Стваральнікі адзення Honar: Сярод беларускіх дызайнераў у нас няма канкурэнтаў
Некалькі гадоў таму здарыўся бум на вышыванкі. Стваральнікі брэнда Honar Павел Доўнар і Карына Адзесенка памятаюць, як на кашулю з арнаментам запісвалася чарга з 20 чалавек. У інтэрв’ю пара расказала, як год вынаходзіла фасон ідэальнага пінжака, ці вырас попыт на адзенне з беларускім каларытам, чаму ў іх няма канкурэнтаў, як ставяцца да Дня вышыванкі і ці лёгка весці бізнэс, калі вы муж і жонка.
«Да нас з Нідэрландаў хутчэй прыходзяць тканіны, чым з Оршы»
«Наша Ніна»: Як справы ідуць? Наколькі гэта паспяховы бізнэс — брэнд адзення з нацыянальным каларытам?
Павел Доўнар: Я не скажу, што ў нас бізнэс. Мы робім сваю справу. Бізнэс ва ўяўленні беларусаў — гэта калі прыдумаў схему ці знайшоў знаёмых у патрэбных кабінетах і атрымаў грошы. А ў нас хутчэй рамяство. Усё робіцца рукамі і мы нясём у свет некую ідэю. Для нас гэта важней, чым грошы.
Калісьці мы актыўна займаліся вытворчасцю відэа, але цяпер Honar — гэта асноўная наша справа, таму што патрошкі не атрымоўваецца рабіць. Калі пачыналі, думалі: ну паспрабуем, чаму б не, калі спадабаецца людзям, то, можа, нешта з гэтага выйдзе. Зрабілі швэдар, торбачкі і кашулі, напісалі пост у фэйсбуку: о, глядзіце, як файненька. Усе сказалі «файненька», і потым мы не ведалі, што рабіць: па начах шыць гэта ўсё ці як?
«НН»: Якія складанасці былі напачатку?
ПД: Шмат рознага. У нас даволі цяжка пачаць — нельга паспрабаваць «у гаражы». Трэба адразу ісці рэгістравацца, атрымліваць дакументы. А калі ў цябе не выгарыць, што рабіць?
Таксама з матэрыяламі былі пытанні. У нас ёсць Мытны звяз, які стварае праблемы для прывозу невялікіх партый тканіны з Еўропы. Зразумела, што мы не завод, мы не перепрацоўваем тысячамі метрамі тканіну. Нам 100 метраў — гэта шмат. А іх сюды прывезці — мытня, сертыфікацыя — рулон ужо стане залатым. І так людзі скардзяцца, што ў Honar дорага. Праўда, мы імкнёмся браць густам і якасцю.
«НН»: А варыянт дамовіцца на пастаўку тканін з «Камволем» ці Оршальном?
ПД: Мы ў мінулым годзе на «Камволі» замовілі тканіну. Яны месяц нам выстаўлялі рахунак, а потым перасталі адказваць на паведамленні. Аршанскі льнокамбінат адзін раз згубіў наш рулон у сябе на складзе. Шукалі некалькі тыдняў. Да нас з Нідэрландаў хутчэй прыходзяць тканіны, чым з Оршы.
Карына Адзесенка: Мы жартуем, што з Оршы рулоны проста ўручную кацяць.
«НН»: І што, так нічога і не атрымалі?
ПД: Не, атрымалі. Проста я прывёў прыклад, як яны супрацоўнічаюць з невялікімі кампаніямі. На «Камволі» правялі мадэрнізацыю, але, відаць, яны не хочуць працаваць. Ім не трэба. Зразумела, мы не бярэм тысячу метраў, але можам браць па 30—50 рэгулярна і паступова павялічваць аб’ёмы. Думаю, ім павінна быць цікава. А яны адказваюць: ведаеце, мы вам можам адгрузіць той рулон, які наш грузчык знойдзе на складзе, а не той, які вам патрэбен.
На мой густ, у «Камволя» да мадэрнізацыі тканіны былі лепшыя. Цяпер яны сталі такія бліскучыя — напэўна, для таго каб шыць чыноўнікам касцюмы. Раней былі больш самабытныя. Таму не трэба ім забываць старыя тканіны. А з Аршанскім камбінатам больш-менш нармальная супраца.
«Этнографы нас будуць крытыкаваць»
«НН»: Вы не дызайнеры па адукацыі. Гэта перашкаджае?
ПД: А ці трэба адмысловая адукацыя, каб працаваць журналістам? Тое ж самае і дызайнерам. Мне здаецца, у гуманітарнай сферы ты шмат дзе можаш знайсці прымянення свайму творчаму свету. Можа, мы не так глядзім як дызайнеры адзення, якія скончылі ВНУ. Але, думаю, мы не горш за іх робім. У нас больш паспяховы праект, чым у многіх дызайнераў. Магчыма, яшчэ і гены дапамагаюць — мой дзед Юзік быў першакласным краўцом.
