Беларусь не першая краіна, адкуль пасылаюць дзіўныя шары. З Паўночнай Карэі запускалі смецце і нават гаўно
Паветраныя шары, нагружаныя незвычайнымі «падарункамі», ужо даўно сталі адным з самых адметных і адначасова трывожных элементаў у адносінах паміж Паўночнай і Паўднёвай Карэяй. Калі раней яны неслі прапагандысцкія матэрыялы, то ў маі 2024 года адбыўся рэзкі паварот: Пхеньян пачаў адпраўляць у Сеул шары з бытавым смеццем і прадуктамі жыццядзейнасці чалавека. Як адрэагаваў Сеул і чым усё скончылася?
Практыка выкарыстання паветраных шароў для перадачы паведамленняў на тэрыторыю праціўніка ў рэгіёне Карэйскага паўвострава сягае каранямі ў сярэдзіну XX стагоддзя, у разгар Карэйскай вайны (1950-1953). У той перыяд як сілы ААН і Паўднёвай Карэі, так і войска КНДР і саюзны Кітай масава выкарыстоўвалі паветраныя шары для скідвання на тэрыторыю ворага мільёнаў улётак.
Мэта была аднолькавай: падарваць баявы дух салдат праціўніка, заклікаць да здачы ў палон, а таксама распаўсюджваць афіцыйную ідэалогію і навіны пра перамогі на полі бою.
Пасля завяршэння вайны, у гады Халоднай вайны, гэтая прапагандысцкая дуэль працягвалася. Паўднёвая Карэя, развіваючы сваю эканоміку, адпраўляла на Поўнач улёткі, якія дэманстравалі дасягненні капіталістычнага ладу жыцця. У адказ Пхеньян распаўсюджваў улёткі, якія праслаўлялі лідараў КНДР, крытыкавалі амерыканскую ваенную прысутнасць і апісвалі «пакуты» паўднёвакарэйскага народа.
Аднак у чэрвені 2004 года было заключана міжкарэйскае пагадненне, якое часова спыніла гэтую афіцыйную практыку.
У той час, як урады зрабілі паўзу, эстафету перахапілі паўднёвакарэйскія грамадскія арганізацыі, у асноўным з саміх перабежчыкаў з КНДР. Апошнія 15 гадоў запускі шароў сталі асацыявацца менавіта з іх дзейнасцю.
Іх пасылкі былі значна больш разнастайнымі і небяспечнымі для рэжыму: грошы, радыёпрыёмнікі, а галоўнае — USB-флэшкі і SD-карты з паўднёвакарэйскімі серыяламі, K-pop музыкай і заходнімі фільмамі. Паводле даных Міністэрства аб'яднання Паўднёвай Карэі, толькі з 2008 па 2020 год актывісты адправілі не менш за 20 мільёнаў улётак.
Сітуацыя зноў абвастрылася ў 2015 годзе, калі двое паўднёвакарэйскіх салдат падарваліся на мінах, усталяваных, як мяркуецца, Поўначчу ў дэмілітарызаванай зоне. У адказ паўднёвакарэйскі ўрад аднавіў прапагандысцкія трансляцыі праз гукаўзмацняльнікі на мяжы. Пхеньян не застаўся ўбаку і ў 2016‑м вярнуўся да запускаў шароў. Яны былі абсталяваныя таймерамі для выбуху ў паветры, а ўнутры знаходзіліся ўлёткі з абразамі ў адрас паўднёвакарэйскага кіраўніцтва.
Гэты віток напружанасці завяршыўся толькі ў красавіку 2018 года з пачаткам новага перыяду міжкарэйскага збліжэння. Аднак актывісты з Поўдня сваю дзейнасць не спынілі.
У 2020 годзе ў Паўднёвай Карэі нават быў прыняты спецыяльны закон, які ўводзіў за такія дзеянні крымінальную адказнасць: парушальнікам пагражалі штрафы да $27 тысяч і турэмнае зняволенне да трох гадоў.
Аднак з прыходам да ўлады ў маі 2022‑га адміністрацыі прэзідэнта Юн Сок Ёля, які заняў больш жорсткую пазіцыю ў дачыненні да Пхеньяна, сітуацыя кардынальна змянілася.
У верасні 2023 года Канстытуцыйны суд прызнаў гэты закон неканстытуцыйным, што фактычна развязала рукі актывістам.
Новая эра «смеццевай вайны»
Улады Паўночнай Карэі неаднаразова патрабавалі ад свайго суседа спыніць запускі шароў з прапагандай, называючы іх правакацыяй. Калі гэта не было зроблена, Пхен'ян адказаў незвычайным чынам.
