Kareł Švarcenbierh: I Łukašenka, i Milinkievič — intelihientnyja ludzi

Ministr zamiežnych spravaŭ Čechii ŭ časie vizitu daŭ intervju Jeŭraradyjo.

— U vas užo byŭ šerah sustrečaŭ. Jakoje ŭ vas uražańnie ad biełaruskaj apazicyi?

— Sustreča z pradstaŭnikami apazicyi dla mianie vielmi važnaja. Tamu što čverć stahodździa tamu ja pačaŭ sustrakacca z dysidentami z Uschodniaj Jeŭropy. Siońnia było nibyta uznaŭleńnie tych časoŭ. Ale zaraz ja pradstaŭlaju ŭładu Jeŭrapiejskaha sajuza. Ja ministr zamiežnych spravaŭ Čechii. Našaja kraina zaraz staršynstvuje ŭ ES. Časam našyja dumki nie supadajuć. A časam mnie davodzicca kazać takija rečy, ad jakich apazicyja nie pačuvajecca takoj ščaślivaj, jak raniej.

— Jak vam zdałosia, čym adroźnivajecca sučasnaja biełaruskaja apazicyja ad tych češskich dysidentaŭ?

— U nas była nievialičkaja pieravaha ŭ tym, što my znachodzilisia na zachodniaj miažy ŭpłyvu Savieckaha Sajuza. My mahli hladzieć Aŭstryjskaje, Niamieckaje telebačańnie. Tamu ŭ nas było davoli dobraje ŭjaŭleńnie pra toje, što adbyvałasia ŭ śviecie.

Akramia taho našaja apazicyja była sumiesnaja – Vienhryja, Polšča, Čechija. My ŭsie razam vystupali suprać kamunistyčnaj ułady Savieckaha Sajuza. Adnak Savieckaha Sajuza bolš nie isnuje. U hetym nievialičkaje adroźnieńnie. (śmiajecca…)

Ale pa sutnaści, pamiž češskaj apazicyjaj dysidenckich časoŭ i siońniašniaj biełaruskaj apazicyjaj niama roźnicy. Dysidenty — adnolkavyja ludzi. Zmahajucca za demakratyju. Tamu jany vielmi padobnyja. My mieli tuju ž prablemu raskołu.

Nu, i vy na 30 hod spaźniajeciesia. Dla hetaha treba trochu času.

— Tak, ale našaja apazicyja taksama nie maładaja...

— Ja nie maju vielmi dobraha ŭjaŭleńnia pra biełaruskuju apazicyju, tamu što nie žyvu ŭ hetaj krainie. Mnie niedastatkova viedać jaje lideraŭ i ich imiony. Ja pieršy raz u Biełarusi za apošnija 15 hod. Ja nie vielmi dobra viedaju, što ŭjaŭlaje saboj apazicyja pa‑za miežami Minska, kolki moładzi tudy ŭciahnuta, kolki apazicyi ŭ maleńkich haradach. Hetaha ja nie viedaju.

— Jak vy dumajecie, čaho brakuje biełaruskaj apazicyi, kab ihrać bolš značnuju rolu ŭ biełaruska‑ieŭrapiejskim dyjałohu?

— Ja liču, što biełaruskaja apazicyja musić być uklučanaja ŭ biełaruska‑ieŭrapiejski dyjałoh. Heta adna z pryčynaŭ, čamu my sustrakajemsia napiaredadni samitu pa Uschodnim Partniorstvie. Tamu ŭ Prazie jany zmohuć abmiarkoŭvać svaje prablemy nie tolki z nami. Ale pierš za ŭsio jany pavinny być uklučanyja ŭ dyjałoh unutry krainy.

— Možna kazać pra adny i tyja ž rečy, ale pry hetym kožny z surazmoŭcaŭ budzie mieć na ŭvazie roznaje. Naprykład, pravy čałavieka. Łukašenka razumieje adno, vy – inšaje. Siońnia vy sustrakalisia i z pradstaŭnikami ŭłady, i z pradstaŭnikami apazicyi. Z kim u vas atrymałasia razmaŭlać na adnoj movie? Z kim było najbolšaje parazumieńnie?

— U mianie niama prablemaŭ znosinaŭ ź lubym pradstaŭnikom biełaruskaj apazicyi. Tak, ja viedaju Milinkieviča lepš za ŭsich. My z roznych nahodaŭ sustrakalisia i ŭ Prazie, i ŭ Vienie. Ale ŭ mianie nie było ciažkaściaŭ razmaŭlać ź lubym pradstaŭnikom apazicyi.

Ja ŭžo stary čałaviek. Maja pamiać słužyć mnie nie tak dobra, jak raniej. I kali ŭ vas drennaja pamiać, vy pavinny kazać praŭdu kožnamu. Tamu što vy nie možacie pomnić, pra što vy schłusili minuły raz. Tamu lepš kazać usim adnu praŭdu.

