«Chiejtu ŭ maim žyćci było šmat». Što za dziaŭčyna zdymaje biełaruskich artystaŭ i papularnaje biełaruskaje jutub-šou «O(b)suždajem»
Pracy hetaj dziaŭčyny vy dakładna mahli bačyć. Alina Mazaviec — fatohrafka, jakaja zdymaje biełaruskich artystaŭ, i režysiorka stylovaha jutub-šou «O(b)suždajem».
A taksama suzasnavalnica muzyčnaha miedyja «Klik», błohierka i suviadoŭca ŭ jutub-prajekcie «Maksimalna».
Pahutaryli ź joj pra «dušny» Kobryn, pracu ŭ dziaržaŭnych miedyja, plusy niedaśviedčanaści, ucioki ad vajny i chiejt za ruskich haściej u kadry.
Pra eru jutuba, hrošy i chiejt
«NN»: Raskažy, jak ty stała režysiorkaj šou «O(b)suždajem».
AM: Ja vielmi lublu hetuju historyju, bo jana padmacoŭvaje maju teoryju pra toje, što časam tvaja niedaśviedčanaść — samy vialiki kozyr (ja ahułam pryjšła da dumki, što pavinna hanarycca svajoj niedaśviedčanaściu, canić jaje, tamu što heta ŭ tym liku pra niezamyleny pohlad i novyja padychody, pra śviežaje pavietra).
Jašče ŭ Minsku ja fatahrafavała Vaniu Prusa dla prajekta «Obzor», potym užo i ŭ Varšavie. My zastavalisia ŭ minimalnym kanekcie. Vania viedaŭ, što ja pryhoža zdymaju i naša razumieńnie čaroŭnaha šmat u čym supadaje. I voś jon prydumaŭ zrabić novaje šou i pryjšoŭ ź idejaj da mianie. Skazaŭ, što moža zrabić usio, što tyčycca scenara i napaŭnieńnia, ale jamu treba jašče pryhožaja karcinka.
Ja adrazu pryznałasia, što zusim nie šaru za videa, za jutub, ja navat jaho asabliva nie hladžu. Ale raz siabra prapanavaŭ, ja takaja: «Nu, pahnali!» Hleba Siamionava ja na toj momant taksama viedała, dziakujučy tyktoku i fota. U takoj kamandzie i pačynali prydumlać usiu kancepcyju.
«NN»: Ty dzialiłasia, što jak režysiorcy tabie časam prychodzicca, naprykład, admyvać cykłaramu vilhotnymi survetkami. Ź jakimi jašče nievidavočnymi vyklikami prychodzicca sutykacca na zdymkach?
AM: Naprykład, rabić fihury z sałomy — paravozik i karoŭku, lebiedzia z šyn. U asnoŭnym, usio, što tyčycca dekaracyj, bo heta maja zona adkaznaści.
Ale ciapier ź vizuałam mnie dapamahajuć stylistka Vola Etyka i vizažystka Złata Kaminskaja. Nu i biez apierataraŭ na placoŭcy ja b zusim ničoha nie zrabiła.
Adnojčy mnie spatrebilisia pałka i karčak, jaki ja ŭ vyniku admyvała doma ad žukoŭ. Pień hety dahetul staić u mianie ŭ tualecie.
Časta ŭ kadry patrebny babulin dyvan. Jaho było składana znajści, ale my-taki adšukali — toj užo vynieśli na śmietnicu. I my nie raźličyli, jak mocna jon śmiardzić. Ja pryciahnuła dyvan dadomu, paviesiła na bałkon, dumajučy, što za paru dzion pach vyvietrycca, a potym my jaho adniasiem na myjku mašyn. Ale toj śmiardzieŭ da niemahčymaści. Potym pajšoŭ doždž, jon namok i staŭ śmiardzieć jašče horš.
Moj chłopiec Mikita nie moh dačakacca, kali ja ŭžo jaho vyniesu.
Na adnu zdymku ja kupiła štuk 15 šklanych vaz — jany taksama doma ŭ mianie stajać ciapier.
