў Афрыцы.
У той жа час гэтыя заходнія чыноўнікі падазраюць, што Марсалек збіраў інфармацыю аб замежных кліентах мюнхенскай Wirecard, у першую чаргу пра галоўнае разведвальнае агенцтва Германіі (BND) і Федэральнае агенцтва крымінальнай паліцыі Германіі (BKA), а затым перадаваў яе Маскве. Прадстаўнікі разведкі заявілі, што ім прыйшлося змяніць месца жыхарства і стварыць новыя імёны для некаторых людзей, якія, магчыма, былі скампраметаваныя.
У былыя часы Wirecard была гігантам інтэрнэт-плацяжоў, якая сваімі абаротамі пераўзыходзіла PayPal i Square, апрацоўваючы ў год транзакцыі на 140 мільярдаў даляраў. Сам Марсалек любіў багатае жыццё: зарабляючы мільёны даляраў, мужчына падарожнічаў па свеце на прыватных самалётах. Як згадваюць яго былыя калегі, Марсалек таксама быў апантаны светам шпіянажу і часта рабіў намёкі на свае сувязі з афіцэрамі разведкі. А на сваім стале трымаў статуэтку Уладзіміра Пуціна.
Ян Марсалек нарадзіўся ў невялічкім гарадку недалёка ад Вены ў 1980-м годзе. Яго дзед — Ганс Марсалек — этнічны чэх, камуніст і баец супраціўлення, які перажыў канцэнтрацыйны лагер. Пасля вайны ён стаў сузаснавальнікам арганізацыі, якая пазней аформілася як аўстрыйская разведвальная служба.
У гэтым годзе аўстрыйскі гісторык Томас Рыглер (Thomas Riegler) грунтуючыся на падказках, знойдзеным у архівах, выказаў здагадку, што Ганс хутчэй за ўсё быў двайным агентам, які працаваў на Савецкі Саюз.
Сам жа Ян, не атрымаўшы пасведчання аб сярэдняй адукацыі, самастойна навучыўся камп'ютарнаму праграмаванню і адкрыў сваю першую кампанію па продажы праграмнага забеспячэння ў 1999 годзе, калі яму было 19 гадоў.
Праз год ён далучыўся да Wirecard, якая тады ў асноўным аказвала аплатныя паслугі порнасайтам і сайтам азартных гульняў. Кампанія хутка расла, яе акцыі ўвайшлі ў індэкс «блакітных фішак» Dax-30. Гэта быў рэдкі для нямецкай гісторыі выпадак поспеху ў сферы тэхналогій.
Wirecard карысталася такім аўтарытэтам у Германіі, што тагачасная канцлерка Ангела Меркель прасіла кітайскага лідара Сі Цзіньпіна, каб той дазволіў кампаніі атрымаць доступ да кітайскага рынку.
Двое былых дзелавых партнёраў Марсалека паведамілі, што мужчына расказаў ім аб сваёй працы як на расійскія спецслужбы, так і на іх заходніх калег. Марсалек выхваляўся, што падарожнічаў з расійскімі партнёрамі ў Лівію і Сірыю, і гаварыў, што займаўся пераводамі сродкаў для расійскіх сілавікоў і наймітаў.
Служба знешняй разведкі Германіі (BND) і Федэральнае агенцтва крымінальнай паліцыі Германіі (BKA) паведамілі парламенту ў ходзе публічнага расследавання, што яны выкарыстоўвалі крэдытныя карты Wirecard і банкаўскія рахункі для сваіх агентаў за мяжой і аплаты інфарматараў унутры краіны і за мяжой.
Прадстаўнікі службы бяспекі Германіі заяўляюць, што сапраўдныя асобы агентаў не звязаны з таемнымі банкаўскімі рахункамі, таму здольнасць Марсалека перадаваць Расіі канфідэнцыйныя дадзеныя аб дзейнасці Германіі была абмежавана.
Але, па словах чыноўнікаў, знаёмых з расследаваннем, Марсалек меў доступ да псеўданімаў агентаў і мог адсочваць некаторыя іх перамяшчэння і дзеянні, маючы інфармацыю аб плацяжах і пакупках.
Па словах следчых і супрацоўнікаў разведкі, Марсалек, які ў якасці кіраўніка лётаў па ўсім свеце, абраў Расію ў якасці свайго найбольш частага пункта прызначэння, здзейсніўшы дзясяткі паездак туды за гады да таго, як яму прыйшлося збегчы ў Маскву.
Брытанскія пракуроры сцвярджаюць, што з 2020 па 2023 год Марсалек кіраваў групай з пяці балгараў, якія пражываюць у Вялікабрытаніі. Групу абвінавачваюць, сярод іншага, у садзейнічанні плану расійскай дзяржавы па выкраданні людзей у Брытаніі і за яе межамі, а таксама ў арганізацыі аперацыі па сачэнні ў Чарнагорыі. Цяпер яны знаходзяцца пад следствам.
Нягледзячы на тое, што Марсалек знаходзіўся ў спісе самых шуканых Інтэрпалам, у 2021 годзе яму ўдалося, выкарыстоўваючы чэшскі пашпарт (адзін з дзясяткаў, якія ён мае), стварыць кансалтынгавую фірму ў Лондане. Следчыя лічаць, што хутчэй за ўсё фірма выкарыстоўвалася для маршрутызацыі плацяжоў шпіёнскай сеткі. У мінулым годзе яна закрылася.
У той час, як над былым генеральным дырэктарам Wirecard Маркусам Браўнам адбываецца суд па абвінавачванні ў махлярстве і іншых злачынствах, Ян Марсалек знаходзіцца ў міжнародным вышуку. Улады Германіі выдалі міжнародны ордар на яго арышт.
Браўн адмаўляе сваю вінаватасць, а яго адвакат заяўляе, што былы генеральны дырэктар нічога не ведаў аб шпіёнскай дзейнасці Марсалека.
Чытайце яшчэ:
У Швейцарыі за шматлікія крадзяжы затрымалі чатырох хлопцаў, сярод іх і беларус
Новыя падрабязнасці дзейнасці расійскай шпіёнскай сеткі, раскрытай у Польшчы
Каментары