Мова11

Як называюць беларускія грыбы ў розных кутках краіны

Ці ведаеце вы, што адзін і той жа грыб можа па-іншаму называецца ў розных рэгіёнах Беларусі? Palatno ідзе ў грыбы і расказвае пра іх назвы.

Фота: vecteezy.com

Баравік

Звычайная назва для гэтага грыба застаецца «баравік». Але ёсць свае рэгіянальныя асаблівасці.

На захадзе Гродзеншчыны баравік называюць «шчырым грыбам». На Маладзечаншчыне і Вілейшчыне баравік завуць «добры грыб». Ля Баранавічаў — «праўдзівік».

На Палессі існуе шмат варыяцый назвы баравіка. Самая распаўсюджаная вельмі простая — «грыб». У ваколіцах Гомеля баравік называецца «дабраком», на поўначы Гомеля карысталіся словам «добрык». На поўдні Гомельскай вобласці фігуруе назва «харошы грыб». На Брэстчыне і тэрыторыі на мяжы з Украінай больш распаўсюджаным словам было «праўдзівец».

Шампіньён

Шампіньён у Беларусі называўся не заўсёды менавіта так. На Брэстычне пра гэты грыб вам скажуць, што гэта «пячурка». На Палессі і Гомельшчыне шампіньён называлі крыху інакш — «печурыца». Там жа, на Палессі, вы маглі пачуць і слова «бяляк».

На поўдні Міншчыны шампіньён быў «шапіёнам», «шапёнам», «шпіёнам».

На Гродзеншчыне шампіён называлі па-рознаму: «пячурка», «чэрэпіцы» і той жа «шампіньён» у многіх варыянтах.

Мухамор

Адзін з самых небяспечных грыбоў таксама меў розныя варыяцыі назвы ў беларускіх рэгіёнах. На поўначы, поўдні, цэнтральнай Беларусі і на ўсходзе была назва «мухамора». На захадзе — Гродзеншчыне і Брэстчыне — грыб называлі як і мы цяпер «мухаморам».

Кропкава па ўсёй тэрыторыі Беларусі грыб называецца «махамар». Ля Івацэвічаў і Ганцавічаў грыб часцяком маглі назваць «мухаранка» (з націскам на першы склад), там жа ёсць крыху змененая назва — «мухаран». На тэрыторыі ад Кармы, Чачэрска, Жлобіна і Рагачова выкарыстоўвалі назву «махамора».

Падасінавік

Назва «падасінавік» найбольш распаўсюджана на поўначы Беларусі, на поўдні Міншчыны і ўсходзе нашай краіны.

На поўдні Гомельскай вобласці, бліжэй да расійскай мяжы, ведалі словы «краснагаловік», «краснагаловец». На поўначы Міншчыны падасінавік называлі «краснагаловікам», «асавіком», «асавяком».

На Палессі вы маглі пачуць такія варыянты падасінавіка: «савяк», «краснюк», «красналовец», «асінавік».

На Гродзеншчыне падасінавік называлі «асовіч», «чырвонік». Там жа выкарыстоўвалі і «краснагаловік», і «падасінавік».

Масляк

На поўначы Беларусі вы маглі рэдка пачуць пра гэты грыб, што ён масляк. Часцей яго называлі «казляком», «казлом», «казялком». Дарэчы, так называлі грыб і на захадзе Міншчыны. Толькі кропкава на Віцебшчыне можна было пачуць некалькі варыяцый масляка — «маслянка» і «маслюк». На Магілёўшчыне амаль на 100% карысталіся словам «казёл» у адносінах да масляка.

На Гродзеншчыне, Брэстчыне, Гомельшчыне больш карысталіся менавіта словам «масляк». Часам змяняўся да «масленіка» ці «маслюка».

Сыраежка

На Палессі сыраежку называлі ўласна «сыраежкай». Былі і іншыя варыяцыі: «сыраяжка», «сураежка», «сыраежа», «сыраега».

На Гомельшчыне і Магілёўшчыне ля Дняпра сыраежка называлася «сыравежкай». У цэнтральнай Беларусі найбольш распаўсюджаная назва грыба — «суравежка». Да прыкладу, ля Вілейкі было сваё рэгіянальнае слоўца для сыраежкі — «сыравежа».

На самай поўначы Беларусі сыраежку называлі «сураежа» ці «сураежына».

Абабак

Найбольш варыянтаў назвы грыба вы маглі бы пачуць на поўначы Беларусі. Напрыклад, там жа былі і «абабак», і «падбярозавік». Рэгіянальныя слоўцы, пра якія вы маглі не ведаць, а гэта ўсё пра абабак, — «сушонік».

На Гродзеншчыне абабак называлі «падбярозавікам» ці «казяком». На Брэстчыне абабак быў «беразняком». Ля Баранавічаў можна было пачуць слоўца «савяк». Аднак часцей на Палессі панавалі назвы «бабка», «бабкі». На Магілёўшчыне абабак маглі называць проста «грыбком».

На Вілейшчыне і Мядзельшчыне абабак ведалі як «чашчавік». «Чашчэвіком» называлі гэты грыб на Маладзечаншчыне, Смаргончышне і Астравеччыне.

Каментары1

  • .
    22.08.2025
    "Палатно" ізноў стварае псеўда-ўнікальны кантэнт. Бярэ мапы з «Лексічнага атласа беларускіх народных гаворак» (ёсць у інтэрнэце) і апісвае іх словамі.
    Яно б і добра, таксама папулярызацыя, але чаму не паказаць саму мапу для нагляднасці? Не кожны хутка ўявіць на словах, што за "тэрыторыі ад Кармы, Чачэрска, Жлобіна і Рагачова". Ёсць і памылкі ў такіх пераказах.
    Нарэшце, дзе павага да навукоўцаў, якія збіралі і стваралі той Атлас? Першакрыніцы ізноў не ўказаны. Атлас вялікі, пад 1800 ілюстрацый, можна яшчэ шмат артыкулаў "стварыць".
    Сорам.

Цяпер чытаюць

На заснежанай трасе каля Чэрвеня разбіліся адразу 9 аўтамабіляў1

На заснежанай трасе каля Чэрвеня разбіліся адразу 9 аўтамабіляў

Усе навіны →
Усе навіны

Манцёр з Беларусі стаў «Леніным» і пабудаваў кар’еру ў кіберспорце ва Украіне

Што будзе з домам у Гомелі, дзе выбухнуў газ і загінула жанчына пад абломкамі?3

Вось як працуюць новыя мабільныя камеры на дарогах Міншчыны3

Ціханоўская пра Бабарыку і Калеснікаву: Не бачу праблемы, калі яны будуць развіваць сваю партыю22

Ва Украіне яшчэ адна гучная карупцыйная справа. Сярод падазраваных — дэпутаты «Слугі народа»6

280 парушэнняў! ДАІ злавіла вельмі недысцыплінаванага кіроўцу3

Пуціну паведамілі пра захоп Гуляйполя3

Міндзіча — фігуранта гучнай карупцыйнай справы ва Украіне і паплечніка Зяленскага — знайшлі ў Ізраілі. Што ён сказаў?4

Балет пра Марка Шагала паставяць у Вялікім тэатры

больш чытаных навін
больш лайканых навін

На заснежанай трасе каля Чэрвеня разбіліся адразу 9 аўтамабіляў1

На заснежанай трасе каля Чэрвеня разбіліся адразу 9 аўтамабіляў

Галоўнае
Усе навіны →

Заўвага:

 

 

 

 

Закрыць Паведаміць