Ź cikavaha jašče — dla adnaho z vypuskaŭ ja šukała staryja časopisy, i mnie pryjšoŭ zapakavany časopis za 2012 hod: ja adkryvaju ŭpakoŭku, a tam Ledzi Haha, Madonna — pach historyi prosta!
«NN»: Paśla vypusku z Manietačkaj vam prylacieła za čarhovaha hościa z Rasii, tabie navat pisali, što hetym ty pierakreśliła ŭsio, što rabiła raniej dla biełaruskaj kultury…
AM: U mianie ŭžo było takoje raniej. Kali my stvaryli ź Mikitam udvuch miedyja pra muzyku «Klik» (ja pisała teksty, a chłopiec dapamahaŭ z usim astatnim), nam kazali, maŭlaŭ, jakija vy biełarusy, raz nie razmaŭlajecie i nie pišacie pa-biełarusku? Było vielmi sumna, bo tady heta nakłałasia na žorstkuju depresiju, kali ja sama nie da kanca razumieła, chto ja ŭ hetym śviecie emihracyi.
Niechta asudžaŭ mianie za toje, što ŭ emihracyi ja nie pierajšła na biełaruskuju movu, chacia ŭsio kaštoŭna ŭžo pavinna było tudy pryvieści. I tut ja vielmi mocna ŭsich prašu nie sudzić pa svaich mahčymaściach i svaich ujaŭleńniach pra toje, što moh by ci nie moh zrabić inšy čałaviek.
Jak tolki ŭ mianie źjaŭlajucca siły, ja starajusia ŭdzialać čas i psichaterapii, i pytańniu movy, ale ŭsio heta ŭ svaim tempie.
Ciapier ja ŭsprymaju krytyku lahčej: chiejtu ŭ maim žyćci było šmat.
Naprykład, u mianie byŭ paśpiachovy tyktok, ale praz toje, što ja ŭžyvała fieminityvy, suprać mianie apałčyłasia antyfiemsupolnaść. Jany źlivali maje danyja, zaklikali błakavać, pisali vielmi šmat žorstkich rečaŭ. I mnie pryjšłosia vydalić tyktok i nikoli tudy nie viartacca.
Ale mnie sumna, što biełaruskaja kultura ŭ takim stanie… Kolki piśmieńnikaŭ i piśmieńnic, muzykaŭ my ŭžo paaddavali inšym krainam? Kolki prac Šahała zastałosia ŭ Biełarusi? I praciahvajecca praces raskidvańnia prajektami, ludźmi, inicyjatyvami — znoŭ i znoŭ ludziej vypisvajuć ź biełaruskaj kultury. Mnie padajecca, treba naadvarot źbirać usio naša.
Treba prymać inšaść i mastactva ŭ jaho šmathrannaści. My nie možam admaŭlać, što zmoŭnyja siostry Hruździevy — častka našaj kultury, ci što my padpiavajem pieśniam Ahurbaš. Heta ŭsio naša. Nie padabajecca — značyć, pra ich zabudziem? Pa-mojmu, heta samakastracyja.
«NN»: Ale krytyka była za toje, što ŭ biełaruskim šou na siońnia bolšaść haściej — ruskija…
AM: Važna zrazumieć, što ŭ pieršuju čarhu naša šou zusim nie pra haściej. U nas užo čatyry siezony, 29 vypuskaŭ, a haściej było ŭsiaho čaćviora.
Ale kali tabie na poštu prychodzić prapanova supracoŭnictva ad Lizy Manietački — nie dumaju, što na takuju adkrytaść my pavinny reahavać admovami. U nas dakładna niama śpisu rasijskich haściej, jakich my płanujem zaprasić, kab nakrucić sabie bolš prahladaŭ.
Adnačasova z hetym my vielmi padtrymlivajem našych kreataraŭ i kreatarak, u kožnym vypusku raskazvajem pra biełaruskija brendy, ajčynnych mastakoŭ, dyzajnieraŭ, muzykaŭ. I płanujem i dalej rabić vypuski ź biełarusami i biełaruskami. U novych videa vy ich pabačycie.