— A nakolki lohka składvałasia razmova ź Siarhiejem Martynavym?

— Z Martynavym my kalehi. My abodva — ministry zamiežnych spravaŭ. Samaje važnaje, što my abodva viedajem abaviazki i abmiežavańni našaj prafiesii. Tamu na hetym uzroŭni my razumiejem adzin adnaho vielmi dobra.

— A kali vy razmaŭlali z Łukašenkam, jak vam zdałosia, vy razumieli adzin adnaho?

— Prezident – mocnaja asoba. U jaho svaje ŭłasnyja, ale mocnyja pohlady. Ja patłumačyŭ prezidentu historyju, ideju, mety Uschodniaha Partniorstva. I dumaju, jon usio vielmi dobra zrazumieŭ. Bolš my ničoha nie abmiarkoŭvali. U nas byŭ abmiežavany čas. Mahčyma, kali b my abmiarkoŭvali štości jašče, jon by zrazumieŭ mienš. Ale hetym razam my razmaŭlali tolki pra Uschodniaje Partniorstva. I heta była meta majho vizitu.

— Jak Łukašenka adreahavaŭ na zaprašeńnie ŭ Prahu?

— Ja nie viedaju jaho reakcyi na zaprašeńnie. Tamu što my hetaha nie abmiarkoŭvali. Ja pieradaŭ jamu papierku z zaprašeńniem. Ad svajho prezidenta vašamu prezidentu. Heta moj abaviazak, jak ministra zamiežnych spravaŭ. My razmaŭlali tolki pra Uschodniaje Partniorstva. I jon jaho ŭchvaliŭ.

— Jak vy dumajecie, kali zmohuć razmaŭlać biez pasrednikaŭ Łukašenka i Milinkievič, Łukašenka i Kazulin? Jość u nas takaja pierśpiektyva?

— Nie maja sprava mierkavać pra heta. Ale dumajecca, dyjałoh pamiž ludźmi zaležyć ad umovaŭ, ad taho, što adbyvajecca vakoł. Ja miarkuju, budzie vielmi karysna i vielmi važna, kali prezident i jaho administracyja buduć razmaŭlać z apazicyjaj. Taki dyjałoh pavinien isnavać zaŭsiody. I nikoli nie pavinien kančatkova spyniacca, navat u ciažkija čas. Heta važna dla dabrabytu krainy. Ja dumaju, što i Łukašenka, i Milinkievič — intelihientnyja ludzi. I jany ŭ stanie vieści pamiž saboj dyjałoh. Ale ja viedaju, časam heta vielmi ciažka.

— Biełaruś užo pryniataja va Uschodniaje Partniorstva. Ale ŭsio jašče havorycca pra jaje asablivy status. Tyja ž vizy ŭ nas kaštujuć 60 jeŭra. Što heta za status? Dzie znachodzicca Biełaruś u paraŭnańni z astatnimi krainami Uschodniaha Partniorstva?

— Heta nie praŭda, što ŭ Biełarusi asablivy status. Usie: Biełaruś, Ukraina, Armienija, Azierbajdžan, Hruzija sutykajucca z adnolkavymi prablemami. Praŭda, što niekatoryja biełaruskija palityki sustrakajuć tut ciažkaści. Ale zvyčajnyja žychary majuć adnolkavyja šansy patrapić u Jeŭrasajuz.

Adnak vy nie pavinny zabyvać, što ES — heta sajuz 27 krainaŭ. My sprabujem zrabić vizavuju palityku bolš prostaj. Jak i ŭnutry ES, tak i dla krainaŭ Uschodniaha Partniorstva. Heta adno z klučavych pytańniaŭ. Ja nad im pracuju apošnija dva hady. I spravy pacichu ruchajucca napierad. Ale nam patrebny jašče čas. Na 27 krainaŭ, i heta nie tak prosta.

— Usio čaściej i čaściej havorać, što vosieńniu Biełaruś pryznaje niezaležnaść Abchazii. Jakija nastupstvy nas mohuć čakać u hetym vypadku?

— U hetym aśpiekcie Biełaruś znachodzicca ŭ vielmi ciažkim stanoviščy. I vidavočna, Biełaruś adčuvaje cisk z hetaj nahody. Kali Biełaruś pryznaje niezaležnaść Abchaii i Paŭdniovaj Asietyi, heta budzie supiarečyć mižnarodnym pahadnieńniam i zrobić stanovišča Biełarusi vielmi‑vielmi składanym.

— Ličycca, što na palityčnaj arenie, śfiery ŭpłyvu ŭžo daŭno padzielenyja. I Biełaruś znachodzicca pad upłyvam Rasii. Ci ličycie vy toje ž samaje? I ci moža hetaja situacyja źmianicca?

