Пасля бою на Луганшчыне
«Сядзім у склепе, без ежы. Сказалі, будуць трымаць тут прыкладна два дні. Куды далей — невядома. Я тэлефон цішком пранёс. Рэчы забралі. У каго знаходзілі тэлефоны, ламалі іх на месцы. Спім на насілках. Святла няма, сядзім у цемры. Сказалі, дадому вас ніхто не адправіць. Спачатку СІЗА, потым «губа», а далей суд. І суд тыпу будзе тут, у Луганску». Гэта паведамленне шарагоўца інжынерна-сапёрнай роты в/ч 09332 Арцёма Гаршаніна сваёй маці.
На фота маладыя людзі ў падвальных памяшканнях — так утрымліваюць «адмоўнікаў». Па словах салдат, гэтае месца знаходзіцца дзесьці побач з горадам Бранка ў Луганскай вобласці.
Маці Арцёма Фаціма Гаршаніна расказала, што ў Бранцы салдаты знаходзіліся нейкі час у былой школе, пераробленай пад казарму. «Іх ахоўвала прыватная вайсковая кампанія, ПВК, як ён нам патлумачыў. Ён спачатку не ведаў, што гэта «Вагнер». Ён сказаў, іх называюць «музыкі». Потым мы высветлілі, што гэта «Вагнер» той самы ахоўвае іх, — кажа Фаціма Гаршаніна.— Потым, 15-га [ліпеня], ён мне паведаміў, што іх 20 чалавек утрымліваюць у падвале без ежы. Сказаў, што іх не б’юць, але з імі размаўляюць, праводзяць палітразмовы. Калі ў Бранцы размаўлялі спакойна, прапаноўвалі званне, заробак добры, то тут ужо перайшлі на пагрозы, артыкулы, што іх пасадзяць за дэзерцірства».
Байцы інжынерна-сапёрнай роты, якая базуецца ў Абхазіі, паведамлялі сваім маці, што не могуць звольніцца са службы: камандзіры не падпісваюць ім рапарты. Пасля трох з паловай месяцаў вайны яны захацелі дадому, у выніку здалі зброю і самастойна паехалі ў камендатуру ў Джанкой у акупаваным Крыме — так сапёр Мікіта Лазараў расказаў сваёй маці.
«Дзявятага [ліпеня] ён сказаў: «Мама, нас вязуць на самалёт і ў Растоў. З Растова нас адправяць у нашу вайсковую частку ў Абхазію». Потым тэлефануе і кажа, што іх насамрэч верталётамі пераправілі ў Луганскую вобласць, горад Бранка. Адзінаццатага чысла сын напісаў: «Мам, нас невялікімі групамі ў складзе 3—5—11 чалавек вывозяць у невядомым напрамку», — расказала маці Мікіты Святлана Елчава.
Салдаты інжынерна-сапёрнай роты з Абхазіі на шляху з Растова ў Луганскую вобласць 12 ліпеня запісалі відэа: яны спынілі сваю аўтакалону і адмовіліся працягваць рух.
На відэа адбываецца такі дыялог:
— Таварыш палкоўнік, пакажыце паперу, якая паказвае…
— Я не хачу з вамі мець зносіны.
— Ну вось і ўсё. Чаму мы павінны працягваць рух? Не паедзе ніхто!
— У машыну і наперад!
— Ніхто не паедзе.
— Тады іншыя людзі вас павязуць у кайданках.
— На падставе чаго?
— Падстава ёсць.
— Якая падстава? Мы не ведалі, куды мы едзем. Самі ж вашыя законы парушаеце.
Пасля гэтага салдат усё ж даставілі ў Бранку, там змясцілі ў казармы і праводзілі гутаркі. Потым іх падзялілі на групы: мінімум 20 чалавек зачынілі ў падвале.
Маці Арцёма Гаршаніна расказвае: «Ён [сын] сказаў, што ахоўнікі, якія іх ахоўваюць, трапляюцца добрыя. Часам ежу прыносяць патаемна. Адзін нават дазволіў ім падняцца наверх, каб пагрэцца на сонцы, таму што ўнізе вельмі холадна. Спяць яны на насілках, у чым ёсць — у адзенні. Незразумела, там матрацы і коўдры нейкія ляжаць. Кантракт скасаваць не даюць. Дадому, кажуць, вас ніхто не адпусціць: спачатку будзе СІЗА, потым «губа», потым будзе суд — там жа, у Луганскай вобласці».
Праз нейкі час ад Арцёма пачалі паступаць дзіўныя заспакаяльныя паведамленні, і Фаціма Гаршаніна западозрыла, што іх адпраўляе не яе сын: «Праз нейкі час мы зразумелі, што з намі на сувязь выходзіць не наш сын. Па паведамленнях мы зразумелі, што не ён. А калі мы рэальнае пытанне задалі, як клічуць ягонага любімага ката, проста перастаў выходзіць на сувязь наогул».
Цяпер невядома, дзе знаходзяцца Арцём Гаршанін, Мікіта Лазараў і яшчэ 18 таварышаў па службе, якія адмовіліся вяртацца на вайну. Апошняе, што Лазараў расказаў маці, — што іх усімі сіламі спрабуюць вярнуць на поле бою.
«Ён [сын Мікіта Лазараў] кажа: нас абражаюць, зневажаюць гонар і годнасць. Кажа: «Мама, я ўжо не магу: так ставяцца, быццам мы не ведаю хто. Мы там стаялі ваявалі тры з паловай месяцы, а ставяцца так, што… Жудасна ставяцца, увогуле», — расказвае Святлана Елчава.
Раней яфрэйтар 11-й асобнай дэсантна-штурмавой брыгады арміі РФ Ілля Камінскі паведаміў «Настоящему времени», што ягоных калег трымаюць у гаражы ў Луганскай вобласці і, верагодна, ён хутка таксама апынецца ў зняволенні, як пагражала яму камандаванне. Такім было апошняе паведамленне, якое ён адправіў маці: «Мы тут як у палоне. Калі будуць казаць, што на рэабілітацыі, — не верце нікому».
Раней камандаванне 11-й ДШБ казала салдатам-«адмоўнікам», што калі яны не забяруць рапарты аб звальненні, то іх адвязуць у Луганскую вобласць, дзе ўсе яны адразу перадумаюць.