Nam chaciełasia b i z ukrainskimi haściami papracavać, naprykład. I kali nas hladziać i ŭnutry Biełarusi, i va Ukrainie, i z Kazachstana, i ź inšych roznych miescaŭ i pišuć, što jany ničoha nie viedajuć pra biełaruskaje infapole, ale im ukatvaje, heta toje, pra što my navat i nie maryli. Naša šou u niejkim sensie stała internacyjanalnym.
«NN»: Ci chapaje hrošaj na žyćcio z usich tvaich prajektaŭ?
AM: U mianie, kali ščyra, durnoje staŭleńnie da hrošaj — dosyć pafihistyčnaje. Ja nie vielmi finansava piśmiennaja, na žal. Ale navat kali b u mianie nie było prajektaŭ, dzie ja režysiorka, adny fotazdymki, užo b mahčyma było žyć z hetaha. Kaniečnie, kali b ja žyła adna i my nie dzialili z chłopcam raschody 50 na 50, było b ciažej.
U mianie niadaŭna zdaryłasia pakazalnaja historyja: ja jechała ŭ Vilniu, i naŭprost pierad aŭtobusam u mianie parvałasia basanožka, inšaha abutku z saboj u mianie nie było. Pa pryjeździe ja adrazu dašlopała ŭ bližejšy H&M, dzie kupiła novuju paru. Raniej ja b vielmi pieražyvała, što nabyvaju niešta niezapłanavanaje, nie na źnižcy, ciapier takoha niama.
Ci voś z zubnym — u apošni vizit ja bolš pieražyvała, kab mnie nie było baluča, čym za toje, što zaraz z kartki śpišacca bujnaja suma. Heta ŭsio jašče nie pra niejkaje biezumoŭnaje bahaćcie, ale pra toje, što, kali zdarycca niešta krytyčnaje, ciapier ja nie prapadu.
Pra pieršy focik, Kobryn, Brest i rok-hurt
«Naša Niva»: Vierniemsia ŭ dziacinstva. Jak ty ŭvohule stała zdymać?
Alina Mazaviec: Focik mnie padaryli na dzień narodzinaŭ u kłasie siomym ci vośmym. Z taho momantu ja zaŭsiody ź im, choć raniej nikoli nie cikaviłasia fatahrafijaj, ale pry hetym malavała dzień i noč. I voś potym z malavańnia pieraklučyłasia na fatahrafiju.
Našumiełyja paštoŭki Aliny da 8 Sakavika
«NN»: Ty rodam z Kobryna, i niejak kazała, što ŭ tvaim horadzie «nie było, čym dychać». U čym heta prajaŭlałasia?
AM: Jano adčuvałasia praz asudžeńnie źniešniaha vyhladu, hustaŭ. Ale heta zaŭsiody prylatała ad kankretnych indyvidaŭ, jakim było vielmi važna skazać, što kankretna im u vas nie padabajecca (horad maleńki, usie byli jak pad mikraskopam).
Kobryn doŭhi čas padavaŭsia mnie vielmi sumnym i abmiežavanym, tamu paśla dziaviataha kłasa ja pastupiła ŭ Brest. Dumałasia, što maleńkimi krokami ja dajdu da vialikich haradoŭ, dzie jość bolš svabody. Ale pa vyniku ŭ Bresckim abłasnym licei pry tamtejšym kiraŭnictvie skancentravałasia ŭsio najhoršaje, što možna było ŭziać ad saŭka. Naprykład, u pakojach internata ŭ našu adsutnaść mahli spakojna pieraryć rečy.
U nas była forma, vielmi niepryhožaja i kołkaja, u joj było vielmi horača, ale treba było chadzić tak štodzień. U niejki momant u stałovaj ja zakatała rukavy formy, kab nie vypackacca, ale paśla mianie spyniła namieśnica dyrektarki, adviała ŭ kabiniet, dzie ja vysłuchała, što takim čynam hańblu formu. A adnojčy kłasnaja kiraŭnica pazvaniła majoj maci i skazała, što ja ledź nie prastytutka, jakaja śpić z usimi chłopcami. Ja prosta kusała vusny (u mianie ŭsio jašče zastajecca takaja zvyčka), i praz heta jana byli čyrvonyja. Ale kłasnaja paličyła, što ja karystajusia pamadaj, kab pryvabić chłopcaŭ.
