Томас Вайлер у 1990-х паўтара года пражыў у Беларусі, дзе быў валанцёрам. Але цікавасць да беларускай мовы прыйшла пазней.
Томас Вайлер у жніўні гэтага года стаў лаўрэатам прэміі Паўля Цэлана за пераклад на нямецкую мову рамана «Сабакі Еўропы» Альгерда Бахарэвіча. Гэта прэстыжная ўзнагарода прысуджаецца Нямецкім літаратурным фондам за выдатныя дасягненні ў перакладзе літаратурных твораў. Прэмію памерам 25 тысяч еўра ўручаць на афіцыйнай цырымоніі 21 лістапада.
«DW Беларусь» паразмаўлялі з лаўрэатам пра шлях да беларускай мовы.
Вайлер згадвае, што прыехаў у Мінск у канцы 1990-х з невялікага мястэчка ў Германіі і яму было цяжка прызвычайвацца да жыцця ў вялікім горадзе ў чужой краіне.
«Да таго, што амаль усе ў Беларусі размаўляюць на рускай мове, я ўжо быў гатовы. У нас быў падрыхтоўчы семінар, на якім былыя валанцёры, якія працавалі ў Мінску раней, расказвалі нам пра гэта», —
згадвае Томас.
Перад ад'ездам ён стаў самастойна вывучаць рускую мову.
«Я ведаў лічбы да ста і валодаў базавым слоўнікавым запасам. Але валоданне лічбамі не вельмі мне дапамагала, таму што ў той час быў разгар інфляцыі і ўсе пачыналі лічыць з 10 тысяч», — расказвае Вайлер.
Паступова за час працы хлопец вывучыў рускую мову. А вось беларускай ён па-сапраўднаму зацікавіўся, калі вярнуўся з Беларусі.
«Я зразумеў, што не заўважыў цэлую сферу, субкультуру, якая вызначала сябе праз беларускую мову, якая рабіла і слухала беларускую музыку, літаратары, якія пісалі па-беларуску. Таму што не знайшоў доступу. А па шчырасці, і не шукаў. (…) Гэта была такая закрытая субкультура, такі самадастатковы асобны свет. Менавіта гэта мяне зацікавіла».
Вайлер згадвае, што па вяртанні ў Германію ён пачаў сачыць за тым, якія беларускія тэксты выходзяць у яго краіне. Падчас навучання ў Лейпцыгскім універсітэце хлопец вывучаў пераклад на рускую і польскую мовы. Паралельна самастойна спрабаваў вучыць беларускую мову, наведваючы курсы па беларускай мове, што былі ў яго ўніверсітэце.
Мужчына адзначае, што ў час, як ён пачаў займацца беларускай літаратурай, у Германіі было вельмі мала новых перакладаў з беларускай мовы на нямецкую. За пятнаццаць гадоў сітуацыя істотна змянілася да лепшага. Цяпер шмат розных выдавецтваў у Германіі, Аўстрыі, Швейцарыі ўжо выдалі пераклады беларускіх аўтараў. Сярод іх як паэзія, так і проза, драматургія.
На адным з кніжных кірмашоў Томас пазнаёміўся з пісьменнікам Альгердам Бахарэвічам, чый раман «Сабакі Еўропы» ён пераклаў на нямецкую мову.
«Для мене задача перакладчыка, гэта не толькі перадача тэкстаў, але і размовы пра тое, адкуль яны паходзяць, якая сітуацыя ў краіне ці як вы іх чытаеце, які досвед у вас быў, што вы цяпер чуеце ад людзей, якія прыязджаюць з гэтай краіны ці, магчыма, усё яшчэ знаходзяцца ў ёй», — адзначае Вайлер.
«Пакуль я працаваў над перакладам, у Беларусі адбылася мірная рэвалюцыя, пачаліся рэпрэсіі, з'явіліся палітвязні. Было расійскае ўварванне ва Украіну. Для мяне гэта ўсё — у гэтым тэксце», — гаворыць перакладчык.
«Капітан Лятучая Рыба» — гэта напраўду новы Бахарэвіч: гарэзлівы і вельмі friendly (нарэшце!) да чытача
«Сабакі Эўропы» Альгерда Бахарэвіча: адзін з найбольш хітрамудра сканструяваных беларускіх раманаў
Раман Бахарэвіча «Сабакі Эўропы» прызналі «экстрэмісцкім матэрыялам»
Па-нямецку выйшла кніга, прызнаная ў Беларусі «экстрэмісцкай»
Як за беларускімі апазіцыянерамі шпіёніла мадэль Онліфанс45
Каментары