У 2024‑м ва ўсёй Паўднёвай Карэі, ад прыгранічных раёнаў да сталіцы Сеула, былі зафіксаваны сотні велізарных паветраных шароў, якія неслі ў сабе не ідэалагічныя паведамленні, а бытавое смецце.
Паўднёвакарэйскія вайскоўцы паведамілі, што ў змесце былі экскрэменты, недакуркі, дзіцячыя падгузнікі, кавалкі старога адзення, пластыкавыя бутэлькі, макулатура і нават старыя батарэйкі. Гэтыя «падарункі» былі старанна падабраныя, каб выклікаць максімальную агіду і нязручнасць.
КНДР заявіла, што кампанія — адказ на запуск паўднёвакарэйскімі актывістамі паветраных шароў, напоўненых антыпаўночнакарэйскімі ўлёткамі, а таксама флэшкамі з папулярнымі паўднёвакарэйскімі песнямі.
Сястра лідара КНДР, Кім Ё Чжон, якую лічаць яго прэс-сакратаром, іранічна назвала адпраўку экскрэментаў і недакуркаў «шчырымі падарункамі» і «актам свабоды выказвання меркавання», выкарыстоўваючы тэрміналогію, якую часта ўжываюць для абароны актывістаў з Поўдня.
Першая хваля, якая налічвала больш за 260 шароў, прымусіла паўднёвакарэйскія ўлады неадкладна разаслаць паведамленні з папярэджаннем грамадзянам не набліжацца да незвычайных аб'ектаў і паведамляць пра іх знаходкі вайскоўцам. Вайсковыя сапёрныя групы (EOD) і падраздзяленні хімічнай і біялагічнай абароны былі мабілізаваныя для праверкі змесціва. На шчасце, улады пацвердзілі, што біялагічнай або хімічнай небяспекі змесціва не ўяўляла, хоць і падкрэслівалі «брудны» характар акцыі.
Пасля першапачатковай хвалі Пхеньян зрабіў невялікую паўзу, але затым аднавіў запускі, які працягнуліся да канца лістапада (усяго 32 разы). Агульная колькасць запушчаных шароў ацэньваецца ў 9000. Пры гэтым на тэрыторыю Паўднёвай Карэі патрапіла звыш 3000, якія прызямліліся ва ўсіх правінцыях краіны за выключэннем дзюх паўднёвых (глядзі карту). Яны нават упалі на тэрыторыю рэзідэнцыі прэзідэнта Паўднёвай Карэі.
Адказ Сеула
Рэакцыя Сеула на дзеянні Пхеньяна была шматступеннай і ў выніку прывяла да значнага абвастрэння напружанасці. Спачатку афіцыйны Сеул назваў дзеянні КНДР «ірацыянальнымі», «нізкімі» і «абсурднымі», падкрэсліваючы, што яны з'яўляюцца парушэннем пагаднення аб перамір'і, якое спыніла Карэйскую вайну. Міністэрства абароны Паўднёвай Карэі папярэдзіла, што адказ будзе «невыносным для паўночнакарэйскага рэжыму».
Аднак найбольш радыкальным крокам стала прыпыненне дзеяння ваеннага пагаднення ад 2018 года, якое ўрад Паўднёвай Карэі прыняў 4 чэрвеня 2024 года. Гэта пагадненне, падпісанае ў перыяд пацяплення адносін, мела на мэце зніжэнне ваеннай напружанасці, прадугледжвала стварэнне буферных зон і забараняла ўсе «варожыя дзеянні», уключаючы прапагандысцкія трансляцыі праз гучнагаварыльнікі.
Прыпыненне пагаднення дазволіла Сеулу вярнуцца да аднаго з самых балючых інструментаў псіхалагічнага ціску на Пхеньян — аднаўлення магутных прапагандысцкіх трансляцый на мяжы.
Ужо праз некалькі гадзін пасля прыняцця рашэння з гучнагаварыльнікаў, накіраваных на поўнач, пачалі гучаць навіны пра свабодны свет, крытыка сям'і Кім і папулярныя песні K-pop. Гэтыя трансляцыі могуць быць пачутыя на адлегласці да 20 кіламетраў углыб тэрыторыі КНДР, што з'яўляецца сур'ёзным ударам па інфармацыйнай прасторы.
Аднак у 2025‑м годзе эскалацыі не назіралася. 11 чэрвеня 2025 года ўрад Паўднёвай Карэі абвясціў аб прыпыненні трансляцый з гучнагаварыльнікаў, а 4 жніўня пачаўся іх дэмантаж.
Цяпер чытаюць
Чэргаў на мяжы цяпер не будзе? Чаго чакаць ад адкрыцця «Брузгоў» і «Бераставіцы»9
Каментары