Paźniej, jak «vyśvietliłasia», jašče i dziaŭčat.
U nas byŭ fiłałahičny kłas, bolšaść dziaŭčynak, my žyli razam, pry sustrečy abdymalisia, i na kłasnym schodzie niejak ahučyli, što va ŭsich nas leśbijskija schilnaści.
Pry hetym siońnia ja vielmi lublu Kobryn. Horad, jaki padavaŭsia mnie dušnym i drennym, staŭ mnie vielmi darahim. Ja ŭsim raskazvaju, jakoje heta cudoŭnaje miesca (pry ŭsich jaho minusach). U nas vydatny park z atrakcyjonami, nabiarežnaja, supierskaje marožanaje, akvapark. Šmat ludziej, jakija rabili i robiać horad utulnym, adkryvajučy sučasnyja kaviarni i kvietkavyja kramy. Mnie zdavałasia, što ŭsie maleńkija harady Biełarusi takija, ale, pajeździŭšy pa krainie, ja zrazumieła, što horad unikalny ŭ svajoj sučasnaści i žyćci.
Dumaju, praź dziciačyja kryŭdy ja zmahła razhledzieć šmat kaštoŭnaha ŭ tym, što naradziłasia mienavita ŭ Kobrynie. I siońnia ŭ mianie ŭžo čarha ź siabroŭ, jakija ni razu tam nie byli, ale marać pryjechać.
«NN»: Što nakont subkultur u Kobrynie tvajho dziacinstva?
AM: Mianie dakładna mnohija ličyli niefarmałkaj, tamu što ja dosyć rana pafarbavała vałasy ŭ sini koler i ahułam časta farbavałasia i apranałasia krychu «tu mač» dla Kobryna. Heta ŭ mianie ad maci ź ciotkaj, bo jany abažajuć styl, sekandy, i pryvili mnie samavyjaŭleńnie praz adzieńnie. Mama pastajanna pryvoziła z vandrovak niešta jarkaje (pry hetym jana, kaniečnie, zusim nie abradavałasia, kali ja raściahnuła sabie tuneli).
Ź siamji ž u mianie i luboŭ da muzyki. Maja maci — vykładčyca choru i vakału. A chrosnaja vykładaje salfiedžya i muzyčnuju litaraturu. Tak što ja pačała chadzić u muzyčnuju škołu jašče da svajho naradžeńnia, i potym realna žyła ŭ kobrynskaj muzykałcy. Asvoiła pijanina i hitaru. Niejki čas navat hrała ŭ rok-hurcie «Dobry dzień».
U Domie tvorčaści možna było vybrać sabie hurtok, siarod jakich byli i rok-hrupy. Praŭda, my vykonvali kaviery, a nie ŭłasnyja kampazicyi.
Pra žurfak i pracu ŭ dziaržaŭnych ŚMI
«NN»: Čamu ŭ vyniku ty pastupiła na žurfak?
AM: Ja dosyć pozna vyrašyła tudy pastupać, za miesiacy try. Ź dziacinstva mnie padabałasia roznaje. Umoŭna: chimija i ruskaja mova adnačasova. Ale ŭ jaki ŭnivier ja pajdu z takim naboram? Treba było vybirać.
U vyniku ja zrazumieła, što mnie ahułam padabajucca movy, tamu pastupiła ŭ Brescki abłasny licej na fiłałahičny fakultet. Vybirajučy ŭžo ŭnivier, pieračytała ŭsie knižki dla pastupleńnia.
Padumała, što žurfak hučyć prykolna, chacia mianie mnohija vakoł pužali: «Ty razumieješ, što ty budzieš hałodnaj, z hołaj dupaj? Tam niama hrošaj. U Biełarusi žurnalistyka — heta nie film, dzie Kery Bredšou piša kałonku i žyvie svajo najlepšaje žyćcio». Ja skazała, što ŭsio asensoŭvaju i idu tudy nie dziela hrošaj. Liču, što heta było najlepšym rašeńniem u maim žyćci. Ale było b zusim idealna pastupić na hod raniej i skončyć univier u 2020-m.