«НН»: Але пакуль вынаходзілі мадэлі, шмат адбраковак было? Колькі дома ляжыць сапсаваных нагавіць, кашуль?
ПД: Я вам скажу, што мужчынскі пінжак мы год распрацоўвалі. Потым розных мадэляў штук пяць, напэўна, пашылі, пакуль нарэшце не зрабілі ідэальна. А так звычайна, калі новую калекцыю робіш і штосьці не падабаецца, то чарнавыя варыянты сябрам аддаеш, сам носіш.
«НН»: У Марк Фармэль неяк выйшаў світшот, дзе пераблыталі партрэт Барбары Радзівіл. Як вы правяраеце арнамент, выявы, якія змяшчаеце на адзенні?
ПД: Марк Фармэль — вялікая кампанія. Там чалавеку далі заданне, ён зрабіў, памыліўся, праверыць працу паленаваліся, і ўсё. А мы самі сабе плацім грошы і самі кантралюем. Калі рабіць, як для сябе, то такіх ляпаў не будзе.
Мы не можам паехаць у экспедыцыю на месяц і закрыць шоу-рум, таму вывучаем літаратуру, супрацоўнічаем з беларускімі мастакамі, стараемся спраўджваць інфармацыю ў розных крыніцах. Некаторыя брэнды і кампаніі пасля карыстаюцца нашымі здабыткамі. Мы выпусцілі кашулі — а потым з’явіліся вышымайкі, нешта яшчэ. І мы рады, калі ідэя распаўсюджваецца, галоўнае, каб з густам.
Этнографы нас будуць крытыкаваць. Мы ж не робім рэканструкцыю строю. Мы робім сучаснае адзенне. Першаснае ў нас — дызайн. А беларускі акцэнт дадае разынкі гэтаму ўсяму.
Безумоўна, ты павінен ведаць азы і гісторыю строяў, калі хочаш штосьці падобнае зрабіць. Але ўжо потым сам вырашаеш: узнаўляць гістарычны касцюм ці ствараць новае. Раней так не наносілі арнамент, як мы зараз, не рабілі блакітную кашулю з цёмна-сіняй вышыўкай. Але ў людзей, магчыма, не было блакітнай тканіны і цёмна-сініх нітак — быў светлы лён і чырвоныя ніткі. У той жа час беларускае павінна быць пазнавальным — мець свой стыль, адрознівацца ад украінскага, таму працягваем традыцыю беларускай «сціплай» вышыўкі.
«НН»: Якая з калекцый была самай прадавальнай?
ПД: Напэўна, тая, якую першай запускалі. Але ж многія калекцыі ў нас былі лімітаваныя і жадаючых набыць было больш, чым адзення. Скажу, што мужчынская кашуля займае большую частку нашых продажаў. Базавыя рэчы запатрабаваныя.
«НН»: Атрымліваецца, большасць пакупнікоў — мужчыны?
ПД: Не, жанчыны — бяруць адзенне ў падарунак ці мужа прыводзяць. У тым жа інстаграме калі жаночую сукенку публікуеш, яна набірае ў два ці тры разы больш лайкаў, чым мужчынская кашуля.
«НН»: Вы калі пачыналі, самі сядзелі за вышывальнымі машынкамі. Так і дагэтуль? Наёмных швачак няма?
ПД: Зараз робім самі. Мы шукаем партнёраў на пашыў, але сталых надзейных пакуль не знайшлі. Шмат пытанняў у нас да беларускіх бізнэсаў. Большасць робяць на «адчапіся», і якасць нас не задавальняе.
Мы хочам працаваць як дызайн-бюро, якое сядзіць у сваёй штаб-кватэры, а асобная вытворчасць, напрыклад, размешчана ў прамзоне Шабаны. Але тут пытанне, што мы, пры жаданні кліента, робім адзенне з падгонкай, таму прыйдзецца ўсё роўна штосьці і самім шыць.
«У нас няма канкурэнтаў»
«НН»: За апошнія гады попыт на адзенне з нацыянальнай сімволікай вырас?
ПД: Я скажу так: мы выраслі. Першапачаткова ў нас стаяла чарга 20 чалавек, каб атрымаць блузку, таму што не было зусім нічога. Зараз, зразумела, няма чаргі, але асартымент зусім іншы, нашмат большы.
Магчыма, адзення з арнаментам купляюць трошкі менш. Тут ведаеце, як? Прыдумляецца нешта і, калі людзі бачаць, што яно дастаткова папулярна, усе спрабуюць на гэтым выехаць. З’яўляецца шмат безгустоўшчыны, і гэта безгустоўшчына забівае першапачатковую ідэю, яна прыядаецца.
