– Здароў! – працягнуў Сярога мне пульхную далонь. – Ну ты ўчора й выдумаў – каўбасьнік. Гэта ж выдумаць трэба – каўбасьнік! – паўтарыў ён яшчэ раз. – Жонцы расказаў, дык Танька правільна сказала: «Мы – каўбасьнікі? А гэты, што, каўбасы ня есьць?»
– Ем. Сярожка, ем, і смакуе яна мне, але не жыву дзеля яе. Бывай, – ляпнуўшы суразмоўцу па плячы, я прайшоў праз прахадную...
– Ці аддасі жыцьцё за пахана? – наўпрост правакацыйна пытаю знаёмага хлопца «старлея». Той, разумеючы, аб кім пытаньне, праз тры сэкунды паўзы дае кароткі станоўчы адказ. «Так». Затым на мяне высыпаецца эмацыйнае сьмецьце штампаў і клішэ, якое штодзень складуецца ў галовах электарату праз ЧСМІ («чэсныя сродкі масавай інфармацыі»).
– І ўсё ж ты, Лёха, – не лукашыст, як тут не падстаўляй пад кулі снайпэра свае грудзі, ты, хлопча, – звычайны каўбасьнік.
Зыркаючы злосна вачыма, пэрспэктыўны афіцэр нацягвае струну спрэчкі:
– Я за Бацьку. Я за Беларусь, а вось Вы (зьвятацца на «ты» не пазваляе розьніца ва ўзросьце), Вы, відаць, за амэрыкосаў.
– Лёха. Састынь, паслухай. Я ж ведаю цябе ня першы год. Ты нармалёвы хлопец, граматны афіцэр, але ж – каўбасьнік. І не віна твая ў гэтым, а бяда. І супраць ты таму, што як сын вайскоўца ў школе мовы не вучыў, а з жывой гутаркі толькі трасянку і чуў. Таму і стаўленьне такое, абыякавае. Вас, каўбасьнікаў, шмат, вас большасьць. Сярод вас процьма някепскіх пацаноў і дзяўчат, мужыкоў і кабет, процьма ёлупаў і чмардосаў, разумных і друных, акадэмікаў і невукаў, генэралаў і пацыфістаў, але яднае вас, такіх розных, – каўбаса.
І ня толькі вараная, смажаная і пханая пальцам. Пад «каўбасой» маюцца на ўвазе цалкам нармалёвыя рэчы: паўнюткая прадуктамі лядоўня, ня вельмі патрыманая іншамарка, асобная ад цешчы ці сьвёкраў кватэра, добрая вопратка, стабільны заробак, а для вялікай колькасьці чалавечкаў – пляшка «Крыжачку» на дзень...
І, выбачайце, накласьці Вам усім вялікую кучу на тое, што ў краіне бесьперапынна зачыняюцца садкі і школы зь беларускай мовай, што ліквідаваны адзіны беларускамоўны ліцэй, што зьдзекуюцца зь беларускіх пісьменьнікаў, што мова выціскаецца з вышэйшых навучальных установаў, а з парлямэнту і ўладных структур выкрэсьлена наагул, што на тэлебачаньні скора зь беларускага застанецца толькі прагноз надвор’я, што забаронена падпіска на першую беларускую газэту «Наша Ніва» якраз напярэдані яе стогадовага юбілею, што ў краіне адбываюцца палітычныя забойствы, што суды парушаюць законы, што за нацыянальны сьцяг, узьняты над галавой, можна атрымаць ня толькі гумавым дручком па нырках, але і трапіць за краты, што краіна наша можа зьнікнуць як сувэрэнная ў адбымках Расеі і што разам з краінай зьнікне і нацыя...
І накласьці Вам на ўсё гэта. Абы «каўбаса» была. Зараз Вы стаіце насупраць нас, сытыя, задаволеныя жыцьцём, і з вашай маўклівай згоды, а ў каго і з крыклівага радаснага патураньня лукашысты забіваюць Беларусь. Вашу «между протчим» Радзіму, нешаноўныя каўбасьнікі.
Не, жыцьцё будзе працягвацца. І гарады з тымі ж назвамі і гістарычнымі муляжамі будуць разбудоўвацца, і вёска, як усё апошняе стагодзьдзе, выскалузвацца і неяк жыць. І аб’явы ў вагонах менскага мэтро, магчыма, як нейкі гістарычны брэнд, застануцца на мове, і дзе-нідзе на крамах убачыш літару «і» ці «ў». І ансамбль «Харошкі» ці «Бяседа» паедзе ў сваё чарговае турнэ па Эўропе. Усё гэта хутчэй за ўсё застанецца. Ня будзе толькі аднаго – Беларусі.
Вось такія справы, Лёха.
На жаль, размова наша не была даведзена да канца. Па нейкім часе трапіў Лёха ў нябачныя шэрагі спадкаемцаў НКУС. А адказ на яго пытаньне: «А хто ж вы тады, ці многа вас такіх «цудзікаў»?» – вакол нас. Трэба толькі азірнуцца па бакох, угледзецца ды ўслухацца. Нас, хто за свабоду, за веру ў Бога, за мову і гісторыю, за культуру і праўду, завуць проста – людзі. Гэта можна сказаць навуковы тэрмін. Так яшчэ ў ХІ стагодзьдзі на нашых землях называлі вольных. Мы – людзі. Так, каўбасьнікі ў гэтай краіне будуць заўсёды. Але кіраваць, рухаць краіну наперад, дзеля свабоды павінны людзі. Так павінна быць і так будзе.
Такі табе, Лёха, мой адказ.