Toje, što adbyłosia z žurfakam paśla 2020-ha — jak nažom pa sercy kožny raz. Para vykładčykaŭ, ź jakimi ja pravodziła vielmi šmat času i była ad ich u zachapleńni, jak akazałasia, paviali siabie ŭ pierałomny momant niepryhoža (havorka idzie pra vykładčykaŭ, jakija danosili na svaich studentaŭ i vystupali śviedkami suprać ich na sudzie. — NN).
Nu, i sistema raźmierkavańnia zusim pierajechała ŭsich katkom. Heta ŭžo byŭ 2021 hod, i ŭsie nibyta adčuli dadatkovuju ŭładu, u niedziaržaŭnaje miedyja pajści było biez šancaŭ. Padavałasia, što ŭ kabiniecie dla raźmierkavańnia dla ludziej było zabavaj davieści studentku da śloz, adpraviŭšy ŭ maleńki horad, u vobłaść, dzie ŭ jaje niama zusim nikoha.
Mnie tut, možna skazać, pašancavała dla tych umovaŭ, jakija skłalisia navokał — ja trapiła ŭ «Źviazdu». Ale ja adpracavała tam tolki 9 miesiacaŭ. Majmu chłopcu pryjšłosia źjechać z krainy, jon pierabraŭsia va Ukrainu i praz čas prapanavaŭ pierajechać da jaho. My prykinuli, što razam zmožam vypłacić hrošy za majo raźmierkavańnie.
Spačatku ja pryjechała da jaho ŭ Kijeŭ na miesiac — uziała adpačynak, kab pabyć tam i pryniać rašeńnie. Ale heta byŭ luty 2022-ha, pačałasia vajna i ja zrazumieła, što nie chaču viartacca ŭ Biełaruś, u krainu, adkul lacieli rakiety. Nie chaču zatykać sabie rot z hetaj nahody.
Tak ja zastałasia vinnaj dziaržavie za svajo raźmierkavańnie 43 544 rubli.
«NN»: Soramna za niejkija repartažy ŭ dziaržaŭnych miedyja?
AM: Ja choć i sabrała sabie ŭ kapiłku takija ŚMI, jakija siońnia i adkryć nie vyrašusia («SB», «Minsk Naviny», BT), ale mnie ni za što nie soramna. Asabliva ŭ 2020-m ja zrazumieła, što dla mianie fatahrafija — heta toje, što nie chłusić. Kaniečnie, zaŭsiody možna niešta pryfotašopić ci ŭziać patrebny rakurs, ale heta zrabić bolš składana, čym napisać niapraŭdu słovami.
Adnojčy mnie prapanavali zrabić fotarepartaž, kab abvierhnuć «strašnyja» fotazdymki ŭ niezaležnych ŚMI. Na hieafaku byŭ ramont, i studentaŭ adpravili vučycca ŭ niazručnaje miesca, dzie było syra, amal padvały. Nam treba było pakazać, što ŭsio nasamreč dobra, ale ja razumieła, što heta nie tak, tamu prosta admoviłasia ad takoj pracy, spasłaŭšysia na zaniataść.
Pra dva tydni va Ukrainie, evakuacyju, Małdovu, žorstkuju depresiju i nastalhiju
«NN»: Evakuacyja z Kijeva — adzin z samych składanych momantaŭ emihracyi?
AM: Pieršyja dni vajny ŭsio było nibyta ŭ śnie. U nas nie było ni mašyny, ničoha… My prosta stajali na darozie ŭ Kijevie z valizkami i prasili nas niekudy padkinuć — i adzin ukrainiec, u jakoha siamja na toj momant była ŭ bombaschoviščy, prapanavaŭ davieźci nas da miažy z Małdovaj. Jon zrazumieŭ, što nam jak biełarusam budzie ŭdvaja niaprosta. My hetamu mužčynie biaźmierna ŭdziačnyja: jon realna vyratavaŭ nam žyćcio, častavaŭ mianie cukierkami, kab padbadzioryć, i admoviŭsia ŭziać u nas hrošy, kali my napisali jamu paźniej, kali krychu stali na nohi.