«НН»: Як густы пакупнікоў змяніліся?
ПД: Людзі сталі больш патрабавальныя. Памятаю, у адной з першых кашуляў была праблема па канструкцыі — чалавек у ёй не мог падняць рукі высока. Мужчына прыехаў да нас з Гомеля і сказаў: бяру. Мы адгаворвалі: ну ведаеце, гэта такі чарнавы варыянт. Ён: я забіраю, мне ўсё роўна, такога нідзе няма. Зараз такую кашулю вельмі складана было б прадаць.
«НН»: За гэтыя шэсць гадоў атрымалася зарабіць на машыну, кватэру?
ПД: Мы ўсё ўкладваем у справу. Вельмі дорага распрацаваць новую рэч. Машына? Хапае, каб яе заправіць, памяняць акумулятар, запчасткі.
Можна цвікі прадаваць, быць найлепшым у гэтай справе і зарабіць шмат грошай. Але калі ў цябе няма нейкага душэўнага камфорту, то нецікавая справа шчасце табе не прынясе.
«НН»: Тры гады таму вы казалі, што ў вас няма канкурэнтаў сярод беларускіх дызайнераў. Як цяпер?
ПД: Так, думаю, няма канкурэнтаў. Беларускія дызайнеры адзення мала звяртаюцца да нацыянальнай тэматыкі. Ёсць калегі-сябры, якія выпускаюць трошкі іншае. LSTR робіць моладзевае, стрытвір-адзення, Symbal.by — больш сувенірную прадукцыю. І гэта добра — яны могуць рабіць майкі масава. Мы масава ўручную шыць майкі не можам — гэта будзе немэтазгодна, бо ў Бангладэшы іх менш, чым за два даляры пашыюць.
Як мы выпусцілі кашулю з арнаментам, з таго часу такую так ніхто і не зрабіў. Нават вытворцы накшталт Еліз, Надэкс — вялікія кампаніі, дзе стаіць робат, які шые кашулі за 15 хвілін, а не за 5 гадзін, як мы.
Ёсць мабільныя аператары. Яны прадастаўляюць практычна ідэнтычныя паслугі — яны канкурэнты паміж сабой. А ў нас няма ні аднаго, ні двух падобных да нас.
«НН»: Дзіцячае адзенне не плануеце запускаць?
КА: Самае папулярнае пытанне сярод кліентаў.
ПД: Дзіцячае адзенне цяжэй працэдурна запусціць. Трэба, каб жанчыны з начосам да цябе прыйшлі, праверылі, колькі міліметраў сцяжок, паглядзелі дакументы. І мы не прыдумалі пакуль што, як зрабіць дзіцячае адзенне больш даступным. Калі кашуля каштуе 100 рублёў, то дзіцячая будзе 80. Дарослы чалавек можа дазволіць купіць сабе якасную рэч, а для дзіцячага адзення гэта дорага — ты апрануў адзін раз, і ўсё. Ва ўмовах Беларусі гэта не практычна.
«Хлопцаў, якія просяць, каб мы зрабілі іх прыгожымі, адпраўляем да пластычнага хірурга»
«НН»: Складана весці справу, калі вы не проста бізнэс-партнёры, а муж і жонка?
КА: Ёсць свае нюансы, але… Знаёмыя дзяўчаты прыходзяць дадому і расказваюць мужу, як справы на працы. У нас тое самае — калі Павел вяртаецца з шоў-рума, таксама размаўляем пра працу. Напэўна, псіхолагі пішуць, што не можна, каб муж і жонка працавалі разам, бо ўвесь час знаходзіцца побач шкодна для адносін. Перыядычна я прашу, каб ён мяне звольніў (усміхаецца).
«НН»: Калі апошні раз сварыліся па працоўных пытаннях?
КА: Ды мы ўвесь час сварымся. Праўда?
ПД: Ведаеце, творчыя людзі эмацыйныя. Калі ты рэалізуеш нейкую ідэю і табе хочацца зрабіць усё на высокім узроўні, ты ж нервуешся.
«НН»: З-за чаго апошні раз сварыліся? Дызайн кашулі, пастаўшчыкі?
КА: Вой не — я няправільна дакументы афармляю. Павел мне расказвае тысячу разоў, як гэта рабіць, а я лётаю у аблоках.
Ён ужо прывык, што ў мяне дастаткова дзіўныя зносіны з кліентамі. Раней спрабаваў навучыць трошкі па-іншаму рабіць, а зараз ужо смяецца.
«НН»: Дзіўныя — гэта як?
