Гісторыя33

Які беларускі горад першым займеў генплан? 

Гэта адбылося амаль 450 гадоў таму, але захавалася нават імя аўтара.

Берасце ў час аблогі 1657 года на фрагменце гравюры шведскага інжынера Эрыка Дальберга. Ілюстрацыйная выява

Пра першы ў Беларусі генеральны план расказаў гісторык Мікола Волкаў на сваёй старонцы ў фэйсбуку.

Волкаў звярнуў увагу, што дзіўным чынам гісторыкі архітэктуры дасюль не звярталі ўвагі на выразны запіс, у якім напрамую згадваецца аўтар першага генплана на тэрыторыі Беларусі. Ён быў апублікаваны яшчэ ў пачатку XX стагоддзя, але кантэкст быў няясным.

Першы на Беларусі генеральны план горада быў створаны для Берасця, якое ў XVI-XVII стагоддзях амаль кожныя 20 гадоў нішчылі моцныя пажары. У чарговы раз горад гарэў у 1552 годзе. Гэта былі «рэвалюцыйныя» для горадабудаўніцтва часы, а ў Берасці тады кіраваў Мікалай Радзівіл Чорны, які мог «жалезнай рукой» рэалізоўваць самыя смелыя мары.

У выніку спаленая частка горада была перапланаваная, у тым ліку ў гэты час мусіла паўстаць вялікая рынкавая плошча, якая на доўгія стагоддзі стала цэнтрам горада.

Аўтарам горадабудаўнічага праекта стаў Валка (Валенты/Валянцін) Жолдак, верагодна, мернік на службе караля Жыгімонта II Аўгуста або князя Радзівіла.

Фрагмент з актаў, якія выдаваліся Віленскай камісіяй для разбору старажытных актаў

«Бурмістры і райцы ўзяўшы пана Валка Жолдака, земяніна гаспадарскага павета Берасцейскага, каторы, калі было места пагарэла, з загаду і ўлады яго каралеўскай міласці, для бяспечнасці замкавай ад агню, усё места вакол і ўсе пляцы памераў…»

Гэты фрагмент з заявы вознага пра агляд ім гарадскога вала ў Берасці за 6 сакавіка 1580 года быў апублікаваны яшчэ ў 1901 годзе ў томе XXVIII актаў, якія выдаваліся Віленскай камісіяй для разбору старажытных актаў.

Волкаў лічыць, што генплан мусіў быць распрацаваны і рэалізаваны неўзабаве пасля пажару 1552 года, бо мяшчанам былі патрэбныя дамы, і яны не маглі гадамі назіраць за палётам горадабудаўнічай думкі.

Графічныя матэрыялы таго генплана не выяўленыя, але мы маем дакладныя звесткі пра гэты першы прыклад рэгулявання планіроўкі горада ў Беларусі, і самае цудоўнае — ведаем яго аўтара. 

Каментары3

  • Вольга
    29.04.2024
    А потым прыйшлі маскавіты - і знеслі генплан разам з горадам, каб пабудаваць сваю пачварную "крепость". А ўсіх жыхароў выселілі куды? - На ўсход - на пустэчу. Рускія камунякі не былі першымі рускімі, якія так рабілі. Рускія заўсёды рабілі так.
  • Генплан
    30.04.2024
    Вольга, сам Пушкин в письмах к Ленину писал - «нужно снести город, чтобы белоруссы никогда не встали с колен. Жителей - на восток. Камунякам - повторить».
  • Вольга
    30.04.2024
    Генплан, тупенькі нейкі ваш канторскі гумар, дакладна як у тупіна з макшанскіх балотаў.

Цяпер чытаюць

«Ад маскалёў і для маскалёў. А вы думалі, што для беларусаў зробяць?» У цэнтры Мінска адкрылася «Дранічная №1»9

«Ад маскалёў і для маскалёў. А вы думалі, што для беларусаў зробяць?» У цэнтры Мінска адкрылася «Дранічная №1»

Усе навіны →
Усе навіны

Паветраны шар кантрабандыстаў учора заляцеў у асабліва небяспечную зону Віленскага аэрапорта23

Анджаліна Джалі апублікавала пост пра свой візіт у Херсон і Мікалаеў7

Блогер з Гродна, якога абвінавацілі ў махлярстве на грашах для хворага дзіцяці, у інстаграме пракаментаваў сваю справу5

Топ-5 жанчын беларускай эміграцыі па версіі Канстанціна Каверына34

Топ беларускіх швэдраў на любы густ — з Палессем, слуцкімі паясамі ці лялькамі-абярэгамі11

У Варонежы дроны атакавалі ЦЭЦ: у горадзе знікала святло і цяпло4

МЗС Беларусі паведаміў, калі адкрыецца мяжа для літоўскіх грузавікоў2

«Некаторых маіх сяброў беларушчынай перакармілі». Як нарадзіцца і ўсё жыццё пражыць у Сібіры, а лічыць сябе беларускай?3

Нецікавая праца горшая за перагрузкі, даказалі навукоўцы3

больш чытаных навін
больш лайканых навін

«Ад маскалёў і для маскалёў. А вы думалі, што для беларусаў зробяць?» У цэнтры Мінска адкрылася «Дранічная №1»9

«Ад маскалёў і для маскалёў. А вы думалі, што для беларусаў зробяць?» У цэнтры Мінска адкрылася «Дранічная №1»

Галоўнае
Усе навіны →

Заўвага:

 

 

 

 

Закрыць Паведаміць