I voś my jechali — tut słup dymu, tam vybuchi. Prajazdžajem Vińnicu — tam sireny. Kiroŭca ciśnie piedal hazu, i my imkniemsia ŭsio heta chutčej praskočyć.
Vidać, u tyja dva dni, pakul my vybiralisia z Kijeva, usie maje ŭnutranyja resursy byli nakiravanyja na vyžyvańnie. A samaje składanaje pačałosia potym. Miesiac, pakul čakali dakumienty, my žyli ŭ Małdovie — pierajazdžali ad adnych nieznajomych ludziej da inšych. Tam, darečy, adbyłosia toje, što taksama nie daje stracić vieru ŭ ludziej. Miascovyja prosta na vulicy padyšli i prapanavali pajści da ich, dali prytułak i načleh.
Ja starałasia jeździć u centr dla biežancaŭ, kab dakumientavać tuju realnaść, ź jakoj mnie nie paščaściła sutyknucca, ale jana była histaryčnaja.
Potym my trapili ŭ Francyju, dzie žyvuć maje svajaki. Pra nas tam kłapacilisia, ale mianie tady mocna nakryła:
u mianie vielmi doŭha była žorstkaja depresija. Ja litaralna nie padymałasia z łožka, lubyja prostyja zadačy — u tualet schadzić, pajeści — davalisia vielmi składana.
Tady było niaprosta chutka znajści psichaterapieŭta praź vialiki popyt na ich. I moj chłopiec mianie prosta vychadziŭ, jak biazdomnaje paranienaje kaciania.
Pa fakcie ciapier tolki hod, jak ja viarnułasia ŭ niejki narmalny rytm žyćcia. I ŭ tym liku tamu biaru sabie šmat prajektaŭ, pracuju jak aparanaja. Nahaniaju.
Za dva tydni va Ukranie Alina paśpieła pravieści niekalki fotasiesij. Adna ź ich — repartaž sa spantannaha kancerta Śviatasłava Vakarčuka z «Akijan Elzy» na piešachodnym moście ŭ Kijevie. Niadaŭna z fatohrafkaj źviazaŭsia ŭkrainski žurnalist, jaki stvaraje knihu pra hrupu, i paprasiŭ u jaje pravy na hetyja zdymki.
«NN»: Ty sumuješ pa Biełarusi?
AM: Ja chadžu ŭ biełaruskija ŭstanovy, kamunikuju ź biełarusami i biełaruskami, našu na sabie biełaruskija brendy. Usie śfiery majoj cikaŭnaści — heta na 80% biełaruskija kreatary i kreatarki. Ja vielmi mocna lublu biełaruskuju kulturu i našu krainu. Ale ŭ mianie niama nudy. Ja nie zakryvaju vočy i nie ŭjaŭlaju siabie ŭ minskim mietro. Kali baču niejkija videa nastalhičnyja, hladžu na heta jak na niešta znajomaje i pryjemnaje, ale bieź śloz praz toje, jak mocna tudy chaču, ale nie mahu. Dumaju, ja ŭsio jašče znachodžusia ŭ enierhazachavalnym režymie, a na nudzieńnie treba šmat resursaŭ.
Ale kali b źjaviłasia mahčymaść viarnucca dadomu, ja b zrabiła heta, biez sumnievaŭ.
Jaki biełaruski horad pieršym trapiŭ u abjektyŭ fotakamier
«My adzin arhanizm». Vialikaja hutarka z modnymi fatohrafami Julaj Lejdzik i Ženiem Kanaplovym
«Tata nazyvaŭ mianie žučkom, bo ja pastajanna ŭzdryhvała». Dziaŭčyna raskazała pra žyćcio ź sindromam Tureta i jak mastactva dapamahaje adolvać prystupy samanianaviści
«Ich cikaviła, ci pracavaŭ ja na SBU, bo jeździŭ u Bachmut». Fatohraf Alaksandr Vasiukovič pra vajnu, prysud i vyjezd ź Biełarusi
«Bolš za ŭsio paskudstvaŭ pryčyniaje jaŭrejonyš». Dziciačaja doktarka ź Minska šakavała antysiemickimi vykazvańniami28
Kamientary