КА: Напрыклад, прыходзіць мужчына з пузікам і бярэ прыталеную кашулю. Я яму кажу: куды вы свой пузік спрабуеце ўпіхнуць? Магу ляпнуць па жываце, сказаць: што гэта такое? Адпраўляю ў трэнажорку. А хлопцаў, якія просяць, каб мы зрабілі іх прыгожымі, — да пластычнага хірурга.
ПД: Карына проста нестандартнымі спосабамі прыцягвае кліентаў.
КА: Насамрэч беларусы вельмі закамплексаваныя — асабліва нашы мужчыны. Іх трэба шакаваць, тады яны раскрываюцца. Звычайна, калі кліент прыходзіць у краму, там разводзяць «усі-пусі». Мы так не робім. Калі рэч сядзіць дрэнна, мы кажам: я вам не раю. Людзі не прывыклі, што іх адгаворваюць ад пакупкі. Але дзякуючы гэтаму ў нас добрыя зносіны з кліентамі.
«НН»: Вы прасоўваеце беларушчыну. А дачка на беларускай мове размаўляе?
ПД: А чаму не? Першыя словы ў яе былі па-беларуску. Зразумела, што потым, калі чалавек сацыялізуецца — а ў нашым грамадстве не так шмат дзяцей размаўляе па-беларуску, — дадаецца і руская мова. Зараз дачка на такой трасяначцы размаўляе, але лёгка можа перайсці на родную мову. Я лічу, што гэта нармальна.
КА: Мы доўга шукалі беларускамоўны садок, знаёмыя нам параілі прыватны пры касцёле. Нам вельмі спадабалася іх стаўленне да дзяцей. Бо мы спачатку прыйшлі ў звычайны садок проста на размову — гэта жудасць. Мы з такімі вачыма адтуль выйшлі.
ПД: Зразумелі, які бедны там садок, колькі ўсяго цячэ і што нам трэба адрамантаваць, а каб яшчэ беларуская мова — то ў сераду прыходзьце, калі дзень беларускай мовы. Была там адна выкладчыца беларускай мовы, але да яе чарга. Попыт ёсць, а прапановы няма.
«НН»: Што чытаеце на нач дачцэ?
КА: Яна сама ўжо чытае і запісана ў дзіцячую бібліятэку. Гэта эканамічна выгадна і вельмі карысна — дзеці павінны бачыць кнігі. Мы ўжо амаль усю бібліятэку прачыталі. Бярэм некалькі кніг, абавязкова, каб палова была на беларускай мове. Але іх цяжка знайсці. Бо, па-першае, у нас іх мала выпускаецца, па-другое, калі выпускаецца, то нават я гэта чытаць не магу — там будзе самы маленькі шрыфт, ніводнага малюнку і сама кніга вось такая тоўстая.
Маці Паўла выкладае гісторыю кнігі, таму іх у нас дома — заваліся. Ева чытае ўсё, што толькі можа.
ПД: Хутка пяройдзе на навуковую літаратуру.
«У Швейцарыі брэнд — гадзіннікі, у Амерыцы — свабода, а ў Беларусі хай будзе адзенне»
«НН»: Мода на сваё трымаецца ўжо некалькі гадоў. Чаму не сыходзіць інтарэс?
ПД: А чаму ён павінен сыходзіць? Я не думаю, што гэта мода. Дзяржава ў ідэале павінна такія рэчы прасоўваць, бо гэта брэнд краіны. У Швейцарыі ёсць гадзіннікі і банкі, у Бельгіі шакалад, у Амерыцы свабода, а ў Беларусі хай будзе адзенне.
«НН»: Проста гадоў сем таму купляць адзенне беларускай вытворчасці быў так сабе варыянт.
ПД: Ды нічога прыстойнага не было проста. Раней, калі зойдзеш у супермаркет, у лепшым выпадку была якая-небудзь прадукцыя з дзяржаўным гербам. Цяпер ужо вісяць з іншай сімволікай, хай і дастаткова простыя, прымітыўныя, але справа рухаецца, і гэта добра!
«НН»: Як ставіцеся да таго, што дзяржава спрабуе ўпісацца ў гэты трэнд? Той жа БРСМ стаў праводзіць Дзень вышыванкі.
ПД: Дзяржава павінна быць рэгулятарам і працаваць як аддзел маркетынгу. Але прасоўваць не дзяржаўныя установы, а праекты прыватных асоб. У fashion-індустрыі, напрыклад, найбольш таленавітых вазіць у Парыж на паказ, прадстаўляць краіну. Не павезці ж Дзень вышыванкі — смешна будзе, гэта проста ідэалагічнае мерапрыемства. Лепш, чым прыватныя, арганізацыі дзяржаўныя ніколі не зробяць.
СК назваў імёны тых, хто скінуў выбухоўку на базу АМАПа ў Мінску ў 2021 годзе3
Каментары