— Nie ŭ našych siłach – źmianić hieahrafiju. Tak stałasia, što vialiki susied Biełarusi – Rasija. U hetym niama sumnievu. U Jeŭrapiejskaha sajuza i asabliva ŭ Čechii jak staršyni niama śfieraŭ intaresaŭ. My nie možam mieć adnu krainu ŭ śfiery pryvilehijavanaha intaresu. Ja dumaju, kancepcyja śfieraŭ intaresaŭ mahła isnavać u 19 st. I joj niama čaho rabić u 21 st.

— U Čechii padčas pierachodnaha pieryjadu byŭ vielmi miakki lider. Adnak šmat chto ličyć, što ŭ takoj situacyi patrebny mocny kiraŭnik krainy, jak, da prykładu, Łukašenka. A jak ličycie vy?

— Vacłaŭ Haveł byŭ mocnym lideram.

— Ale i miakkim u toj ža čas.

— Tak. U hetym i była jaho moc.

— Chto dla vas uzor palityka?

— Nichto całkam. Naturalna, kali ja ŭzhadvaju byłyja časy, to my byli ŭražanyja hierojami druhoj suśvietnaj vajny. Ŭinstan Čerčyl, Šarl de Hol. Ale časy źmianilisia.

— Papiaredni raz vy byli ŭ Biełarusi 15 hod tamu. Što źmianiłasia za hety čas?

— Paŭstała šmat novych budynkaŭ, modna pafarbavanych. Novyja kramy, mašyny, darohi. Było zroblena šmat pracy pa ŭznaŭleńni horada. Niekatoryja novyja budynki vielmi vyznačalnyja, jak, naprykład, nacyjanalnaja biblijateka. Kaniečnie, šmat prahresu. Ale ŭ toj ža čas u mianie niama poŭnaha ŭjaŭleńnia pra Biełaruś. Učora z aeraportu ja adrazu pajechaŭ u vielmi dobry hatel «Jeŭropa». A siońnia ŭ mianie byli sustrečy ŭ roznych ofisach. Ja nie hulaŭ ni pa horadzie, ni za horadam. Tamu majo ŭražańnie vielmi abmiežavanaje.

Ja taksama zaŭvažyŭ bahataje aśviatleńnie. Horad našmat bolš jarki, čym ja jaho bačyŭ raniej. I ludzi lepš apranutyja, čym 15 hod tamu.

— Kali vy viernieciesia ź Biełarusi? Čym vy budziecie zajmacca? Dzie budziecie adpačyvać?

— Kali ja viarnusia ź Biełarusi, u mianie nie budzie času na adpačynak. Tamu što ja budu zmušany pracavać navat u subotu i niadzielu. Padčas češskaha staršynstva ŭ nas padvojnaja praca.

Ale kali raptam u mianie vydasca chvilinka, ja pahulaju pa lesie, panaziraju za pryrodaj, pračytaju dobruju knihu, mahčyma vypju bakał vina ci piva.

— Škada, što ŭ vas niama času pabačyć biełaruskija lasy.

— Moj syn byŭ u Biełaviežskaj puščy. Jamu vielmi spadabałasia. Spadziajusia, ja taksama kaliści pabaču. Tamu što ŭ vas cudoŭnaja pryroda.

* * *

Kareł Švarcenbierh naradziŭsia ŭ Prazie ŭ 1937 hodzie. Naščadak šlachietnaha rodu Švarcenbierhaŭ.

Palitykaj pačaŭ zajmacca ŭ 60‑ia ŭ Aŭstryi, padtrymlivaŭ dysidentaŭ «Pražskaj viasny» 1968 hoda. U 1984 byŭ vybrany staršyniom Mižnarodnaha chielsinskaha kamiteta i byŭ im da 1990 hoda. U 1989 hodzie razam ź Lecham Vałensam atrymaŭ ad Rady Jeŭropy ŭznaharodu.

Byŭ kiraŭnikom administracyi prezidenta Vacłava Haŭła.

Zaraz ministr zamiežnych spravaŭ Čechii.

Byłaja žonka Tereza, naščadak hrafskaha rodu Chardeh, ź jakoj ažaniŭsia ŭ 1967 i raźvioŭsia ŭ 1988 hodzie, naradziła troje dziaciej.

Maje niekalki zamkaŭ u Šviejcaryi i Čechii.

Adno z apošnich vykazvańniaŭ, što ministry zamiežnych spravaŭ, jak prastytutki – pracujuć pa načach i vymušanyja rabić toje, što kažuć inšyja.

Časta svaju prafiesiju ŭkazvaje jak laśnik ci haspadar haścinicy.

• 0
• 0
• 0
• 0
• 0
• 0
• 0
• 0