Песьнi беларускаму спорту
«Над стадыёнам алiмпiйскiм наш вольны Сьцяг дэмакратычны!» — не без гiронii дэклямаваў мой сябра падчас тэлетрансьляцыi адкрыцьця XXV Алiмпiйскiх гульняў у Барсэлёне. Тады, у 92-м, нашы спартоўцы выступалi адной эсэнгоўскай камандай разам з астатнiмi братамi па няшчасьцi. Але гэткая прыкрасьць цалкам кампэнсавалася шматразовым узьняцьцем сьцяга родных колераў у гонар беларускiх перамогаў. У гонар аднаго толькi золата Шчэрбы наш сьцяг уздымаўся шэсьць разоў.
Гэтая маленькая радасьць узмацнiлася ў не залатым для беларусаў Лiлiхамэры. Дзе пры зьяўленьнi на экране Парамыгiнай цi Жалязоўскага ў левым нiжнiм куце адразу ж зьяўляўся i бел-чырвона-белы прастакутнiк. Адна толькi наяўнасьць гэтага значака на экране апраўдвала для беларускай зборнай першы алiмпiйскi прынцып, дзе «галоўнае — удзел». Так думалася мне каля тэлеэкрану зiмою 94-га.
Алiмпiяду ў Атлянце я ўжо не глядзеў. I справа тут, вядома, не ў няўдачах нашай, ужо шматлюднай i асобнай, каманды. Раптам ва ўсёй сваёй краснай прыгажосьцi выявiлася, што не жыве беларускi дух у здаровым целе. Беларушчына, адваяваўшы сабе трывалы пляцдарм на нiве прыгожага пiсьменства й непрыгожай палiтыкi, далей пакуль што не сягнула. Амаль не прабралася ў войска. Толькi намёкам выявiлася ў бiзнэсе. I не завалодала сэрцамi спартоўцаў. Вiнавацiць у гэтым нашых алiмпiйцаў асабiста ў мяне няма нiякай ахвоты. Але асаблiва цяжка мне глядзець iхныя iнтэрвiю. Дакладна ведаючы, што адразу ж пасьля выказваньняў па справе пойдуць да непрыстойнасьцi сьлёзныя дыфiрамбы на адрас двойчы прэзыдэнта — краiны i Алiмпiйскага камiтэту — «бяз мудрага клопату якога нашаму спорту ня выжыць».
«Уяўляю твар Замяталiна, калi-б Цыплакоў цi Салей зьвярнулiся па палiтычны прытулак у Японii. Але ж ня зьвернуцца», —дасадаваў адзiн патрыёт напярэдаднi Нагана. Ды нягледзячы на нязбытнасьць ягоных хваравiтых мараў, сёлетняя Алiмпiяда кардынальна адрозьнiваецца ад папярэдняй тым, што Беларусь на ёй прадстаўляюць дзьве каманды. У адной збольшага змагаюцца за тое, каб ня быць апошнiмi. Тады як другая, дарэчы, апранутая ў нашыя колеры, заявiла пра сябе першымi шумнымi перамогамi. Цiкава мне было слухаць у ранiшнiм мэтро размову двух мужычкоў пасьля беларускага разгрому нямецкай хакейнай зборнай. Я так i ня змог зразумець, якая эмоцыя болей апаноўвала сэрцы суразмоўцаў — радасьць ад перамогi, цi зьдзiўленьне такому вынiку. Настолькi пакутлiва цяжка было iм усьведамляць той нязвыклы факт, што Беларусь i элiта — паняцьцi-сынонiмы. Хай пакуль што толькi на хакейнай пляцоўцы. Але звыкацца з гэтаю аксыёмаю пара. Дарастаць да амбiцыяў. Безь якiх ня можа быць нi каманды, нi культуры, нi нацыi.
Эх, не складаюць у нас песень беларускаму спорту. Для нашых творцаў ён дагэтуль ня стаў тэмаю мастацтва. Прынамсi мне на памяць нiчога такога не прыходзiць, акрамя апавяданьня Кастуся Травеня ў «Нашай Нiве», у якiм аўтар вырашальны футбольны мач з камандай Расеi ператварае ў вырашальны для лёсу нацыi. Я думаю, цi не таму ўсе мае знаёмцы так прагна чакалi менавiта беларуска-расейскай дуэлi...
Зьмiцер Бартосiк
